Το Οχυρό Λίσσε βρίσκεται στον Νομό Δράμας και αποτελεί αμυντικό συγκρότημα (ένα από τα 21 συνολικά αμυντικά συγκροτήματα με την ονομασία "Οχυρά") κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων που έφερε το όνομα Γραμμή Μεταξά, με συνολικό ανάπτυγμα καταφυγίων 1.849 μέτρα και μήκος στοών 4.251 μέτρα, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[1]
Το οχυρό βρίσκεται σε μικρή απόσταση ανατολικά από το χωριό Οχυρό και περίπου 2 χλμ. από τη πόλη του Νευροκοπίου, μέσα στο λόφο που υψώνεται στην πεδιάδα του Νευροκοπίου.
Στο οχυρό Λίσσε, που χαρακτηρίστηκε ως η «ναυαρχίδα» της Γραμμής Μεταξά, ο Ελληνικός Στρατός πολέμησε εναντίον των Γερμανικών και Βουλγαρικών μεραρχιών στις 6 και 7 Απριλίου 1941 και παρά τις σφοδρές επιθέσεις των εισβολέων, τα οχυρά δεν καταλήφθηκαν και παραδόθηκαν μετά την συνθηκολόγηση της Ελλάδος.[2]
Έτσι αποτελεί το μοναδικό οχυρό το οποίο δεν έπεσε από τις ναζιστικές δυνάμεις αλλά παραδόθηκε μόνο όταν η Θεσσαλονίκη έπαψε να βρίσκεται στα χέρια των Ελλήνων.[3]
Ιστορία
Το οχυρό ονομάστηκε Λίσσε από την παλιά ονομασία του παρακείμενου χωριού, το οποίο έλαβε την ονομασία Οχυρό. Έγινε δηλαδή ανταλλαγή ονομάτων.[1]
Οι οχυρώσεις του αποτελούνται από τέσσερις ομάδες στοών (Χελώνες) σε όλη την έκταση του λόφου, με υπόγειες στοές που ξεπερνούν τα 950 μέτρα συνολικά. Δύο από τα συμπλέγματα στοών επικοινωνούν με υπόγειες διαβάσεις, ενώ τα άλλα δύο αποτελούν αυτόνομες αμυντικές εγκαταστάσεις.[1]
Το Οχυρό διέθετε πολυβολεία, εγκαταστάσεις για διαμονή και αποθήκευση, δεξαμενές νερού, ηλεκτρογεννήτριες, οπλισμό και θέσεις για στρατιωτικά οχήματα. Η δύναμη του Οχυρού Λίσσε αποτελούνταν από 12 αξιωματικούς και 457 οπλίτες.
Λόγω της απαραίτητης μυστικότητας και της ανάγκης για καμουφλάζ, οι εγκαταστάσεις του Οχυρού είναι δυσδιάκριτες από την εξωτερική πλευρά και η πρόσβαση σε αρκετές από τις εισόδους του είναι δύσκολη. Επισκέψιμη σήμερα είναι μόνο μια Χελώνη[4].
Στα οχυρά αυτά ο Ελληνικός Στρατός πολέμησε γενναία εναντίον των Γερμανικών και Βουλγαρικών μεραρχιών στις 6 έως 9 Απριλίου του 1941. Παρά τις λυσσαλέες προσπάθειες και επιθέσεις των εισβολέων, τα οχυρά δεν καταλήφθηκαν και παραδόθηκαν τελικά στις 10 Απριλίου 1941, μετά την συνθηκολόγηση της Ελλάδος. Πολλά ελληνικά τμήματα αποχώρησαν συντεταγμένα και με τον οπλισμό τους. Οι Γερμανοί απέδωσαν τιμές στους ήρωες των οχυρών κατά την παράδοσή τους[5].
Μετά το τέλος της πολιορκίας, οι Γερμανοί θέλησαν να μάθουν τα μυστικά της κατασκευής των οχυρών από τους ίδιους τους Έλληνες που απέκρουσαν με επιτυχία όλες τις επιθέσεις τους[6]. Ο ταγματάρχης Γεώργιος Δετοράκης, διοικητής του οχυρού Λίσσε, αρνήθηκε κάθε συνεργασία[2][7][8]
Ο Γερμανός στρατηγός ρώτησε τον Έλληνα διοικητή πόσοι ήταν οι νεκροί στο οχυρό Λίσσε και ο ταγματάρχης Δετοράκης του απάντησε πως είχε μόνο έναν νεκρό. Η απάντηση αυτή προξένησε μεγάλη έκπληξη στους Γερμανούς, καθώς οι ίδιοι είχαν μεγάλες απώλειες στον στρατό τους και πίστευαν ότι ανάλογη καταστροφή είχαν υποστεί και οι Έλληνες μέσα στα οχυρά.[6]
Μουσείο και επίσκεψη
Σε ανάμνηση αυτής της μάχης και για να τιμηθούν οι νεκροί, έχει ανεγερθεί ένα μικρό. Το Μουσείο έχει ανακαινισθεί το 2002 και είναι ανοιχτό για το κοινό.[9]
Τα εκθέματα του Μουσείου περιλαμβάνουν οπλισμό (πιστόλια, πολυβόλα, όλμους, χειροβομβίδες κλπ.) που ανήκουν στον Ελληνικό και Γερμανικό στρατό, στολές, μετάλλια και προσωπικά αντικείμενα στρατιωτών και αξιωματικών. Επίσης, στο προαύλιο υπάρχουν κανόνια του Ελληνικού στρατού, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την υπεράσπιση των οχυρών[10].
Το Οχυρό του Λίσσε είναι ανοικτό στους επισκέπτες κάθε σαββατοκύριακο και εκδηλώσεις μνήμης λαμβάνουν χώρα την 6η Απριλίου κάθε χρόνο.[11]
