Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο

Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Federico da Montefeltro (Ιταλικά)
Γέννηση	7  Ιουνίου 1422[1] Γκούμπιο[2][1]
Θάνατος	10  Σεπτεμβρίου 1482[1] Φερράρα[1]
Αιτία θανάτου	ελονοσία
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια[3]
Τόπος ταφής	church of San Bernardino
Κατοικία	Ουρμπίνο[4]
Χώρα πολιτογράφησης	Δουκάτο του Ουρμπίνο[4]
Θρησκεία	Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ιταλικά[5]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	κοντοτιέρος μαικήνας[6]
Εργοδότης	Αλφόνσος Ε΄ της Αραγωνίας (από 1451)
Επηρεάστηκε από	Bernardino of Siena
Οικογένεια
Σύζυγος	Gentile Brancaleoni (από 1437)[7] Μπατίστα Σφόρτσα (από 1460)[7]
Τέκνα	Γκουιντομπάλντο Α΄ ντα Μοντεφέλτρο[7] Giovanna Felicita Feltria della Rovere[7] Ανιέζε ντι Μοντεφέλτρο[8][7] Elisabetta of Montefeltro[7] Αντόνιο ντα Μοντεφέλτρο[7] Elisabetta bâtarde di Montefeltro[8] Gentile da Montefeltro[8]
Γονείς	Γκουινταντόνιο ντα Μοντεφέλτρο[4] και Elisabetta degli Accomanducci
Αδέλφια	Βιολάντε Μοντεφέλτρο (ετεροθαλής αδελφή από πατέρα)[4] Ονταντόνιο ντα Μοντεφέλτρο (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα)[7] Σεραφίνα Σφόρτσα (ετεροθαλής αδελφή από πατέρα)[7] Aura da Montefeltro (ετεροθαλής αδελφή από πατέρα)[4]
Συγγενείς	Τζοβάννι ντελλα Ρόβερε (γαμπρός)[4], Fabrizio I Colonna (γαμπρός)[4] και Ροβέρτος Μαλατέστα (γαμπρός)[4]
Οικογένεια	Οίκος του Μοντεφέλτρο
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Βαθμός/στρατός	διοικητής
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	lord (από 1444)[7]
Βραβεύσεις	Τάγμα της Περικνημίδας
Θυρεός
Σχετικά πολυμέσα

Πορτραίτο του Μοντεφέλτρο και της δεύτερης συζύγου του, Μπατίστα Σφόρτσα (δίπτυχο του Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα)

Ο Φεντερίκο Γ΄ ντα Μοντεφέλτρο^[9] (Federico da Montefeltro, 7 Ιουνίου 1422 – 10 Σεπτεμβρίου 1482) από τον Οίκο του Μοντεφέλτρο ήταν δούκας του Ούρμπινο και ένας από τους σημαντικότερους κοντοτιέρους της Αναγέννησης, με πελάτες τη Φλωρεντία, το Μιλάνο, τον πάπα και το βασίλειο της Νάπολης. Θεωρείται ένας από τους ικανότερους ηγεμόνες της εποχής του, καθώς και το σπουδαιότερο παράδειγμα ηγεμόνα μικρού κρατιδίου, στην Ιταλία της Αναγέννησης. Υπήρξε διακεκριμένος προστάτης των τεχνών και των γραμμάτων, αφού πολλοί ταλαντούχοι καλλιτέχνες ζούσαν στο παλάτι του, το Δουκικό Ανάκτορο, ενώ ο ίδιος ενσάρκωνε το πρότυπο του λόγιου-στρατιωτικού. Η φήμη του αντανακλάται και στο γεγονός ότι ο Εδουάρδος Δ' της Αγγλίας τον έχρισε μέλος τους Τάγματος της Περικνημίδας.

Βιογραφία

Ο Φεντερίκο γεννήθηκε στις 7 Ιουνίου του 1422 στο Καστέλο ντι Πετρόια, στο Γκούμπιο. Δε γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποιοι ήταν οι γονείς του. Σύμφωνα με μια θεωρία ήταν γιος του Γκουινταντόνιο ντα Μοντεφέλτρο, δούκα του Ούρμπινο και του Σπολέτο, και μιας άγνωστης γυναίκας.^[10] Μια δεύτερη εκδοχή θέλει τον Φεντερίκο γιο κάποιου Μπερναντίνo ντέλι Ουμπαλντίνι ντέλλα Κάρντα και της κόρης του Γκουινταντόνιο, Άουρα.^[10] Όπως και έχει, το 1424 ο πάπας Μαρτίνος Ε΄ εξέδωσε βούλα, με την οποία ο Φεντερίκο νομιμοποιήθηκε ως γιος του Γκουινταντόνιο.^[10]

Το 1433 σε ηλικία επτά ετών, ο Φεντερίκο στάλθηκε όμηρος στη Βενετία, ως μέρος μιας ειρηνευτικής συνθήκης.^[11] Αργότερα στάλθηκε στη Μάντοβα, όπου και διδάχτηκε Λατινικά, Αρχαία Ελληνικά, αστρονομία, μουσική, μαθηματικά, ιστορία και φιλοσοφία.^[12] Δάσκαλός του ήταν ο ουμανιστής Βιτορίνο ντα Φέλτρε, του οποίου μαθητής στα λατινικά υπήρξε και ο Θεόδωρος Γαζής. Επιπλέον, ο Φεντερίκο μαζί με άλλα παιδιά ευγενών μυήθηκαν στην τέχνη του πολέμου.^[10]

Όταν επέστρεψε στο Γκούμπιο, το 1437, νυμφεύτηκε την Τζεντίλε Μπρανκαλεόνι. Στην ηλικία των δεκαέξι ετών ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως κοντοτιέρος, υπό τις διαταγές του Νικολό Πιτσινίνο. Διακρίθηκε στις ακόλουθες μάχες και το 1441 αντιμετώπισε για πρώτη φορά τον μετέπειτα μεγάλο του εχθρό, Σιγισμόνδο-Παντόλφο Μαλατέστα. Το 1443 ο Γκουινταντόνιο απεβίωσε και τον διαδέχτηκε ο Ονταντόνιο ντα Μοντεφέλτρο, ετεροθαλής αδελφός του Φεντερίκο. Ωστόσο ο νέος άρχοντας του Ούρμπινο αποδείχτηκε άπληστος ηγέτης και ως εκ τούτου δολοφονήθηκε το επόμενο έτος. Είναι πιθανό ο Φεντερίκο να συμμετείχε στη συνωμοσία, αλλά δεν μας είναι γνωστό με βεβαιότητα.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ο Φεντερίκο Γ΄ εξουσίαζε τώρα, εκτός από το Ούρμπινο και το Γκούμπιο, τα εκατοντάδες χωριά τους. Η βραχώδης αυτή περιοχή ήταν αρκετά φτωχή και το επάγγελμα του πολεμιστή ήταν ένας τρόπος να ζήσει κανείς εδώ. Έτσι, ο νέος δούκας συνέχισε με επιτυχία την καριέρα του ως κοντοτιέρος. Τέθηκε στις υπηρεσίες της Φλωρεντίας και του Φραγκίσκου Σφόρτσα, ενώ αργότερα πολέμησε για τον ίδιο, όταν έγινε άρχοντας του Μιλάνου. Αυτή την περίοδο, ο Φεντερίκο Γ΄ έχασε σε κονταρομαχία το δεξί του μάτι και το πάνω μέρος της μύτης του· για το λόγο αυτό απεικονιζόταν πάντα με το αριστερό του προφίλ.^[13]

Ο Φεντερίκο Γ΄ Μοντεφέλτρο με το γιο του Γκουιντομπάλντο Α΄ (έργο του Πέδρο Μπερουγκέτε).

Γύρω στο 1445 η δύναμη του Φεντερίκο Γ΄ είχε αυξηθεί πολύ και αυτό ανησύχησε ιδιαιτέρως το Σιγισμόνδο Μαλατέστα. Αντάλλαξαν μερικές υβριστικές επιστολές και ο Μαλατέστα τον προκάλεσε σε μονομαχία, η οποία όμως δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.^[14] Ο πάπας Πίος Β΄ επενέβη και συγκάλεσε μία συνάντηση στη Μάντοβα, η οποία έληξε με μία συνθήκη ειρήνης. Ωστόσο αυτό εξόργισε τον Μαλατέστα, που επιτέθηκε στον παπικό στρατό. Ο πάπας οδηγήθηκε στο να υποστηρίξει πλήρως τον Φεντερίκο Γ΄, ο οποίος εισήλθε στις υπηρεσίες του το 1458. Το 1461 μάλιστα, o πάπας Πίος Β΄ καταδίκασε τον Μαλατέστα στην κόλαση.^[14] Έκτοτε, ο Φεντερίκο Γ΄ παρουσίαζε τον εαυτό του ως έναν δίκαιο ηγεμόνα, ενσάρκωση της χριστιανικής αρετής. Η αλήθεια είναι ότι ο λαός του Ουρμπίνο αγαπούσε ιδιαιτέρως τον άρχοντά του. Λέγεται ότι μπορούσε να κυκλοφορεί στους δρόμους χωρίς τη συνοδεία σωματοφυλάκων, κάτι που ελάχιστοι ηγεμόνες της εποχής έκαναν.^[15]

Το 1462 νίκησε τον Μαλατέστα σε μερικές μάχες και τον πήρε ως αιχμάλωτο. Ο Φεντερίκο Γ΄ ήταν ήδη γνωστός κοντοτιέρος: ήταν αξιόπιστος και ειλικρινής πολεμιστής, κάτι ασυνήθιστο την εποχή εκείνη.^[15] Το 1464 πολέμησε για το νέο πάπα Παύλο B΄ και κατέλαβε την πόλη της Τσεζένα. Όταν ο Φραγκίσκος Σφόρτσα απεβίωσε το 1466, ο Φεντερίκο βοήθησε το γιο του Γκαλεάτσο-Μαρία Σφόρτσα στη διακυβέρνηση τού Μιλάνου. Τρία χρόνια αργότερα απεβίωσε ο Μαλατέστα επίσης. Ο Φεντερίκο Γ΄ κατέλαβε την πρωτεύουσά του, το Ρίμινι, αλλά την παραχώρησε στο γιο του Σιγισμόνδου, Ροβέρτο Μαλατέστα.

Από το 1460 ήταν νυμφευμένος με τη Μπατίστα Σφόρτσα, κόρη του Αλεσσάντρο Σφόρτσα, καθώς η πρώτη γυναίκα του είχε αποβιώσει άτεκνη το 1457. Η Μπατίστα ήταν μία έξυπνη γυναίκα, που όχι μόνο έκανε πολλά για την προώθηση των τεχνών και των γραμμάτων στο Ουρμπίνο, αλλά επίσης διηύθυνε με αποφασιστικότητα το δουκάτο, κατά τις εκστρατείες του Φεντερίκο Γ΄.^[15] Η Μπατίστα του χάρισε έξι κόρες και έναν γιο, τον Γκουιντομπάλντο Α΄, μετά τη γέννηση του οποίου, το 1472, απεβίωσε. Ο Φεντερίκο Γ΄ πάντρεψε την κόρη του Τζοβάνα με τον Τζοβάνι ντέλλα Ρόβερε, ανιψιό του Πάπα Σίξτου Δ΄. Από την ένωσή τους γεννήθηκε ο Φραντσέσκο-Μαρία ντέλλα Ρόβερε.

Μετά το τέλος της Μπατίστα, ο Φεντερίκο Γ΄ περνούσε περισσότερο χρόνο στο Ανάκτορό του στο Ούρμπινο. Το 1482 υπηρέτησε τη Φερράρα στον πόλεμο κατά της Βενετίας, αλλά απεβίωσε σύντομα λόγω ασθένειας. Τον διαδέχτηκε ο γιος του Γκουιντομπάλντο Α΄.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε πρώτα το 1437 τη Τζετίλε Μπρανκαλεόνι. Δεν απέκτησαν απογόνους και αυτή απεβίωσε το 1457.

Το 1460 ο Φεντερίκο έκανε δεύτερο γάμο με τη Μπατίστα Σφόρτσα, κόρη του Αλεσσάντρο κυρίου του Πέζαρο και είχε τέκνα:

• Κονστάντσα 1460-1461.
• Τζιοβάννα 1462-1514, παντρεύτηκε τον Τζιοβάννι ντελλα Ρόβερε και γιος της ήταν ο:
  • Φραντσέσκο Μαρία Α΄ ντελλα Ρόβερε δούκας του Ουρμπίνο.
• Ελιζαβέτα/Ιζαβέτα π.1464-1521.
• Κοστάντσα 1466-1518.
• Βιολάντα.
• Ανιέζε 1470-1508, παντρεύτηκε τον Φαμπρίτσιο Κολόννα, κοντοτιέρο.
• Γκουιντομπάλντο Α΄ 1472-1508, δούκας του Ουρμπίνο.

Το 1472 απεβίωσε η Μπατίστα και το 1482 και ο Φεντερίκο σε ηλικία 60 ετών.

Από μία μη νόμιμη σχέση είχε ένα φυσικά τέκνα:

• (νόθος) Μπουονκόντε.
• (νόθος) Αντόνιο 1455-1508, κόμης του Καντιάνο.

Αναγεννησιακός άνθρωπος

Η Παναγία και το Θείο Βρέφος με Αγίους (Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα): γονατιστός διακρίνεται ο Φεντερίκο

Ο Φεντερίκο έφερε τη φήμη ενός ανθρώπου μορφωμένου και ανθρωπιστή. Δημιούργησε μια μεγάλη βιβλιοθήκη, την οποία λέγεται ότι εκτιμούσε περισσότερο από όλα του τα αγαθά.^[16] Μετέτρεψε τον παλιό γοτθικό πύργο της οικογένειάς του σε ένα κομψό παλάτι, ενώ το εφοδίασε με διάφορα έργα τέχνης.^[16] Η διακόσμηση προερχόταν από το γοτθικό και το αναγεννησιακό ρεύμα, ενώ τα θέματα ήταν εμπνευσμένα τόσο από το Χριστιανισμό, όσο και τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό.^[17]

Στην αυλή του σύχναζε μια πλειάδα σημαντικών καλλιτεχνών της εποχής. Ο Φεντερίκο, άλλωστε, ήταν ο πιο σημαντικός χορηγός του Πιέρο ντέλλα Φραντσέσκα, ο οποίος συν τοις άλλοις είχε δουλέψει και για τον εχθρό του, Σιγισμόνδο Μαλατέστα.^[18] Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που φιλοξενούσε ήταν ο Φλαμανδός Γιούστους φαν Γκεντ, ο Ισπανός Πέδρο Μπερουγκέτε και ο Τζοβάνι Σάντι, πατέρας του Ραφαήλ.

Δείτε επίσης

• Κοντοτιέροι
• Δουκάτο του Ουρμπίνο
• Δουκικό Παλάτι (Ουρμπίνο)
• Οίκος του Μοντεφέλτρο

Πηγές

• (Αγγλικά) Cole, Alison. Virtue and Magnificence: Art of the Italian Renaissaince Courts. Νέα Υόρκη 1995
• (Αγγλικά) Osborne, June. Urbino: The Story of a Renaissance City. Frances Lincoln Ltd. 2003
• (Αγγλικά) Paoletti, John T. & Radke, Gary M. Art in Renaissance Italy. Laurence King Publishing. 2005.
• (Αγγλικά) Pernis, Maria Grazia & Adams, Laurie. Federico da Montefeltro & Sigismondo Malatesta: the Eagle and the Elephant. 1996
• (Αγγλικά) Spielvogel, Jackson J. Western Civilization: Since 1300. Cengage Learning. 2011
• (Ελληνικά) Time-Life Παγκόσμια Ιστορία. Τόμος 12. Εκδόσεις Κ. Καπόπουλος. Αθήνα 1993
• (Αγγλικά) Zaho, Margaret Ann. Imago Triumphalis: The Function and Significance of Triumphal Imagery for Italian Renaissance Rulers. Peter Lang Publishing Inc. 2004. ISBN 0-8204-6235-7

Παραπομπές

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Φεντερίκο ντα Μοντεφέλτρο

1. «Federico di Montefeltro, duke of Urbino». Ανακτήθηκε στις 15  Απριλίου 2017.
2. www.old-lewesians.org.uk/biogs/minibiogs.htm.
3. Ανακτήθηκε στις 21  Οκτωβρίου 2021.
4. «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1960. federico-da-montefeltro-duca-di-urbino. Ανακτήθηκε στις 21  Οκτωβρίου 2021.
5. CONOR.SI. 23395939.
6. (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 5  Απριλίου 2011. 500216636. Ανακτήθηκε στις 7  Φεβρουαρίου 2024.
7. «Dizionario Biografico degli Italiani». (Ιταλικά) Dizionario Biografico degli Italiani. 1960. Ανακτήθηκε στις 21  Οκτωβρίου 2021.
8. Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
9. Συναντάται και ως Φεντερίγκο ντα Μοντεφέλτρο
10. Zaho, σ. 83
11. Pernis & Adams, σ. 18
12. Cole, σ. 69
13. Osborne, σ. 60
14. Zaho, σ. 85
15. Spielvogel, σ. 349
16. Time-Life Παγκόσμια Ιστορία, σ. 53
17. Paoletti & Radke, σ. 353
18. Osborne, σ. 113