Ο Τζον Ντράιντεν (αγγλικά:John Dryden)(19 Αυγούστου 1631 – 12 Μαΐου 1700) ήταν Άγγλος ποιητής, κριτικός λογοτεχνίας, μεταφραστής και θεατρικός συγγραφέας, το 1668 διορίστηκε Βραβευμένος ποιητής της Αγγλίας.[18]
Η επιρροή του στους συγχρόνους του ήταν τόσο εκτεταμένη που στην ιστορία της αγγλικής λογοτεχνίας η εποχή της Παλινόρθωσης από το 1660 έως το 1700 συνήθως ονομάζεται «εποχή του Ντράιντεν». Ο ρομαντικός συγγραφέας σερ Γουόλτερ Σκοτ τον αποκάλεσε «Ένδοξο Τζον».[19]
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Τζον Ντράιντεν γεννήθηκε στο πρεσβυτέριο του Όλντγουινκλ στο Νορθάμπτονσαϊρ και ήταν γιος ευγενούς μικρογαιοκτήμονα. Όταν ήταν 11 ετών ξέσπασε ο Εμφύλιος πόλεμος. Οι οικογένειες του πατέρα και της μητέρας του τάχθηκαν στο πλευρό του Κοινοβουλίου εναντίον του βασιλιά, αλλά οι συμπάθειες του ίδιου του Ντράιντεν στη νεότητά του είναι άγνωστες. Περίπου το 1644, έγινε δεκτός στη Σχολή του Γουέστμινστερ στο Λονδίνο, όπου έλαβε κυρίως κλασική εκπαίδευση και στη συνέχεια φοίτησε στο Τρίνιτι Κόλετζ του Κέιμπριτζ. Το 1654 πήρε το πτυχίο του και το ίδιο έτος, ο πατέρας του πέθανε, αφήνοντάς του γη που παρήγαγε εισόδημα, αλλά όχι αρκετό για να ζήσει. Επιστρέφοντας στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια του Προτεκτοράτου ο Ντράιντεν εργάστηκε κοντά στον Υπουργό Εξωτερικών του Όλιβερ Κρόμγουελ. Αυτός ο διορισμός μπορεί να ήταν το αποτέλεσμα των δημοκρατικών επαφών της οικογένειάς του (ο ξάδερφός του ήταν ένας από τους δικαστές στη δίκη του Καρόλου Α΄). Στην κηδεία του Κρόμγουελ το 1658 ο Ντράιντεν συνάντησε τους Πουριτανούς ποιητές Τζον Μίλτον και Άντριου Μάρβελ. Λίγο αργότερα δημοσίευσε το πρώτο του σημαντικό ποίημα, Ηρωικές στροφές (1659), ένα εγκώμιο για τον θάνατο του Κρόμγουελ. [20]
Το 1660 ο Ντράιντεν πέρασε στο αντίθετο στρατόπεδο και ύμνησε την Παλινόρθωση της μοναρχίας και την επιστροφή του Καρόλου Β' με το ποίημα Astraea redux, έναν αυθεντικό βασιλικό πανηγυρικό που τον έκανε ευρύτερα γνωστό. Σ' αυτό το έργο η προηγούμενη περίοδος απεικονίζεται ως μια εποχή χάους, και ο Κάρολος θεωρείται ως ο εγγυητής της ειρήνης και της τάξης. Το 1662 έγραψε δύο ακόμη πανηγυρικούς και αναδείχτηκε σε ποιητή του βρετανικού έθνους και του θρόνου.
Το 1663 ο Ντράιντεν έγινε δεκτός ως μέλος της Βασιλικής Εταιρείας. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε τη λαίδη Ελίζαμπεθ Χάουαρντ με την οποία απέκτησε τρεις γιους. Το ποίημα Annus Mirabilis (1666) ήταν ένας ύμνος για δύο νίκες του αγγλικού στόλου επί των Ολλανδών και τη σωτηρία του Λονδίνου από τη Μεγάλη Πυρκαγιά του 1666 και του έφερε φήμη τόση ώστε το 1668 έλαβε τον τιμητικό τίτλο του Βραβευμένου Ποιητή, θέση που κράτησε μέχρι την πτώση του Ιάκωβου Β', είκοσι χρόνια αργότερα. Δύο χρόνια αργότερα διορίστηκε βασιλικός ιστορικός.[21]
Θέατρο - Θεατρική κριτική
Ο Τζον Ντράιντεν
Λίγο μετά την αποκατάστασή του στο θρόνο το 1660, ο Κάρολος Β' χορήγησε άδειες λειτουργίας για δύο θέατρα, καθώς οι θεατρικές παραστάσεις είχαν σταματήσει από τους Πουριτανούς το 1642. Ο Ντράιντεν σύντομα εντάχθηκε στη μικρή ομάδα των δραματουργών που έγραφαν νέα έργα για το ανανεωμένο αγγλικό θέατρο και για τα επόμενα δέκα χρόνια έγραφε κυρίως για τη σκηνή, κωμωδίες με λεπτό χιούμορ και ελευθερόστομους διαλόγους. Άνοιξε το δρόμο για την κωμωδία της Παλινόρθωσης - με πιο διάσημο έργο το Γάμος της μόδας. Έγραψε επίσης τραγωδίες, η ηρωικό δράμα του Όλα για την αγάπη (1677) - μίμηση σε ελεύθερο στίχο του σαιξπηρικού Αντώνιος και Κλεοπάτρα - και Ο Αυτοκράτορας της Ινδίας ήταν οι μεγαλύτερες επιτυχίες του. Με τα ηρωικά δράματα ικανοποίησε το κοινό εισάγοντας στη σκηνή τύμπανα και σάλπιγγες, μάχες στη σκηνή, φανταχτερά κοστούμια και εξωτικά σκηνικά. Ο Ντράιντεν ήταν δεξιοτέχνης των προλόγων και των επιλόγων με ομοιοκαταληξία, τους έγραφε συχνά για έργα και άλλων θεατρικών συγγραφέων.
Επιπλέον, έγραψε σημαντικά δοκίμια για το δράμα, με το σημαντικότερο το Δοκίμιο περί Δραματικής Ποίησης του 1668. Σ' αυτά τα δοκίμια υπερασπίσθηκε την αγγλική δραματική τέχνη εκφράζοντας την πεποίθηση ότι οι Ελισαβετιανοί δραματουργοί ξεπέρασαν αυτούς της κλασικής Ελλάδας και ανέλυσε και συνέκρινε τα έργα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Μπεν Τζόνσον και Τζον Φλέτσερ. Πρόκειται για το πρώτο έργο της σύγχρονης θεατρικής κριτικής.[22]
Ποίηση
Ο Τζον Ντράιντεν το 1696
Από το 1680 περίπου, επικεντρώθηκε στην ποίηση, χρησιμοποιώντας αριστοτεχνικά το δίστιχο με ομοιοκαταληξία, αν και συνέχισε να γράφει θεατρικά έργα και μερικά λιμπρέτα. Τα πιο επιτυχημένα ήταν τα σατιρικά του ποιήματα: το ψευδο-ηρωικό Μακ Φλέκνο, στο οποίο επιτέθηκε στον θεατρικό συγγραφέα Τόμας Σάντγουελ με τον οποίο είχε μανιώδη αντιπαράθεση, και Αβεσσαλώμ και Αχιτόφελ, μια πολιτική σάτιρα που στρέφεται κατά των Ουίγων. Άλλα σημαντικά έργα αυτής της δημιουργικής περιόδου περιλαμβάνουν τα θρησκευτικά ποιήματα Religio Laici (1682) και Η ελαφίνα και ο πάνθηρας (1687). Το πρώτο ήταν λίγο πριν τη μεταστροφή του Ντράιντεν στον Καθολικισμό που συνέπεσε με τη στέψη του καθολικού βασιλιά Ιάκωβου Β’ και θεωρήθηκε ως καιροσκοπική πράξη, το δεύτερο λίγο αργότερα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πολλά από τα δραματικά ποιήματά του μελοποιήθηκαν από τον Χένρι Πέρσελ.[23]
Μεταφραστικό έργο
Μετά την Ένδοξη επανάσταση και την εκθρόνιση του Ιάκωβου Β' (1688), ο Ντράιντεν αρνήθηκε να ορκιστεί πίστη στον Γουλιέλμο Γ΄ της Αγγλίας, έχασε την εύνοια της βασιλικής αυλής και τα προνόμια των αξιωμάτων του λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων και αναγκάστηκε να κερδίζει τα προς το ζην μεταφράζοντας ελληνικά και λατινικά έργα. Μεταξύ άλλων μετέφρασε έργα των Οράτιου, Γιουβενάλη, Οβιδίου, Λουκρήτιου και Θεόκριτου. Τα κύρια έργα αυτής της δημιουργικής περιόδου είναι η μετάφραση των πλήρων έργων του Βιργίλιου (1697) και Μύθοι, παλιοί και σύγχρονοι (1700), μια συλλογή μεταφράσεων και διασκευών έργων του Όμηρου, του Οβιδίου, του Βοκάκιου και του Τζόφρι Σώσερ. Ο πρόλογος των Μύθων θεωρείται σημαντικό έργο λογοτεχνικής κριτικής και ένα από τα καλύτερα δοκίμια στα αγγλικά.
Ο Τζον Ντράιντεν πέθανε σε ηλικία 69 ετών στις 12 Μαΐου 1700 στο Λονδίνο και ενταφιάστηκε στη Γωνιά των ποιητών στο αβαείο του Ουέστμινστερ.[24]
Επιρροή
Το έργο του Ντράιντεν είχε μεγάλη επιρροή στην αγγλόφωνη ποίηση κατά τη διάρκεια της ζωής του και τον 18ο αιώνα. Τα ποιήματά του χρησιμοποιήθηκαν ως πρότυπα από τους Αλεξάντερ Πόουπ και Σάμουελ Τζόνσον, μεταξύ άλλων. Η παρατήρηση του Τζόνσον ότι ο Ντράιντεν «εξέλιξε τη γλώσσα, βάθυνε την έκφραση και συντόνισε τη μελωδία της αγγλικής ποίησης» χαρακτηρίζει την άποψη του 18ου αιώνα. Τον 19ο αιώνα, το ενδιαφέρον για το έργο του μειώθηκε. Παρά το ενδιαφέρον προσωπικοτήτων όπως ο ΤΣ Έλιοτ, εξακολουθεί να είναι υποτιμημένο σήμερα. Η ωδή του Ντράιντεν, Η γιορτή του Αλέξανδρου ή η δύναμη της μουσικής, αποτέλεσε τη βάση για το ομώνυμο ορατόριο του Γκέοργκ Φρίντριχ Χαίντελ.[25]
Έργα (επιλογή)
Astraea Redux ( Η επιστροφή της Αστραίας, 1660)
His Sacred Majesty: A Panegyric on his Coronation, (Πανηγυρικός για την ενθρόνηση,1661)
The Wild Gallant (Ο αχαλίνωτος εραστής, 1663)
The Rival Ladies (Οι αντίζηλες κυρίες)
The Indian Queen (Η βασίλισσα της Ινδίας, 1664), σε συνεργασία με τον Ρόμπερτ Χάουαρντ
The Indian Emperor (Ο Αυτοκράτορας της Ινδίας, 1667)
Annus Mirabilis (1667)
Secret Love, or the Maiden Queen (Μυστικός έρωτας, ή Η παρθένος βασίλισσα, 1667)
An Essay of Dramatic Poetry (Δοκίμιο περί Δραματικής Ποίησης, 1668)
