PROFILBARU.COM

Σφαγή του Τλατελόλκο
	Στήλη αφιερωμένη στα θύματα της σφαγής του Τλατελόλκο
Χρονολογία	2 Οκτωβρίου 1968
Τόπος	Πλάσα δε λας Τρες Κουλτούρας; (Πλατεία των Τριών Πολιτισμών); Πόλη του Μεξικού; 19°27′4″N 99°08′14″W / 19.45111°N 99.13722°W
Αίτια	Οικονομική κρίση, αυταρχισμός, βία στους δρόμους και η παρέμβαση της CIA
Μέθοδοι	Σφαγή
Απολογισμός
30-300 νεκροί

Ως Σφαγή του Τλατελόλκο (Matanza de Tlatelolco) είναι γνωστή η δολοφονία δεκάδων φοιτητών και πολιτών από τον στρατό και την αστυνομία στις 2 Οκτωβρίου του 1968, στην Πλάσα δε λας Τρες Κουλτούρας, στο Τλατελόλκο, στη Πόλη του Μεξικού. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Διεύθυνσης Ασφαλείας συνελήφθησαν 1.345 άτομα. Η σφαγή έλαβε χώρα 10 ημέρες πριν από την έναρξη των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων στην Πόλη του Μεξικού, οι οποίοι διεξήχθησαν κανονικά.

Εκείνη την εποχή η κυβέρνηση και τα κύρια μέσα μαζικής ενημέρωσης στο Μεξικό υποστήριξαν ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις είχαν προκληθεί από τους διαδηλωτές, οι οποίοι πυροβολούσαν εναντίον τους^[1]. Αλλά κυβερνητικά έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν από το 2000 δείχνουν ότι η κυβέρνηση χρησιμοποίησε ελεύθερους σκοπευτές. Οι εκτιμήσεις σχετικά με τον αριθμό των νεκρών κυμαίνονται από 30 έως 300, με τους αυτόπτες μάρτυρες να αναφέρουν εκατοντάδες νεκρούς^[2]. Σύμφωνα με τα αρχεία εθνικής ασφάλειας των Η.Π.Α., τεκμηριώθηκε ο θάνατος 44 ανθρώπων^[3].

Η κατάσταση στο Μεξικό μέχρι τα γεγονότα της Πλατείας Τλατελόλκο

Το 1964 είχε εκλεγεί Πρόεδρος του Μεξικού ο Γκουστάβο Ντίας Ορντάς (Gustavo Díaz Ordaz). Ανήκε στο Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα (Institutional Revolutionary Party), το οποίο κυβερνούσε το Μεξικό ανελλιπώς από το 1929 και συνέχισε να έχει την εξουσία και μετά τη σφαγή της Πλατείας Τλατελόλκο, μέχρι το 2000.

Τα χρόνια πριν τα γεγονότα της Πλατείας Τλατελόλκο το Μεξικό είχε γνωρίσει μια περίοδο μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης, που ήταν γνωστή ως «Μεξικανικό θαύμα». Η μεξικανική οικονομία αναπτυσσόταν με ρυθμό 4% κάθε χρόνο,^[4]^[5], υπήρχε νομισματική σταθερότητα και ο πληθωρισμός και το χρέος της χώρας ήταν σε χαμηλά επίπεδα.

Παράλληλα όμως η διακυβέρνηση της χώρας από το Θεσμικό Επαναστατικό Κόμμα χαρακτηριζόταν από έντονο αυταρχισμό, καταπίεση, διαφθορά και ευνοιοκρατία. Εκείνη τη περίοδο πραγματοποιήθηκαν πολλές απεργίες, που κατεστάλησαν από το στρατό. Το 1958 επί προεδρίας Adolfo López Mateos, στη κυβέρνηση του οποίου ο Díaz Ordaz ήταν υπουργός εσωτερικών, συνελήφθη ο ηγέτης των εργατών Demetrio Vallejo και δολοφονήθηκε ο αγρότης και ακτιβιστής Rubén Jaramillo.^[6] Το 1965 έγινε μεγάλη απεργία των γιατρών, που ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας όμως ο Ordaz αρνήθηκε να συζητήσει μαζί τους, η απεργία αντιμετωπίστηκε με βίαια μέσα και πολλοί γιατροί, που είχαν πάρει μέρος σε αυτή, συνελήφθησαν και απολύθηκαν. Παράλληλα το φοιτητικό κίνημα στο Μεξικό γνώρισε μεγάλη άνοδο με αποκορύφωμα το 1968.^[7]^[8]

Τη χρονιά αυτή το Μεξικό διοργάνωσε τους 19ους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η κυβέρνηση του Μεξικού έβλεπε τη διοργάνωση των αγώνων ως μια ευκαιρία για να προβάλλει την εικόνα της χώρας στο εξωτερικό. Μεγάλη μερίδα όμως των Μεξικανών δε συμφωνούσε και το καλοκαίρι του 1968 υπήρξαν μεγάλες διαδηλώσεις κατά τη διεξαγωγής των Αγώνων από το Μεξικό. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή δήλωσε ότι αν η κατάσταση στη χώρα επιδεινωνόταν θα μετέφερε τους αγώνες στο Λος Άντζελες.

Η σφαγή της Πλατείας Τλατελόλκο

Το απόγευμα της 2ας Οκτωβρίου 1968 πραγματοποιήθηκε από φοιτητές αντικυβερνητική συγκέντρωση έξω από το κτίριο Chihuahua, στη Plaza de las Tres Culturas, στη Πόλη του Μεξικό. Η συγκέντρωση ήταν ειρηνική.^[9] Τις ομιλίες, που πραγματοποιούνταν στα πλαίσια της συγκέντρωσης, παρακολουθούσαν εκτός από φοιτητές και κάτοικοι της περιοχής, περαστικοί ακόμη και παιδιά. Μετά το τέλος των ομιλιών στρατιώτες και μέλη του Τάγματος Ολίμπικο, μιας ειδικής ομάδας, που είχε δημιουργηθεί για την ασφάλεια των Ολυμπιακών Αγώνων, άνοιξαν πυρ κατά του συγκεντρωμένου πλήθους προκαλώντας το θάνατο αδιευκρίνιστου αριθμού ατόμων. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή οι στρατιώτες δέχτηκαν πυροβολισμούς από ένοπλους προβοκάτορες που ήταν ανάμεσα στους διαδηλωτές ή σε γειτονικά κτίρια και αναγκάστηκαν να απαντήσουν όντας σε άμυνα.^[10] Το πρωί της 3ης Οκτωβρίου οι εφημερίδες ανέφεραν ότι 20 με 28 άνθρωποι είχαν σκοτωθεί και εκατοντάδες είχαν τραυματιστεί και συλληφθεί.^[6] Τα περισσότερα μεξικανικά μέσα ανέφεραν ότι οι φοιτητές είχαν προκαλέσει τη δολοφονική απάντηση του στρατού που απάντησε στα πυρά που δέχτηκε από ελεύθερους σκοπευτές από τα γειτονικά κτίρια.

Το 1975 η δημοσιογράφος Elena Poniatowska εξέδωσε το βιβλίο της με τίτλο «Σφαγή στο Μεξικό», που αναφέρεται στα γεγονότα της Πλατείας Τλατελόλκο. Σύμφωνα με μαρτυρίες προσώπων που συμμετείχαν στη συγκέντρωση και κατέγραψε στο βιβλίο της η Poniatowska, ξαφνικά ρίχτηκαν φωτοβολίδες στον ουρανό και αμέσως ακούστηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί και το πλήθος πανικόβλητο άρχισε να τρέχει προς όλες τις κατευθύνσεις με αποτέλεσμα να επικρατήσει χάος στη πλατεία.^[6]^[9] Αναφορά σε φωτοβολίδες που ρίχτηκαν από ελικόπτερο του στρατού, που πετούσε σε χαμηλό ύψος πάνω από τους συγκεντρωμένους, ως σημάδι για να αρχίσει η επίθεση, έκανε και η Ιταλίδα δημοσιογράφος Οριάνα Φαλάτσι, που παρακολουθούσε τη συγκέντρωση και στη συνέχεια τραυματίστηκε σοβαρά από τα πυρά.^[11] Μέσα στο χάος που επικρατούσε επιτέθηκαν στους συγκεντρωμένους άνδρες με πολιτικά, που ήταν μέλη του Τάγματος Ολίμπικο και φορούσαν άσπρα γάντια ή είχαν δεμένα με άσπρους επιδέσμους τα αριστερά τους χέρια για να διακρίνονται από το πλήθος.^[6]^[11] Οι συγκεντρωμένοι προσπαθούσαν να βγουν από την πλατεία για να γλιτώσουν από τα πυρά που δέχονταν από τα ελικόπτερα, αλλά εκεί έπεφταν πάνω στους στρατιώτες που είχαν περικυκλώσει τη πλατεία και πυροβολούσαν προς το πλήθος. Αντίθετα με τις επίσημες αναφορές που έκαναν λόγω για 20 με 28 νεκρούς, οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ξένοι δημοσιογράφοι, τις μέρες μετά τη σφαγή έκαναν λόγο για περίπου 300 νεκρούς.^[9]

Το 1998, στη 30ή επέτειο της σφαγής στη Πλατεία Τλατελόλκο, ο Πρόεδρος Ernesto Zedillo έδωσε την έγκρισή του για να διερευνηθούν από το Κογκρέσο τα γεγονότα. Κάτι τέτοιο δεν κατέστη τελικά δυνατόν, καθώς η κυβέρνηση του PRI δεν έδωσε στη δημοσιότητα τα επίσημα κυβερνητικά έγγραφα σχετικά με τη σφαγή. Αντίστοιχη κατάληξη είχε η προσπάθεια του προέδρου Miguel de la Madrid.^[12]

Τελικά, μετά την ήττα του Θεσμικού Επαναστατικού Κόμματος στις εκλογές του 2001, ο νέος πρόεδρος Vicente Fox, έδωσε εντολή να δοθούν στη δημοσιότητα τα έγγραφα τα σχετικά με τη σφαγή, που μέχρι τότε χαρακτηρίζονταν απόρρητα. Από τα έγγραφα επιβεβαιώθηκε η καταγραφή των γεγονότων από την Elena Poniatowska και ότι μέλη του Τάγματος Ολίμπικο προκάλεσαν τη σφαγή πυροβολώντας από γειτονικά κτίρια.^[12]

Το 2006 συνελήφθη ο πρώην πρόεδρος του Μεξικού Luis Echeverría, που κατά τα γεγονότα της Πλατείας Τλατελόλκο ήταν υπουργός Εσωτερικών. Τρία χρόνια αργότερα, όμως, απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες.^[13]

Σύμφωνα την Kate Doyle (Senior Analyst της πολιτικής των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική), που ερεύνησε μαζί με άλλους τα αρχεία εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ το 2006, οι νεκροί στη πλατεία Τλατελόλκο ήταν 44, από τους οποίους οι 10 δεν αναγνωρίστηκαν. Υπάρχουν πάντως αναφορές ότι άγνωστος αριθμός πτωμάτων ρίχτηκαν από στρατιωτικά αεροπλάνα στο Κόλπο του Μεξικού.^[14]