Τέλλος Άγρας (ποιητής)

Για τον ομώνυμο Μακεδονομάχο, δείτε: Καπετάν Άγρας.

Τέλλος Άγρας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα γεννήσεως	Ευάγγελος Ιωάννου
Γέννηση	17  Ιουνίου 1899 Καλαμπάκα
Θάνατος	12  Νοεμβρίου 1944 Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Ο Ευαγγελισμός»
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ελληνικά
Σπουδές	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συγγραφέας ποιητής κριτικός λογοτεχνίας
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Τέλλος Άγρας (ψευδώνυμο του Ευάγγελου Ιωάννου, Καλαμπάκα, 17 Ιουνίου 1899^[1] – Αθήνα 12 Νοεμβρίου 1944^[2]) ήταν Έλληνας ποιητής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής και κριτικός λογοτεχνίας^[3].

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Τέλλος Άγρας γεννήθηκε στην Καλαμπάκα, όπου υπηρετούσε τότε ως σχολάρχης ο πατέρας του Γεώργιος Ιωάννου. Η μητέρα του λεγόταν Ειρήνη Βλάχου και ο μικρότερος αδερφός του Χρήστος. Το 1899 όλη η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα και από εκεί το 1906 στο Λαύριο, όπου ο ποιητής τελείωσε το Δημοτικό και το Ελληνικό Σχολείο^[4]. Το 1916 αποφοίτησε από το Γυμνάσιο και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ' όπου έλαβε το πτυχίο του το 1923^[3]. Το 1924 εργάστηκε στο Υπουργείο Γεωργίας και Τουρισμού. Το 1927 διορίστηκε στην Εθνική Βιβλιοθήκη, θέση στην οποία παρέμεινε έως τον θάνατό του^[5].

Μετά τον θάνατο του πατέρα του, το 1938, ο Τέλλος Άγρας μετακόμισε μαζί με τη μητέρα του στην Αθήνα και πιο συγκεκριμένα στην οδό Αγαθουπόλεως, όπου παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του. Στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, χειροτέρεψε η ευαίσθητη κατάσταση της υγείας του. Στις 11 Οκτωβρίου 1944, τραυματίσθηκε από αδέσποτη σφαίρα των αλληλοσυγκρουόμενων Ταγμάτων Ασφαλείας και του ΕΑΜ στον αστράγαλο, μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, όπου τελικά κατέληξε τον Νοέμβριο από σηψαιμία^[6].

Συγγραφική δραστηριότητα

Η συγγραφική δραστηριότητα του Τέλλου Άγρα ξεκίνησε το 1907 όταν αλληλογραφούσε ως συνδρομητής του περιοδικού Η Διάπλασις των Παίδων ενώ από το 1911 άρχισε να γράφει τακτικά πλέον στη στήλη συνεργασίας συνδρομητών του περιοδικού με το ψευδώνυμο Τέλλος Άγρας^[7]. Τον Μάιο του 1923, όταν δηλαδή τέλειωσε τη Νομική, έγραψε στη Διάπλαση των Παίδων το πεζογράφημα «Αποχαιρετισμός». Συνεργάστηκε και με άλλα περιοδικά, όπως με τη Λύρα, τον Βωμό, τους Νέους κ.ά.

Το 1918 βραβεύθηκε στον Σεβαστοπούλειο Διαγωνισμό και κέρδισε και βραβείο στον διαγωνισμό διηγήματος του περιοδικού Εσπερία στο Λονδίνο. Το 1921 έδωσε διάλεξη για τον Καβάφη στην αίθουσα του Ελληνικού Ωδείου. Την ίδια χρονιά μετέφρασε τις Στροφές του γαλλόφωνου Έλληνα ποιητή Ζαν Μορεάς (Jean Moreas)^[4].

Ο Τέλλος Άγρας έγραψε κυρίως ποίηση και κριτική λογοτεχνίας. Συχνά έγραφε και στο περιοδικό Νέα Εστία, της οποίας διετέλεσε και αρχισυντάκτης από το 1927 έως το 1932, ενώ δημοσίευσε κείμενα στα περιοδικά Ελληνικά Γράμματα, Νέα Ζωή, Αλεξανδρινή Τέχνη, Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου και σε πολλά άλλα έντυπα καθώς και στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού (1928)^[4].

Το 1934 κυκλοφόρησαν Τα βουκολικά και τα εγκώμια, η πρώτη ποιητική του συλλογή και το 1939 η δεύτερη με τίτλο Καθημερινές, που τιμήθηκε το 1940 με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης^[3].

Ποιήματά του μελοποιήθηκαν από την Νένα Βενετσάνου, τον Ορφέα Περίδη, τον Νότη Μαυρουδή και τον Γιάννη Σπανό^[8].

Απόψεις για το έργο του

«Ο Τέλλος Άγρας τοποθετείται στους Έλληνες ποιητές του μεσοπολέμου, τους λεγόμενους νεορομαντικούς ή παρακμιακούς. […] Το ποιητικό του έργο είναι αποτέλεσμα δημιουργικής αφομοίωσης του πνεύματος του γαλλικού συμβολισμού και αισθητισμού (Moreas, Laforgue, Verlain, Mallarme, Baudelaire κ.ά.), αλλά και της ελληνικής ποιητικής παράδοσης από το δημοτικό τραγούδι ως τον Ιωάννη Πολέμη, τον Κωστή Παλαμά, τον Μιλτιάδη Μαλακάση και τον Κωνσταντίνο Καβάφη. Κινήθηκε στα πλαίσια της εσωτερικότητας, της μελαγχολίας, της νοσηρότητας και της απαισιοδοξίας των συγχρόνων του, υιοθέτησε την ειδυλλιακή ενατένιση του παρελθόντος, ωστόσο παράλληλα χάρη στη βαθιά πνευματική του καλλιέργεια αρνήθηκε να παραδοθεί στην απελπισία και αγωνίστηκε να κρατηθεί από την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. […]

»Πρέπει τέλος να σημειωθεί η αξία του κριτικού του έργου που χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη οξυδέρκεια, ευαισθησία, βαθιά γνώση της φιλοσοφίας και επαρκή ενημέρωση για τις σύγχρονές του ευρωπαϊκές θεωρίες της λογοτεχνίας και τον τοποθετεί στην πρωτοπορία της νεοελληνικής κριτικής σκέψης». ^[9]

Εργογραφία

Ποίηση

• Τα βουκολικά και τα εγκώμια - Το φθινοπωρινό ειδύλλιο - Βουκολικά - Μεταφράσεις - Τα Εγκώμια - Παραφωνίες - Σπουδές - Μπαλάντες - Καθημερινές (1917-1924), εκδ. Δημητράκος, Αθήνα 1934.
• Καθημερινές - Το σπίτι κ' η γειτονιά - Αττική - Αγάπη (1923-1930), εκδ. Δημητράκος, Αθήνα χ.χ.
• Τριαντάφυλλα μιανής ημέρας, επιμέλεια Κώστας Στεργιόπουλος, εκδ. Φέξης, Αθήνα 1965.
• Επιλογή απ' τα ποιήματα, εκδ. Ερμής, 1996.
• Τα ποιήματα, τόμος Α΄, Εκδόσεις Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, 2014.

Κριτική

• Κριτικά, εκδ. Ερμής, 1995
• Κριτικά, εκδ. Ερμής, 1984
• Κριτικά, εκδ. Ερμής, 1981
• Κριτικά, εκδ. Ερμής, 1980

Μεταφράσεις

• Moreas Jean, Οι Στροφές, εκδ. Ελευθερουδάκης, Αθήνα 1921.
• Moreas Jean, Επιλογή από το ποιητικό του έργο, εκδ. Ζηκάκης, Αθήνα 1926.
• Verlaine Paul, Νυχτερινή φαντασία, εκδ. Ποταμός, 2003.

Αλληλογραφία

• Ο Τέλλος Άγρας εξομολογείται, Η αλληλογραφία του με τη Μαρία Μακρή, επιμέλεια Γιάννης Δάλλας, εκδ. Γαβριηλίδης, 2005, σελ. 215, ISBN 978-960-336-152-7

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Στοιχεία για τον ποιητή
• Ποιήματα του Τέλλου Άγρα: *, *, *
• Μελοποιημένοι στίχοι του ποιητή
• Αρχείο του λογοτέχνη στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ)

Βιβλιογραφία

• Δετζώρτζης, Νάσος (1997). Μια ανά-γνωση του Τέλλου Άγρα. Αθήνα: Γαβριηλίδης. 
• Ζήρας, Αλέξης (1983). «Άγρας Τέλλος». Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών. 
• Στασινοπούλου, Μαρία (17 Οκτωβρίου 1984). «Χρονολόγιο Τέλλου Άγρα». Διαβάζω (Αθήνα) (104): 14-21. 
• Στεργιόπουλος, Κώστας (1980). Τα Κριτικά του Άγρα και τα εκδοτικά τους προβλήματα. Αθήνα: Ερμής. 

Παραπομπές

1. Μηχαηλίδης, Κώστας Αθ. (Ιούνιος 1952). «Τέλλος Άγρας (Ευάγγελος Γ. Ιωάννου)». Ηπειρωτική Εστία (Ιωάννινα) (2): 181-184. https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/bitstream/123456789/30058/1/%ce%97%cf%80%ce%b5%ce%b9%cf%81%cf%89%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae%20%ce%95%cf%83%cf%84%ce%af%ce%b1.%20%cf%84%ce%b5%cf%8d%cf%87%202.%201952.pdf. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2021. 
2. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. Τόμος 2. Αθήνα: Πάπυρος. 1981. σελ. 102. 
3. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Τόμ. 1. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 194. 
4. Ανώνυμος. «Από το 18ο αιώνα μέχρι το 1935». www.ekebi.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2017. 
5. Ανώνυμος. «Άγρας, Τέλλος (Καλαμπάκα, 1899 - Αθήνα, 1944)». www.greekencyclopedia.com. Εκδοτική Αθηνών. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2017. 
6. Κοτζιά, Ελισάβετ (22 Μαρτίου 2015). «Ο κριτικός Τέλλος Αγρας». Η Καθημερινή (Αθήνα). http://www.kathimerini.gr/808004/article/politismos/vivlio/o-kritikos-tellos-agras. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2017. 
7. Ανώνυμος. «Άγρας, Τέλλος, 1899-1944». biblionet.gr. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2017. 
8. Ανώνυμος. «Τέλος Άγρας (Στιχουργός)». stixoi.info. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2017. 
9. Ανώνυμος. «Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ιωάννου Ευάγγελος, Ψευδώνυμο: Άγρας Τέλλος». ekebi.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2017. 

Wikisource logo

Στη Βικιθήκη υπάρχει υλικό που έχει σχέση με το θέμα:   Συγγραφέας:Τέλλος Άγρας