Ο Φράνσις Χέρμπερτ Ουένχαμ (αγγλικά: Francis Herbert Wenham, 1824, Κένσιγκτον – 1908) ήταν Βρετανός ναυπηγός ο οποίος μελέτησε το πρόβλημα των επανδρωμένων πτήσεων και συνέγραψε μια οξυδερκή και σημαίνουσα ακαδημαϊκή εργασία την οποία παρουσίασε στην πρώτη συνέλευση της Βασιλικής Αεροναυτικής Εταιρείας στο Λονδίνο το 1866.
Ο Ουένχαμ γεννήθηκε το 1824 στο Κένσιγκτον, το οποίο τότε ήταν αγροτική περιοχή κοντά στο Λονδίνο. Ήταν γιος χειρουργού του βρετανικού στρατού ξηράς και από μικρή ηλικία έδειξε έντονο ενδιαφέρον στα μηχανικά συστήματα. Η επαγγελματική του σταδιοδρομία ξεκίνησε στα 17 του, όταν έλαβε υποτροφία σε εταιρεία ναυπηγικής στο Μπρίστολ. Αυτό ήταν και το επίσημο επάγγελμα του για όλη του τη σταδιοδρομία, ενώ η πρώτη του κατασκευή ήταν ένας σωληνοειδής λέβητας για ένα μικρό ατμόπλοιο, το οποίο ήταν επίσης σχεδιασμένο από τον ίδιο. Το ατμόπλοιο αυτό χρησιμοποιήθηκε στην Αίγυπτο. Ωστόσο το πρώτο του δίπλωμα ευρεσιτεχνίας δεν σχετιζόταν με τη ναυπηγική, αλλά επρόκειτο για μια συσκευή η οποία απέτρεπε την τυχαία εκπυρσοκρότηση ενός όπλου.[1]
Η επιστημονική εργασία του Ουένχαμ, με τίτλο "Aerial Locomotion" («Αεροπλοΐα») δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Βασιλικής Αεροναυτικής Εταιρείας και αναδημοσιεύθηκε σε ευρείας κυκλοφορίας περιοδικά αεροναυτικού περιεχομένου τη δεκαετία του 1890, μεταξύ των οποίων και το "Progress In Flying Machines" («Πρόοδος στις Ιπτάμενες Μηχανές») του Οκτάβ Σανούτ. Στην εργασία παρουσιάστηκε η έννοια των επαλλήλων πτερύγων σε μια ιπτάμενη μηχανή, κάτι που ο Ουένχαμ είχε δοκιμάσει το 1858 σε ένα ανεμόπτερο με πολλαπλές πτέρυγες, αν και δεν κατάφερε να πετάξει. Το 1866 κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το σχέδιο του, το οποίο έγινε η βάση για τον σχεδιασμό των διπλάνων, των τριπλάνων και των πολυπλάνων που χρησιμοποιήθηκαν την δεκαετία του 1890 ως ανεμόπτερα, και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα ως αεροπλάνα. Οι επάλληλες πτέρυγες αύξαναν το πεδίο άντωσης και δεν δημιουργούσαν δομικά προβλήματα με μεγάλου μήκους πτέρυγες. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές ο Τζον Στρινγκφέλοου είχε επηρεαστεί από τα έργα του Ουένχαμ ή ακόμη και από την προσωπική επικοινωνία μεταξύ τους όταν δημιούργησε το ατμοκίνητο τριπλάνο σε διαστάσεις μοντέλου το οποίο εκτέθηκε δημόσια στην διεθνή έκθεση του Κρύσταλ Πάλας το 1868.[2][3]
Ο Ουένχαμ δοκίμασε για πρώτη φορά τις επάλληλες πτέρυγες το 1866 με ένα μοντέλο το οποίο έμοιαζε με βενετσιάνικη γρίλλια. Είχαν δοκιμαστεί διάφορες παραλλαγές χωρίς όμως επιτυχία, και έτσι ο Ουένχαμ αποφάσισε να κατασκευάσει μια μηχανή η οποία θα μπορούσε να σηκώσει έναν άνθρωπο. Την δοκίμασε νωρίς το βράδυ με συνθήκες αύρας. Όμως ο ίδιος αιφνιδιάστηκε όταν, όπως έγραψε, «Μια ξαφνική ριπή αέρα παρέσυρε το πειραματικό αεροσκάφος, το οποίο μεταφέρθηκε σε κοντινή απόσταση».[4] Μια απόπειρα με μονοπλάνο την ίδια χρονιά ήταν άνευ σημασίας (Flying Machines, 1911).
Το 1871 ο Ουένχαμ και ο συνεργάτης του Τζον Μπράουνινγκ σχεδίασαν και κατασκεύασαν αυτό που πιθανώς ήταν η πρώτη αεροδυναμική σήραγγα του κόσμου. Τα πειράματά τους έδειξαν πως οι πτέρυγες με μεγάλη αναλογία διαστάσεων—μακρές και στενές—είχαν καλύτερη αναλογία άντωσης προς οπισθέλκουσα από ότι οι μικρότερες αλλά πλατύτερες πτέρυγες με την ίδια περιοχή άντωσης. Γράφοντας για το έργο του αυτό, ο Ουένχαμ ήταν πιθανώς ο πρώτος επιστήμονας που χρησιμοποίησε την λέξη «αεροπλάνο».[5]
Ο συγγραφέας βιβλίων σχετικών με την αεροπορία Κάρολ Γκρέι ανέφερε πως το έργο του Ουένχαμ αποτέλεσε πιθανώς σημαντική επιρροή για τους αδελφούς Ράιτ:
Είναι εντυπωσιακό να σημειωθεί ότι τουλάχιστον τέσσερα σημαντικά στοιχεία του σχεδιασμού εναερίων οχημάτων που πρότεινε ο Ουένχαμ το 1866 εμφανίζονται στη σειρά επιτυχημένων ανεμοπτέρων των Ράιτ και στο Wright Flyer του 1903: 1) επάλληλες πτέρυγες, 2) κάθετα υποστηρίγματα μεταξύ των επαλλήλων πτερύγων, 3) η επικλινής θέση του χειριστή, όπως στο μοντέλο επάλληλων πτερύγων του Ουένχαμ, και 4) η στροφή εν πτήσει μπορούσε να επιτευχθεί δημιουργώντας περισσότερη άντωση στη μία πλευρά του αεροσκάφους συγκριτικά με την άλλη, χωρίς την χρήση ενός απλού πηδαλίου εκτροπής. Είναι επίσης σημαντικό να επαναλάβουμε πως η εργασία του Ουένχαμ με τίτλο "Aerial Locomotion" ήταν άμεσα διαθέσιμη στον Ουίλμπουρ Ράιτ (καθώς και στον Όρβιλ) μέσω του "Aeronautical Annual" («Ετήσιο Αεροναυτικό Λεύκωμα») του 1895, το οποίο το Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν πρότεινε στον Ουίλμπουρ Ράιτ τον Ιούνιο του 1899 (μαζί με άλλο υλικό αεροναυτικού περιεχομένου), και το οποίο σε σύντομο διάστημα απέκτησε και ανάγνωσε ο Ουίλμπουρ.[6]
Η αεροναυτική ήταν το «χόμπι» του Ουένχαμ. Στην εργασία του σχεδίαζε κινητήρες για πλοία, προπέλες, κινητήρες αερίου και θερμού αέρα, και λέβητες υψηλής πίεσης. Ο Ουένχαμ ήταν επίσης εξειδικευμένος στην χρήση των μικροσκοπίων. Δημοσίευσε αρκετές εργασίες σχετικά με το θέμα και σχεδίασε βάθρα, φακούς και πρίσματα, μερικά από τα οποία κατασκεύασε στη συνέχεια. Σε ηλικία 26 ετών μάλιστα είχε εκλεγεί μέλος της Μικροσκοπικής Εταιρείας του Ηνωμένου Βασιλείου. Έλαβε πληθώρα διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για συσκευές ή εφευρέσεις σχετικές με την φωτογραφία, τις λάμπες αερίου και τα μουσικά όργανα, τα οποία συμπεριλαμβανόταν στα ενδιαφέροντά του.[1]
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
