Πάμφιλα Λέσβου

Συντεταγμένες: 39°9′25.09″N 26°31′18.12″E

Πάμφιλα
Μερική άποψη των Παμφίλων από ύψωμα
Πάμφιλα Πάμφιλα
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα[1]
Περιφέρεια	Βορείου Αιγαίου
Περιφερειακή Ενότητα	Λέσβου
Δήμος	Δυτικής Λέσβου
Δημοτική Ενότητα	Μυτιλήνης
Γεωγραφία
Υψόμετρο	50 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	1.188
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	81100
Σχετικά πολυμέσα

Τα Πάμφιλα είναι οικισμός (χωριό) της νήσου Λέσβου στο Βόρειο Αιγαίο.^[2][3]

Γενικά

Τα Πάμφιλα βρίσκονται στην ανατολική ακτή του νησιού, στο Στενό Μυτιλήνης σε υψόμετρο 35 μέτρα.^[3] Είναι το βορειότερο χωριό της Δημοτικής Ενότητας Μυτιλήνης^[4], του Δήμου Μυτιλήνης, σε απόσταση 7 χιλιόμετρα βόρεια της Μυτιλήνης. Ως οικισμός αρχικά γράφονταν Πάμφυλλα (με "υ" και δύο "λ") και μετά την απελευθέρωση της Λέσβου, το 1918 στο ΦΕΚ 116Α - 28/05/1918 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1977 με το ΦΕΚ 62Α - 01/03/1977 μετονομάστηκε σε Πάμφιλα.^[5] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, μαζί τα Νησέλια και την Παραλία αποτελούν την κοινότητα Παμφίλων^[6] της δημοτικής ενότητας Μυτιλήνης του Δήμου Μυτιλήνης και σύμφωνα με την απογραφή 2011 απογράφησαν 1.413 κάτοικοι.^[7]

Περιγραφή του χωριού

Τα Πάμφιλα γειτονεύουν με τα χωριά Παναγιούδα (νοτιοανατολικά) και τον Αφάλωνα (νοτιοδυτικά). Το χωριό απλώνεται σε δύο λόφους, τον «Ατήγανο» και το «Βουνάρι».

Το Βοστάνειο Δημοτικό σχολείο.

Στην είσοδό του βρίσκεται το «Βοστάνειο» δημοτικό σχολείο, χτισμένο στα 1928 με χορηγία των Παναγιώτη και Γεωργίου Βοστάνη, ταυτοποιημένο σήμερα ως διατηρητέο.

Ακριβώς απέναντι, βρίσκεται το Γυμνάσιο Παμφίλων και το Λύκειο Παμφίλων, κατασκευασμένα το 1976 και 1986 αντίστοιχα.^[8] Υπάρχουν πολλές κρύμνες, οι οποίες χρονολογούνται από την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Σκάλα Παμφίλων

Το αλιευτικό καταφύγιο στη Σκάλα Παμφίλων.

Παραθαλάσσια και ανατολικά, υπάρχει η Σκάλα Παμφίλων, με ένα πάρκο στο οποίο γίνονται μερικές φορές εκδηλώσεις, τον Ι.Ν του Αγίου Νικολάου, καθώς και τη παραλία "Πλαζ Βίγλα".

Είναι ορατά τα ερείπια παλιών ελαιοτριβείων και αποθηκών. Ακριβώς απέναντι, είναι ορατή μία βραχονησίδα, γνωστή ως Πάμφυλλο.^[9]

Πύργος του Σάλτα, Έτος κατασκευής 1842, Πάμφιλα, Λέσβος

Αγία Βαρβάρα

Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ο Ι.Ν της Αγίας Βαρβάρας, η κυριότερη εκκλησία του χωριού, όπου γίνονται συχνά λειτουργίες. Άρχισε να χτίζεται το 1859 σε θέση παλαιότερου ναού, και ολοκληρώθηκε το 1881. Το μαρμάρινο τέμπλο του ναού είναι έργο του Ιωάννη Χαλεπά.^[10]

Ιστορία

Η παλαιότερη χρονολογική καταγραφή των Παμφίλων έγινε το 1566/7, στον κώδικα της Μητροπόλεως Μυτιλήνης. Ιστορικά, κατοικούνταν αμιγώς από Χριστιανούς.^[11] Στο χωριό κτίστηκαν πολλά πυργόσπιτα, όμως τα μόνα που μας σώζονται σήμερα είναι του Σάλτα, του Χατζησάββα, των Βοστάνηδων και του Χονδρού.^[10][12] Τα πυργόσπιτα κάλυπταν την ανάγκη των χωριανών για άμυνα ενάντια της πειρατίας. Η Σκάλα Παμφίλων ιδρύθηκε αφού η πειρατεία σταμάτησε να πλήττει τη περιοχή, και κατ' επέκταση επέτρεψε στους κατοίκους να ζουν με ασφάλεια παραθαλάσσια. Στη Σκάλα Παμφίλων υπήρξε, μεταξύ άλλων, έντονη εμπορική δραστηριότητα, αποθήκες εμπορευμάτων, καθώς και διάφορα βιομηχανικά κτήρια^[11] όπως ελαιοτριβία. Η περιοχή ήταν σημαντικότατη τον 19ο αιώνα, με πολλές τεχνολογικές καινοτομίες να υιοθετούνται πρώτα εκεί.^[10]

Δημογραφία

Η αρχαιότερη δημογραφική πληροφορία που διαθέτουμε είναι μία φορολογική δήλωση του 1840, καταγράφοντας 186 οικογένειες.^[10] Το 1849, το χωριό αποτελούταν από 300 σπίτια, ενώ το 1908 είχε 550 σπίτια. Το 1928 πληθυσμός αυξήθηκε σε 2.198 κατοίκους, λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής και της επακόλουθης στεγαστικής κρίσης,^[13] ενώ 1971 ο πληθυσμός μειώθηκε στους 1.482 κατοίκους. Το 1981 και το 1991 υποχώρησε περαιτέρω στους 1.342 και 1.224 κατοίκους.^[10][14] Το 2001, το χωριό είχε μία μικρή αύξηση, αριθμώντας στους 1.247 κάτοικους, με περαιτέρω αύξηση το 2011 στους 1.413 κατοίκους.^[15]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Δημοτικό Σχολείο Παμφίλων ¨Βοστάνειο¨ στον ιστότοπο Οικολογικά Σχολεία - Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.

Παραπομπές

1. (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
2. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 26. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 301. 
3. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 48. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 47. 
4. «Δημοτικές Κοινότητες». 
5. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2023. 
6. «Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας: e-nomothesia.gr». 
7. ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10819 (σελ. 345 του pdf)
8. «Πάμφιλα». lyk-pamfil.les.sch.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2022. 
9. Νέζης, Νίκος (2010). Τα ελληνικά βουνά - Γεωγραφική εγκυκλοπαίδεια. Αθήνα: Ε.Ο.Ο.Α. & Κληροδότημα «Αθ. Λευκαδίτη». σελ. 191. ISBN 978-960-86676-5-5. 
10. Αναγνώστου. Η Παλιά Μυτιλήνη. σελ. 399-400. ISBN 978-960-99290-4-2. 
11. Αναγνώστου, Στρατής Ι. (2011). «1». Τοπική Ιστορία: Αναφορές στη Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία της Λέσβου. Μυτιλήνη: Εκδ. ΕΝΤΕΛΕΧΕΙΑ. σελ. 28-32. ISBN 978-960-7886-17-0. 900601037. 
12. «Τα «πυργόσπιτα» της ΝΑ Λέσβου - emprosnet.gr». web.archive.org. 25 Ιανουαρίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2022. 
13. Πασκώνη, Χριστίνα; Συκά, Μαρία (2015-11-17). Παπαγεωργίου, Δημήτρης, επιμ. ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ, σελ. 50. https://hellanicus.lib.aegean.gr/bitstream/handle/11610/10621/file0.pdf. Ανακτήθηκε στις 2022-12-23. «Σύμφωνα με πληροφορίες πρόσφυγες υπήρξαν και στα Πάμφιλα [...]». 
14. «ΠΑΜΦΙΛΑ (Κωμόπολη) ΜΥΤΙΛΗΝΗ - GTP». gtp.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2019. 
15. «Ο Πληθυσμός της Λέσβου (Πίνακας)». lesvosnews.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2022.