Φυσικός κίνδυνος

Κεραυνός στο Ντητρόιτ των ΗΠΑ, το 1998.

Ένας φυσικός κίνδυνος είναι κατάσταση που έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει γεγονός το οποίο θα έχει επικίνδυνη επίδραση στους ανθρώπους. Προκύπτουν από τις φυσικές διαδικασίες του περιβάλλοντος, ενώ οι φυσικοί κίνδυνοι μπορεί να συσχετίζονται μεταξύ τους ή και να προέρχονται από άλλους (οι σεισμοί, για παράδειγμα, μπορούν να προκαλέσουν και τσουνάμι).

Είδη φυσικών κινδύνων

Οι φυσικοί κίνδυνοι, ανάλογα με τις αιτίες που τους προκαλούν, διακρίνονται σε Γεωλογικούς, Υδρολογικούς, Κλιματικούς, Διαστημικούς, τις Πυρκαγιές και τους σχετικούς με την Υγεία και τις Ασθένειες.

Γεωλογικοί

Χιονοστιβάδα

Χιονοστιβάδα στο όρος Τιμπανόγκος της Γιούτα.

Η πόλη Κόμπε της Ιαπωνίας μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1995.

Κατεστραμμένο χωριό στη Σουμάτρα, μετά το τσουνάμι του Ινδικού το 2004.

Η χιονοστιβάδα είναι γεωφυσικός κίνδυνος που περιλαμβάνει την ολίσθηση μιας μεγάλης μάζας χιονιού από την πλαγιά ενός βουνού και προκαλείται όταν μια συγκεντρωμένη μάζα χιονιού απελευθερώνεται και κατρακυλάει σε μια πλαγιά. Είναι ένας από τους σημαντικότερους κινδύνους στα βουνά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, καθώς πολλοί άνθρωποι κατά καιρούς πέφτουν θύματα χιονοστιβάδων που ολισθαίνουν σε πλαγιές, ιδίως σε τουριστικές περιοχές. Μεγάλη σημασία έχει ο έγκαιρος εντοπισμός των θυμάτων και για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιείται ένας ειδικός πομποδέκτης που επιτρέπει την ανίχνευση ενός θύματος χιονοστιβάδας θαμμένου κάτω από το χιόνι.

Η χιονοστιβάδα αποτελεί ένα παράδειγμα βαρυτικού ρεύματος αποτελούμενου από κοκκώδη υλικά. Σε μία χιονοστιβάδα, πολλά υλικά ή μείξεις διαφορετικών ειδών υλικών πέφτουν ή ολισθαίνουν εξαιτίας της δύναμης της βαρύτητας. Οι χιονοστιβάδες συχνά ταξινομούνται και από τα υλικά από τα οποία αποτελούνται.

Μερικά παραδείγματα ιστορικών χιονοστιβάδων είναι:

• Η χιονοστιβάδα του Ουέλλινγκτον το 1910 στις ΗΠΑ,
• Οι χιονοστιβάδες του Μπλονς το 1954 στην Αυστρία,
• Η χιονοστιβάδα που ακολούθησε τον σεισμό του Ανκάς το 1970 στο Περού,
• Η χιονοστιβάδα του Γκαλτόρ το 1999 στην Αυστρία.

Σεισμός

Ο Σεισμός είναι φυσικό φαινόμενο το οποίο προκαλείται από ξαφνική απελευθέρωση μηχανικής ενέργειας από το εσωτερικό της Γης προς την επιφάνειά της. Η ενέργεια αυτή έχει τη μορφή αναταράξεων / δονήσεων στη στεριά ή εκδήλωσης τσουνάμι στη θάλασσα, και διαδίδεται μέσω των σεισμικών κυμάτων. Το 90% όλων των σεισμών εμφανίζεται γύρω από το μήκους 40.000 χλμ. Δακτυλίδι της Φωτιάς στον Ειρηνικό Ωκεανό, το οποίο βρίσκεται κατά προσέγγιση στα όρια της τεκτονικής πλάκας του Ειρηνικού. Καθημερινά συμβαίνουν χιλιάδες σεισμοί, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν γίνονται αντιληπτοί. Κάποιοι όμως έχουν αρκετή ένταση ώστε να προξενήσουν σημαντική ζημιά.

Από τους καταστροφικότερους σεισμούς των τελευταίων ετών είναι:

• Ο σεισμός του Ινδικού Ωκεανού του 2004, ο δεύτερος μεγαλύτερος σεισμός στην καταγεγραμμένη ιστορία, με στιγμιαίο μέγεθος 9,2 - 9,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Ο σεισμός και κυρίως τα μεγάλα τσουνάμι που προκλήθηκαν από τον σεισμό κόστισαν τις ζωές τουλάχιστον 229.000 ανθρώπων.
• Ο σεισμός του Κασμίρ του 2005, ο οποίος κόστισε 79.000 ζωές στο Πακιστάν.
• Ο σεισμός της Ιάβας του 2006, μεγέθους 7,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ ο οποίος προκάλεσε επίσης τσουνάμι.
• Ο σεισμός της Ιαπωνίας του 2011, μεγέθους 9,0 - 9,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, επίσης με εκδήλωση ιδιαίτερα ισχυρών τσουνάμι, τα οποία διέσχισαν ολόκληρο τον Ειρηνικό ωκεανό. Ο συνολικός απολογισμός ξεπέρασε τα 15.000 θύματα.

Λαχάρ

Το Λαχάρ είναι τύπος φυσικής καταστροφής σχετικός με μία ηφαιστειακή έκρηξη και περιλαμβάνει την ολίσθηση μίας μεγάλης ποσότητας υλικών, συμπεριλαμβανομένων λάσπης, βράχων, και τέφρας, από την πλευρά ενός ηφαιστείου με γρήγορο ρυθμό. Αυτές οι ροές μπορούν να καταστρέψουν ολόκληρες πόλεις σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και να προκαλέσουν χιλιάδες θανάτους. Το σιδηροδρομικό δυστύχημα του Τανγκιουάι το 1953 στη Νέα Ζηλανδία οφείλεται σε λαχάρ, όπως και ο θάνατος 23.000 ατόμων στο Αρμέρο της Κολομβίας κατά τη διάρκεια της έκρηξης του ηφαιστείου Νεβάδο ντελ Ρουίς το 1985.

Κατολίσθηση και Λασπολίσθηση

Κατολίσθηση στην Καλιφόρνια το 1966.

Η κατολίσθηση είναι μία καταστροφή που προσομοιάζει με τη χιονοστιβάδα, πλην όμως αντί να συμβαίνει με ολίσθηση χιονιού, συμβαίνει περιλαμβάνοντας τα πραγματικά στοιχεία του εδάφους, συμπεριλαμβανομένων βράχων, δέντρων, χώματος και γενικότερα οποιουδήποτε συστατικού μπορεί να παρασυρθεί.

Η εκδήλωση κατολισθητικών φαινομένων αποτελεί απόρροια ελλιπούς ευστάθειας των πρανών έναντι στατικών και σεισμικών φορτίων. Ένα πρανές μπορεί να αστοχήσει υπό την επίδραση γεωλογικών, μορφολογικών, φυσικών ή ανθρωπογενών παραγόντων, όπως είναι οι σεισμοί, οι ηφαιστειακές εκρήξεις ή η γενική αστάθεια του εδάφους.

Οι λασπολίσθησεις είναι μία ιδιαίτερη κατηγορία κατολισθήσεων, κατά τις οποίες οι έντονες βροχοπτώσεις αναγκάζουν το χαλαρό έδαφος μιας απότομης πλαγιάς να καταρρεύσει και να ολισθήσει προς τα κάτω. Οι λασπολίσθησεις εμφανίζονται τακτικά στην Καλιφόρνια μετά από περιόδους δυνατής βροχής.

Καθίζηση

Η καθίζηση είναι μια τοπική υποχώρηση της επιφάνειας του εδάφους, που προκαλείται συνήθως από την κατάρρευση κάποιας υπόγειας κοιλότητας, όπως ενός σπηλαίου. Σπάνια, μεγάλες καθιζήσεις μπορούν να προκληθούν ξαφνικά και σε κατοικημένες περιοχές, προκαλώντας την κατάρρευση κτιρίων.

Λάβα στο Ηφαίστειο Κιλαουέα της Χαβάης.

Ηφαιστειακή Έκρηξη

Η ηφαιστειακή έκρηξη αναφέρεται στο σημείο όπου ένα ηφαίστειο καθίσταται ενεργό και απελευθερώνει την ενέργειά του. Οι εκρήξεις λαμβάνουν διάφορες μορφές, από καθημερινές μικρές εκρήξεις, όπως αυτές που συμβαίνουν σε μέρη όπως το Ηφαίστειο Κιλαουέα στη Χαβάη, μέχρι εξαιρετικά σπάνιες υπερηφαιστειακές εκρήξεις (στη μέγιστη βαθμίδα 8 του Δείκτη Ηφαιστειακής Εκρηκτικότητας, όπου το ηφαίστειο αποβάλλει τουλάχιστον 1.000 κυβικά χιλιόμετρα υλικών), όπως συνέβη στη Λίμνη Τάουπο της Νέας Ζηλανδίας, πριν 26.500 χρόνια, ή το υπερηφαίστειο στην Καλδέρα Γέλοουστοουν των ΗΠΑ, η οποία έχει τις προϋποθέσεις να πυροδοτήσει μια υπερηφαιστειακή έκρηξη στο προσεχές γεωλογικό μέλλον. Μερικές εκρήξεις δημιουργούν πυροκλαστικα ρεύματα, δηλαδή σύννεφα τέφρας υψηλής θερμοκρασίας, τα οποία μπορούν να κατεβούν από τις πλαγιές του ηφαιστείου με πολύ μεγάλη ταχύτητα, έως και 700 km/h, καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά τους.

Υδρολογικοί

Πλημμύρα

Η Δρέσδη κατά τη διάρκεια των πλημμυρών του Αυγούστου του 2002.

Οι πλημμύρες προκαλούνται από τις παρατεταμένες βροχοπτώσεις μίας θύελλας ή μίας καταιγίδας, τη γρήγορη τήξη των μεγάλων ποσοτήτων χιονιού, ποταμούς που φουσκωμένοι εξαιτίας μεγάλων βροχοπτώσεων στις πηγές τους ξεχειλίζουν και προκαλούν ζημιές στις παρακείμενες περιοχές, ή σπανιότερα από την κατάρρευση φραγμάτων και αναχωμάτων κατασκευασμένων από τον άνθρωπο.

• Ο Κίτρινος Ποταμός στην Κίνα πλημμυρίζει αρκετά συχνά. Η μεγάλη πλημμύρα του 1931 προκάλεσε μεταξύ 800.000 και 4.000.000 θανάτων.
• Η Μεγάλη Πλημμύρα του 1993 ήταν μία από τις δαπανηρότερες πλημμύρες στην αμερικανική ιστορία.
• Οι πλημμύρες του ποταμού Γιανγκτσέ του 1998 στην Κίνα άφησαν 14 εκατομμύρια ανθρώπους αστέγους.
• Η πλημμύρα της Μοζαμβίκης του 2000 κάλυψε ένα μεγάλο μέρος της χώρας για τρεις εβδομάδες, με συνέπεια χιλιάδες άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους.

Οι τροπικοί κυκλώνες μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε εκτενείς πλημμύρες. Τα πλέον ιστορικά παραδείγματα είναι:

• Ο Τυφώνας Νίνα στην Κίνα το 1975,
• Η Τροπική θύελλα Άλλισον, η οποία χτύπησε το Χιούστον του Τέξας το 2001,
• Ο Τυφώνας Κατρίνα, ο οποίος άφησε το 80% της Νέας Ορλεάνης κάτω από το νερό το 2005.

Έκχυση Παγετώνα

Όταν η επιφάνεια των παγετώνων λειώνει (από την ακτινοβολία του ήλιου ή την παγκόσμια θέρμανση) τα νερά που ρέουν στην επιφάνειά του σχηματίζουν ρωγμές και χάνονται στο εσωτερικό του παγετώνα μέχρι να βγουν στη βάση του παγετώνα (ανάμεσα στο σώμα του και την επιφάνεια του εδάφους). Συχνά όμως δεν βρίσκουν διέξοδο και σχηματίζουν τεράστιες λίμνες μέσα στο σώμα του παγετώνα ασκώντας πίεση στα τοιχώματά του. Αν τα τοιχώματα δεν αντέξουν αλλά εκτιναχτούν, τότε τα νερά απελευθερώνονται ακαριαία και εκχύνονται στις πεδιάδες με τρομακτική ορμή παρασύροντας τα πάντα στο πέρασμά τους. Αν παρασυρθούν άνθρωποι και ζώα, τότε ή θα σκοτωθούν αμέσως από την ορμή του χείμαρρου ή θα πάθουν άμεση ψύξη (και οι φυτικοί οργανισμοί), αφού τα νερά έχουν θερμοκρασία γύρω στους μηδέν βαθμούς.

Λιμναία Έκρηξη

Ο όρος λιμναία έκρηξη αναφέρεται σε έναν σπάνιο τύπο φυσικής καταστροφής, στην οποία τεράστιες ποσότητες αερίων όπως διοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου, μεθάνιο, κ.λ.π. απελευθερώνονται ξαφνικά σε λιμναία νερά. Η καταστροφή προέρχεται όταν η λίμνη βρίσκεται σε κάποιο υψόμετρο, ενώ σε χαμηλότερες πεδιάδες βρίσκονται κατοικημένες περιοχές. Το διοξείδιο του άνθρακα που είναι αόρατο, άοσμο αλλά και βαρύτερο του υπόλοιπου αέρα, ρέει αθόρυβα στα χαμηλότερα κατοικημένα μέρη, απειλώντας με ασφυξία ανθρώπους και ζώα, ιδίως αν συμβεί νύχτα, την ώρα που όλοι κοιμούνται. Τέτοιες εκρήξεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν τσουνάμι στη λίμνη καθώς το αέριο μετατοπίζει το νερό. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να συμβεί ακαριαία πλημμύρα αφάνταστης καταστροφικής δύναμης, μιας και οι μάζες των νερών της λίμνης σχηματίζουν χείμαρρο που σαρώνει τα πάντα (σπίτια, στάνες, δέντρα, γέφυρες) και δεν αφήνει τίποτα στο πέρασμά του. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι οι κατολισθήσεις, η ηφαιστειακή δραστηριότητα ή οι ηφαιστειακές εκρήξεις μπορούν να προκαλέσουν μια τέτοια έκρηξη.

Μέχρι σήμερα έχουν παρατηρηθεί και καταγραφεί μόνο δύο λιμναίες εκρήξεις. Το 1984 στο Καμερούν μία λιμναία έκρηξη στη Λίμνη Μονούν προκάλεσε τον θάνατο 37 κατοίκων, ενώ στις 21 Αυγούστου 1986 στην κοντινή λίμνη Νίος, μία μεγαλύτερη λιμναία έκρηξη σκότωσε 1.800 ανθρώπους από ασφυξία.

Παλιρροιακή δίνη

Παλιρροιακή δίνη ονομάζεται η δίνη που δημιουργείται από τη συνάντηση δύο παλιρροιακών ρευμάτων συνήθως σε αμφίγειο π.χ. μεταξύ νήσων διαφορετικού μεγέθους και σχετικά μικρής μεταξύ τους απόστασης, ή μεταξύ νήσου και της, σε μικρή απόσταση, έναντι ηπειρωτικής ακτής. Οι παλιρροιακές δίνες λέγονται κοινώς και ρουφήχτρες.

Η μεγαλύτερη γνωστή ρουφήχτρα είναι η Μοσκστράουμεν (Moskstraumen - γνωστή στο κοινό ως το «Μάελστρομ») στα ανοιχτά των νήσων Λοφούτεν της Νορβηγίας, με ταχύτητα 40 χιλιόμετρα την ώρα, ενώ όλες οι άλλες φθάνουν σε ταχύτητες 20 έως 25 χιλιομέτρων την ώρα. Οι ισχυρές δίνες έχουν σκοτώσει αρκετούς απρόσεκτους ναυτικούς, όμως η δύναμή τους τείνει να μεγαλοποιείται από τη φαντασία.

Κυματανάπαλση

Διαφορές στη στάθμη του νερού, λόγω μίας κυματανάπαλσης στη λίμνη Ήρι. Καταγράφηκε μεταξύ του Buffalo, Νέα Υόρκη (κόκκινο) και του Toledo, Οχάιο (μπλε) στις 14 Νοεμβρίου 2003.

Η Κυματανάπαλση (αγγλικά: seiche‎‎) είναι ένα όρθιο κύμα (ή υδάτινο τείχος) σε ένα εσωκλειόμενο ή μερικώς εσωκλειόμενο υδάτινο σώμα. Στάσιμα κύματα έχουν παρατηρηθεί τόσο σε λίμνες και δεξαμενές όσο σε κόλπους και θάλασσες. Η βασική προϋπόθεση για τον σχηματισμό ενός στάσιμου κύματος είναι το υδάτινο σώμα να είναι τουλάχιστον μερικώς οριοθετημένο, επιτρέποντας στα φυσικά φαινόμενα να διαμορφώσουν ένα όρθιο κύμα. Επαναλαμβανόμενο αυτό το φαινόμενο δημιουργεί ακόμη και στάσιμα κύματα με ένα ή δύο δεσμούς, όπου δεν υπόκεινται σε κατακόρυφη κίνηση.

Η κυματανάπαλση γενικά δημιουργεί αρκετά προβλήματα στη ναυσιπλοΐα ως γενεσιουργός αιτία αναστροφικών θαλασσίων ρευμάτων ειδικότερα κατά την είσοδο ή έξοδο από τους λιμένες και κλειστούς κόλπους όπου και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή λόγω του περιορισμένου χώρου. Αλλά και επίσης και στα αγκυροβόλια μπορεί να προκαλέσουν ακόμα και απόσπαση των αγκυρών των αγκυροβολημένων πλοίων από τον βυθό με κίνδυνο να σέρνονται οι άγκυρες και να ακολουθήσει προσάραξη.

Επίσης και στα πλοία που βρίσκονται ελλιμενισμένα δημιουργούνται προβλήματα στα μέσα πρόσδεσης (σχοινιά) που καταπονούνται με επαναλαμβανόμενες ανατάσεις.

Τέλος η κυματανάπαλση μπορεί να καταστεί πολύ επικίνδυνη και να προκαλέσει ακόμα και πνιγμούς σε ανύποπτους ανθρώπους που στέκονται στις άκρες προβλητών ή σε αποβάθρες ή κυρίως σε χαμηλές βραχώδεις ακτές. Στη θέαση αυτού του φαινομένου θα πρέπει αμέσως να απομακρυνθούν από την παραλία τουλάχιστον τα μικρά παιδιά, που θα πρέπει πάντα να επιτηρούνται.

Κύμα από το τσουνάμι του Ινδικού ωκεανού το 2004.

Τσουνάμι

Το τσουνάμι είναι θαλάσσιο φαινόμενο κατά το οποίο μετατοπίζονται μεγάλες μάζες νερού σε μία θάλασσα ή μία λίμνη, ως αποτέλεσμα ενός σεισμού, μιας κατολίσθησης ή ηφαιστειακής έκρηξης. Η μετατόπιση των όγκων του νερού έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία κυμάτων που, αν φτάσουν σε ακτές, έχουν εξαιρετικά καταστρεπτικά αποτελέσματα. Η ονομασία του, που αποτελεί διεθνή όρο, προέρχεται από τις ιαπωνικές λέξεις (tsu, 津) και (nami, 波) τσου-ναμι που στα ελληνικά θα μεταφράζονταν ως «κύμα του λιμανιού». Παράλληλα υπάρχουν τα «Μετεο-τσουνάμι» που προκαλούνται από μετεωρολογικά φαινόμενα, ενώ συχνά χρησιμοποιείται και ο άτυπος όρος «Μεγα-τσουνάμι» να περιγράψει τα πολύ μεγάλα τσουνάμι.

Το πιο καταστρεπτικό τσουνάμι της σύγχρονης ιστορίας εκδηλώθηκε μετά τον σεισμό της 26ης Δεκεμβρίου 2004 στην Ινδονησία, ενώ το υψηλότερο Μεγα-τσουνάμι που καταγράφηκε ποτέ, υπολογίστηκε να έχει ύψος 524 μέτρα και έπληξε στις 10 Ιουλίου 1958 τον Κόλπο Λιτούια στην Αλάσκα.

Κλιματικοί

Εξαιρετικά βαριά χιονοθύελλα με κατάσταση whiteout, στο Γκούντλαντ (Goodland) του Κάνσας, στις 10 Φεβρουαρίου 1999. Σημειώστε την ακραία σφοδρότητα των ανέμων, με φόντο το κτίριο.

Χιονοθύελλα

Η χιονοθύελλα είναι μια έντονη χειμερινή καταιγίδα που χαρακτηρίζεται από χαμηλές θερμοκρασίες, ισχυρούς ανέμους και έντονη χιονόπτωση.

Χαρακτηριστικές χιονοθύελλες που έχουν πλήξει τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι:

• Η μεγάλη χιονοθύελλα του 1888
• Η χιονοθύελλα της ημέρας της ανακωχής το 1940
• Η Θύελλα του Αιώνα το 1993

Παγοθύελλα

Η Παγοθύελλα είναι ένα ιδιαίτερο καιρικό φαινόμενο και συγκεκριμένα ένα είδος χειμερινής καταιγίδας, κατά την οποία πέφτει υπέρψυχρη αλλά απάγωτη βροχή λόγω των ατμοσφαιρικών συνθηκών, η οποία μόλις καταλήξει στο έδαφος γίνεται ακαριαία πάγος. Ως αποτέλεσμα, δημιουργείται ένα τεράστιο παγοκάλυμμα, που μπορεί να παραλύσει ολόκληρες περιοχές ή ακόμα και να διαλύσει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.

Εποχή των Παγετώνων

Η Εποχή των Παγετώνων είναι μία γεωλογική περίοδος, όμως θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί ως μία παγκόσμια ολοσχερής φυσική καταστροφή, καθώς σε μία παγετωνική περίοδο το κλίμα όλου του κόσμου αλλάζει και περιοχές που θεωρούνταν κατοικήσιμες γίνονται ακατοίκητες λόγω του ψύχους.

Ξηρασία

Η ξηρασία είναι μία ανώμαλα άνυδρη περίοδος όταν δεν υπάρχει αρκετό νερό για να υποστηρίξει τις γεωργικές, αστικές ή περιβαλλοντικές ανάγκες. Οι εκτεταμένες ξηρασίες μπορούν να οδηγήσουν σε θανάτους από λιμό ή ασθένειες, ενώ αποτελούν μία από τις βασικές αιτίες των πυρκαγιών. Ανάμεσα στις πλέον γνωστές ιστορικές περιόδους ξηρασίας που έπληξαν τον πλανήτη, είναι οι εξής:

• Η ξηρασία του 1900 στην Ινδία,
• Η ξηρασία του 1921 – 1922 στην τότε Σοβιετική Ένωση,
• Η ξηρασία του 1928 – 1930 που έπληξε τη Νοτιοδυτική Κίνα, στοιχίζοντας πάνω από 3 εκατομμύρια ζωές,
• Η ξηρασία του 1936 και του 1941 στην επαρχία Σιτσουάν της Κίνας, που είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο 5 και 2,5 εκατομμυρίων ανθρώπων αντίστοιχα.

Χαλαζόπτωση

Η χαλαζόπτωση είναι μια φυσική καταστροφή όπου, κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας, παράγονται πολυάριθμοι χαλαζόκοκκοι, οι οποίοι προκαλούν καταστροφές στην περιοχή όπου πέφτουν. Η χαλαζόπτωση μπορεί να είναι ιδιαίτερα καταστρεπτική για τη γεωργία, καταστρέφοντας καλλιέργειες και εξοπλισμό. Όταν κατά τη χαλαζόπτωση πέφτουν τεράστιες ποσότητες χαλαζόκοκκων μεγάλου μεγέθους και βάρους επί αρκετά λεπτά, τότε το φαινόμενο αναφέρεται ως χαλαζοθύελλα. Μια ιδιαίτερα καταστροφική χαλαζόπτωση έπληξε το Μόναχο της Γερμανίας στις 12 Ιουλίου 1984, προκαλώντας μεγάλες καταστροφές.

Κύμα Καύσωνα

Το κύμα καύσωνα είναι μια καταστροφή που χαρακτηρίζεται από υψηλή θερμοκρασία που θεωρείται ακραία και ασυνήθιστη στην περιοχή στην οποία εμφανίζεται. Τα κύματα καύσωνα απαιτούν τους συγκεκριμένο συνδυασμό καιρικών φαινομένων για να πραγματοποιηθούν όπως καθοδικούς ανέμους και αντιστροφές της θερμοκρασίας. Το χειρότερο κύμα καύσωνα στην πρόσφατη ιστορία ήταν το Ευρωπαϊκό Κύμα Καύσωνα του 2003, με πάνω από 70.000 θύματα. Υπάρχει όμως και η προοπτική για πιο μακροπρόθεσμα γεγονότα που οφείλονται στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας, λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, από την ανθρώπινη δραστηριότητα που προκαλεί της αύξηση της θερμοκρασία στον πλανήτη και την αλλαγή του κλίματος.

Ο Τυφώνας Κατρίνα τον Αύγουστο του 2005.

Τυφώνας και Τροπικός κυκλώνας

Ο τυφώνας και ο τροπικός κυκλώνας (αγγλικά: Hurricane, tropical cyclone, typhoon‎‎) είναι διαφορετικά ονόματα που όμως αναφέρονται στο ίδιο φαινόμενο, ένα σύστημα θύελλας με μία κλειστή περιστροφική (κυκλωνική) κυκλοφορία γύρω από ένα ήρεμο κέντρο χαμηλής βαρομετρικής πίεσης, γνωστό ως μάτι του τυφώνα (eye of the hurricane).

Τα συστήματα αυτά σχηματίζονται πάνω από τους ωκεανούς και προκαλείται από έντονη εξάτμιση νερού που τροφοδοτεί καταιγίδα πάνω από τον ωκεανό. Εξαιτίας του φαινομένου Κοριόλις η καταιγίδα αρχίζει να περιστρέφεται όλο και εντονότερα και μετατρέπεται σε τυφώνα μόλις η ταχύτητα των ανέμων ξεπεράσει τα 74 μίλια / 118 χιλιόμετρα την ώρα. Η ονομασία Hurricane χρησιμοποιείται για τα φαινόμενα που εμφανίζονται στον Ατλαντικό και ανατολικό Ειρηνικό ωκεανό, η ονομασία τροπικός κυκλώνας (tropical cyclone) για τα φαινόμενα που εμφανίζονται στον Ινδικό ωκεανό ενώ η ονομασία τυφώνας (typhoon) για τα φαινόμενα που εμφανίζονται στον δυτικό Ειρηνικό ωκεανό.

• Ο τυφώνας με τους περισσότερους θανάτους όλων των εποχών ήταν ο Κυκλώνας Μπόλα που έπληξε το πρώην ανατολικό Πακιστάν (σημερινό Μπανγκλαντές) στις 12 Νοεμβρίου 1970, με απολογισμό πιθανώς έως και 500.000 νεκρούς.

• Ειδικότερα στον βόρειο Ατλαντικό ο φονικότερος τυφώνας ήταν ο Μεγάλος Τυφώνας του 1780, με πάνω από 27.500 νεκρούς. Μεταξύ 10 και 16 Οκτωβρίου 1780, ο τυφώνας αυτός κυριολεκτικά ισοπέδωσε τη Μαρτινίκα, τις Ολλανδικές Αντίλλες και το νησί Μπαρμπάντος, με ταχύτητες ανέμων που ενδέχεται να ξεπέρασαν τα 200 μίλια / 320 χιλιόμετρα την ώρα.

• Χαρακτηριστικός ήταν επίσης ο τυφώνας Κατρίνα ο οποίος προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στις Αμερικανικές ακτές του κόλπου του Μεξικού τον Αύγουστο του 2005 και πλημμύρισε το 80% της Νέας Ορλεάνης, καταστρέφοντάς την σχεδόν ολοκληρωτικά. Μέχρι σήμερα, παραμένει ο τυφώνας με το υψηλότερο κόστος καταστροφής στην παγκόσμια ιστορία.

Σίφωνας με εμφάνιση «σαν προβοσκίδα ελέφαντα» έντασης F5, κοντά στο Elie της επαρχίας Μανιτόμπα, Καναδάς, στις 22 Ιουνίου 2007.

Σίφωνας

Ο σίφωνας είναι ένα φυσικό φαινόμενο το οποίο προκαλείται από τις ισχυρές καταιγίδες. Οι σίφωνες είναι βίαιες, περιστρεφόμενες στήλες αέρα, που μπορούν να φυσήξουν με ταχύτητες από 40 μίλια / 65 χιλιόμετρα την ώρα, έως και 300 μίλια / 480 χιλιόμετρα την ώρα. Μπορούν να σχηματιστούν ανά ένας τη φορά ή σε μεγάλα ξεσπάσματα κατά μήκος μιας προκαθορισμένης γραμμής ή μέσα σε μία μεγάλη έκταση ανάπτυξης μιας καταιγίδας και τότε αναφέρονται ως οικογένεια σιφώνων (tornado family).

Ο πιο θανατηφόρος σίφωνας στην παγκόσμια ιστορία, ήταν ένας τεράστιος με πλάτος 1 μίλι (1,6 χλμ.) και μήκος διαδρομής 50 μίλια (80 χλμ.) που χτύπησε τις πόλεις Νταουλατπούρ και Σατούρια στο Μπανγκλαντές, στις 26 Απριλίου 1989. Υπάρχει μια μεγάλη αβεβαιότητα ως προς τον αριθμό των θυμάτων, αλλά οι πιο τυπικές εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 1.300 νεκρούς, 12.000 τραυματίες και 80.000 άστεγους. Η κατάταξή του σε επίπεδο έντασης είναι επισήμως αδύνατη, λόγω της έλλειψης στοιχείων και της κάκιστης ποιότητας κατασκευής των κτιρίων σε αυτή τη χώρα.

Χαρακτηριστικός ήταν επίσης ο Σίφωνας των Τριών Πολιτειών (Tri-State Tornado), στις 18 Μαρτίου 1925, με τουλάχιστον 695 θύματα, που ήταν ο πιο θανατηφόρος σίφωνας στην ιστορία των ΗΠΑ και ο δεύτερος πιο θανατηφόρος παγκοσμίως. Η διαδρομή που κατάφερε να διανύσει ήταν ≥ 219 μίλια (≥ 352 χιλιόμετρα) και ήταν η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ στον κόσμο. Επίσης κατέχει και το ρεκόρ της ταχύτερης μετακίνησης κατά μήκος της διαδρομής του σίφωνα, με μέση ταχύτητα 62 μίλια / 100 χιλιόμετρα την ώρα (ορισμένες στιγμές έφτασε έως και 73 μίλια / 117 χιλιόμετρα την ώρα).

Πυρκαγιές

Πυρκαγιά

Πυρκαγιά στο Γέλοουστοουν των ΗΠΑ το 1988.

Η πυρκαγιά είναι μια κατάσταση όπου ανεξέλεγκτη φωτιά καίει δασικές, αγροτικές, καλλιεργήσιμες ή ακαλλιέργητες περιοχές. Οι φυσικές αιτίες των πυρκαγιών περιλαμβάνουν τις αστραπές και την ξηρασία, όμως οι πυρκαγιές μπορεί να ξεκινήσουν και από ανθρώπινη αμέλεια ή από εμπρησμό. Οι πυρκαγιές μπορούν επίσης να προκαλέσουν εκτινάξεις εύφλεκτων ή φλεγόμενων υλικών, τα οποία μπορούν να δημιουργήσουν νέες εστίες πυρκαγιάς σε μεγάλη απόσταση από την αρχική εστία.

Υγεία και Ασθένειες

Το στέλεχος του ιού H5N1 (νόσος των Πτηνών)

Επιδημία

Η επιδημία είναι το ξέσπασμα μιας μεταδοτικής ασθένειας που εξαπλώνεται με γρήγορο ρυθμό μέσα σε ένα ανθρώπινο πληθυσμό. Όταν η εξάπλωση της ασθένειας είναι παγκόσμια, η επιδημία μετατρέπεται σε πανδημία. Έχουν υπάρξει πολλές επιδημίες και πανδημίες σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας. Τα τελευταία εκατό χρόνια, οι πιο σημαντικές πανδημίες ήταν:

• Η πανδημία Ισπανικής γρίπης του 1918, που στοίχισε τη ζωή 50 εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως,
• Η πανδημία Ασιατικής γρίπης του 1957 - 1958, η οποία σκότωσε πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους,
• Η πανδημία γρίπης του Χονγκ Κονγκ το 1968 - 1969,
• Η πανδημία SAR του 2002 - 2003,
• Η επιδημία του AIDS, που άρχισε το 1981.
• Η Πανδημία γρίπης του 2009 - 2010, γνωστή ως Γρίπη Η1Ν1 ή Νέα Γρίπη (αρχικά ως γρίπη των χοίρων), η οποία έχει εμφανίσει κάποια ξεσπάσματα έως και το 2016. Η επικρατέστερη λαϊκή ονομασία την τότε εποχή ήταν γρίπη των χοίρων, αλλά οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν συμφωνούσαν, γιατί μια τέτοια ονομασία ίσως να κατέστρεφε την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στο χοιρινό κρέας με άσχημες επιπτώσεις για την κτηνοτροφική βιομηχανία.
• Η τρέχουσα πανδημία του κορονοϊού COVID-19 το 2020 - 2022.

Άλλες ασθένειες που μεταδίδονται πιο αργά, αλλά θεωρούνται ακόμα παγκόσμιοι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) περιλαμβάνουν:

• Η Φυματίωση XDR (Extensively drug-resistant), μία μορφή φυματίωσης που είναι ιδιαίτερα ανθεκτική στη θεραπεία φαρμάκων,
• Η Ελονοσία, η οποία σκοτώνει 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους τον χρόνο,
• Η ασθένεια Έμπολα (Αιμορραγικός πυρετός Ebola), που έχει στοιχίσει τις ζωές εκατοντάδων ανθρώπων στην Αφρική σε διάφορα κατά καιρούς ξεσπάσματα.

Πείνα

Η πείνα είναι κοινωνική και οικονομική κρίση που συνοδεύεται συνήθως από διαδεδομένο υποσιτισμό, λιμό, επιδημικές ασθένειες και αυξημένη θνησιμότητα. Αν και η πείνα μπορεί να εμφανιστεί ή να επιδεινωθεί από φυσικούς παράγοντες, συχνά ένα αποτέλεσμα οικονομικής ή στρατιωτικής πολιτικής που στερεί από τους ανθρώπους τα τρόφιμα που απαιτούνται για την επιβίωσή τους. Στη σύγχρονη εποχή το μεγαλύτερο πλήγμα από την πείνα έχει δεχτεί η Υποσαχάρια Αφρική, αν και ο αριθμός θυμάτων είναι πολύ μικρότερος από τον αριθμό ανθρώπων που πέθαναν από την πείνα στην Ασία κατά τη διάρκεια του 20-ού αιώνα.

Διαστημικοί

Συμβάν Πρόσκρουσης

Το συμβάν πρόσκρουσης είναι μια φυσική καταστροφή στην οποία ένα εξωγήινο κομμάτι βράχου, ένας αστεροειδής, μετεωρίτης, κομήτης ή άλλο διαστημικό υλικό συγκρούεται με τη Γη. Οι ακριβείς συνέπειες μίας άμεσης πρόσκρουσης με τη Γη ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος του συγκρουόμενου αντικειμένου, από την αλλαγή του κλίματος έως την ολοκληρωτική καταστροφή του πολιτισμού ή και του πλανήτη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Συμβάν της Τουνγκούσκα το 1908.

Ηλιακή φλόγα

Η ηλιακή φλόγα είναι ένα φαινόμενο όπου ο Ήλιος αποδεσμεύει ξαφνικά ένα μεγάλο ποσό ηλιακής ακτινοβολίας, πολύ περισσότερο από κανονικό. Πιθανολογείται ότι τέτοιες απελευθερώσεις ακτινοβολίας θα μπορούσαν να προκαλέσουν κατάρρευση των επικοινωνιών σε ολόκληρό τον πλανήτη. Μερικά γνωστά συμβάντα περιλαμβάνουν:

• Ένα συμβάν μεγέθους X20 στις 16 Αυγούστου 1989.
• Ένα παρόμοιο συμβάν στις 2 Απριλίου 2001.
• Η ισχυρότερη ηλιακή φλόγα, μεγέθους μεταξύ X40 και X45, καταγράφηκε στις 4 Νοεμβρίου 2003.

Δείτε Επίσης

Δασική Πυρκαγιά

• Θεωρία του Χάους
• Κίνδυνος
• Έκτακτη Ανάγκη
• Διαχείριση Έκτακτων Αναγκών
  • Πολιτική Προστασία
  • Μείωση Ποσοστού Καταστροφών
  • Καταφύγιο Έκτακτης Ανάγκης
• Φυσική καταστροφή
  • Περιβαλλοντολογική Καταστροφή
  • Καιρική Καταστροφή

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Διαχείριση κινδύνων από την Παγκόσμια Τράπεζα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Απριλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 2007. 
• «Πληροφορίες για τους φυσικούς κινδύνους από το Ινστιτούτο Ωκεάνιων Ακτών». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2006.