PROFILBARU.COM

Ναυμαχία του Ζόγκλου
	Η Ναυμαχία του Ζόγκλου (1499), σε απεικόνιση από ανώνυμο Βενετό καλλιτέχνη (Βρετανικό Μουσείο).
Χρονολογία	25 Αυγούστου 1499
Τόπος	Ακρωτήριο του Ζόγκλου, Ζόγκλος (μεσαιωνική Πύλος – Παλαιόκαστρο Ναυαρίνου), Ιόνιο Πέλαγος
Έκβαση	Νίκη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Αντιμαχόμενοι
Στόλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας	Στόλος της Γαληνοτάτης Βενετικής Δημοκρατίας
Ηγετικά πρόσωπα
Κεμάλ Ρέις	Αντόνιο Γκριμάνι
Δυνάμεις
291 πλοία 67 γαλέρες,; 20 γαλιότες,; 200 μικρότερα πλοία (διαφόρων τύπων);	164 πλοία 47 γαλέρες,; 17 γαλιότες,; 100 μικρότερα πλοία (διαφόρων τύπων); 4 συμμαχικές γαλλικές γαλέρες;
Απώλειες
Άγνωστες	Άγνωστες

Με τον όρο Μάχη του Ζόγκλου ή Ναυμαχία του Ζόγκλου, στην ουσία αναφέρονται μια σειρά ναυτικών μαχών που πραγματοποιήθηκαν σε τέσσερις ξεχωριστές ημέρες: Στις 12, 20, 22 και 25 Αυγούστου 1499. Η ναυμαχία αυτή είναι επίσης γνωστή και ως Μάχη της Σαπιέντζας (αγγλικά: Battle of Sapienza, τουρκικά: Sapienza Deniz Muharebesi) ή Πρώτη Μάχη του Λεπάντο (αγγλικά: First Battle of Lepanto), που προερχόταν από τη μεσαιωνική ονομασία της Ναυπάκτου, η οποία κατελήφθη το ίδιο έτος, το 1499, από τους Οθωμανούς. Η ναυμαχία αυτή ήταν μια επιμέρους μάχη του Δεύτερου Βενετοτουρκικού πολέμου (1499–1503).^[2]

Ιστορικό

Τον Ιανουάριο του 1499 ο Οθωμανός κουρσάρος και ναύαρχος Κεμάλ Ρέις (περ. 1451–1511, ανιψιός του ήταν ο Πίρι Ρέις) έφυγε από την Κωνσταντινούπολη με μια δύναμη αποτελούμενη από 10 γαλέρες και 4 ακόμα άλλα πλοία, διαφορετικών τύπων, και συναντήθηκε, τον Ιούλιο του 1499, με τον τεράστιο οθωμανικό στόλο που του είχε στείλει ο στρατηγός και Μεγάλος Βεζίρης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μεταξύ του 1482-1497, ο Κοτζά Νταβούτ Πασάς (τουρκικά: Koca Davud Paşa), λίγο πριν αυτός πεθάνει, στο Διδυμότειχο, στις 20 Οκτωβρίου του 1498. Στη συνέχεια τον τίτλο του μεγάλου βεζίρη έλαβαν διαδοχικά, μεταξύ 1497-1498, ο Χερσεκλί Αχμέτ Πασάς (τουρκικά: Hersekli Ahmed Paşa, αναφορά Κ. N. Σάθα: Ερσέκ Αχμέτ πασάς,^[3] ήταν η 1η από τις 5 συνολικά φορές που ανέλαβε το αξίωμα), μεταξύ 1498-1499 ο Τσανταρλή Ιμπραήμ Πασάς ο νεότερος (τουρκικά: Çandarlı II. İbrahim Paşa, αγγλικά: Çandarlı Ibrahim Pasha the Younger), ο οποίος μάλιστα πέθανε, στη διάρκεια της εκστρατείας, όταν διεξαγόταν και η Ναυμαχία του Ζόγκλου και τέλος Μεγάλος Βεζίρης έγινε, μεταξύ 1499-1501, ο Μεσίχ Πασάς (τουρκικά: Mesih Paşa). Επίσης, την ίδια χρονική περίοδο, επικεφαλής του οθωμανικού στόλου, δηλαδή Καπουδάν πασάς, διατελούσε, μεταξύ 1492-1503, ο Καρά Νισαντσί Νταβούντ (τουρκικά: Kara Nişancı Davud, αναφορά Κ. N. Σάθα: καπετάν πασάς Δαούδ).^[3]

Ο Κεμάλ Ρέις (αναφορά Κ. N. Σάθα: Κιαμάλ μπέης)^[3] ανέλαβε τη διοίκησή του Οθωμανικού Στόλου, ο οποίος πλέον αποτελούνταν από 67 γαλέρες, 20 γαλιότες και περίπου 200 μικρότερα πλοία και προετοιμάσθηκε για πόλεμο ευρείας κλίμακας κατά της Γαληνοτάτης Βενετικής Δημοκρατίας. Μετά από την άφιξή του, μαζί με τον μεγάλο οθωμανικό στόλο, στο Ιόνιο Πέλαγος και το Ακρωτήριο του Ζόγκλου, τον Αύγουστο του 1499, ο Κεμάλ Ρέις νίκησε τον βενετσιάνικο στόλο, ο οποίος αποτελούνταν από 47 γαλέρες, 17 γαλιότες και περίπου 100 μικρότερα πλοία και τελούσε υπό τη διοίκηση του Αντόνιο Γκριμάνι (βενετικά: Antonio Grimani, 1434–1523).

Ο Αντόνιο Γκριμάνι (αναφορά Κ. N. Σάθα: Αντώνιος Γριμάνης)^[3] ήταν 65 ετών και παρόλο που είχε ορισθεί επικεφαλής για τη μάχη, δεν ήταν έμπειρος ηγέτης και δεν είχε ποτέ διοικήσει, ως τότε μεγάλους στόλους. Του είχε δοθεί η διοίκηση εξαιτίας μιας δωρεάς του, αξίας 16.000 δουκάτων, προς το βενετσιάνικο κράτος, καθώς και της προσωπικής του χρηματοδότησης για τον περαιτέρω εξοπλισμό σε 10 γαλέρες. Δεν του είχαν δώσει οδηγίες ή εντολές για να πολεμήσει, είτε με μια επιθετική, είτε με μια αμυντική τακτική. Πολλοί από τους καπετάνιους του στόλου του μάλιστα αγνόησαν τις εντολές του να επιτεθούν στους Οθωμανούς και δεν συμμετείχαν καν στη μάχη. Η αναποφασιστικότητα και η απροθυμία του για επίθεση οδήγησε σε αποτυχία κατά τη διάρκεια της μάχης.

Τη δεύτερη ημέρα, ο Γκριμάνι διέταξε τα πληρώματα να εκτελέσουν οποιονδήποτε από τους καπετάνιους αρνηθεί να πολεμήσει. Παρά την άφιξη και 4 συμμαχικών γαλλικών γαλερών, ο Γκριμάνι έστειλε μόλις 2 γαλέρες απέναντι σε 170 οθωμανικά πλοία. Και οι δύο γαλέρες, κατά άγνωστο τρόπο, επέστρεψαν πίσω άθικτες.

Στις 25 Αυγούστου οι Βενετοί κατέλαβαν μερικές οθωμανικές γαλέρες, αλλά κατόπιν χάθηκε η πειθαρχία και οι Οθωμανοί ανακατέλαβαν τα πλοία, τα οποία και λεηλατήθηκαν. Οι γαλλικές ενισχύσεις εγκατέλειψαν, μετά αποστροφής, τους Βενετούς και κατέφυγαν στη Ρόδο.

Κατά τη διάρκεια του πιο κρίσιμου σημείου της μάχης, δύο βενετσιάνικα καράκια (κέρκουροι), με καπετάνιους τον Ανδρέα Λορεντάν (βενετικά: Andrea Loredan, αναφορά Κ. N. Σάθα: Ανδρέας Λορεδάνος,^[3] μέλος σημαντικής οικογένειας της Βενετίας με μεγάλη επιρροή, και τον Αλμπάν ντ’ Αρμέρ (Alban d'Armer, αναφορά Κ. N. Σάθα: Αλβανός Αλμέριος)^[3] επιβιβάστηκαν σε ένα από τα πλοία του οθωμανικού στόλου. Ο καπετάνιος του οθωμανικού πλοίου, ο Μπουράκ Ρέις (τουρκικά: Burak Reis, αναφορά Κ. N. Σάθα: Μπορράκ μπέης),^[3] μη μπορώντας να απαγκιστρωθεί από τη «μέγγενη» των βενετσιάνικων πλοίων επέλεξε να το πυρπολήσει.^[3] Η θέα των τριών μεγάλων πλοίων, να καίγονται όλα μαζί, προκάλεσε σοβαρό πλήγμα στο ηθικό των Ενετών.^[4] Ο οθωμανικός στόλος επικράτησε στη συνέχεια.^[1]

Ο Κωνσταντίνος Σάθας στο έργο του «Τουρκοκρατουμένη Ελλάς: Ιστορικόν δοκίμιον περί των προς αποτίναξιν του Οθωμανικού ζυγού επαναστάσεων του Ελληνικού Έθνους (1453-1821)», με πηγή αναφοράς και από το «Χρονικό του Γαλαξειδίου», περιγράφοντας τη ναυμαχία και τις επιμέρους μάχες της (την αναφέρει και ως: Ναυμαχία έξω της Κυλλήνης ή Ναυμαχία παρά την νήσον Σαπιέντσαν) εκτιμά, ότι η ήττα αυτή του ενετικού στόλου είχε ως αποτέλεσμα ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ Β΄ (αναφορά Κ. N. Σάθα: Βαϊαζίτης) να γίνει ο «κύριος του σημαντικωτέρου εν Ελλάδι προμαχώνος των Ενετών», δηλαδή της Ναυπάκτου. Ο ίδιος μάλιστα ο Σουλτάνος «διέταξεν ίνα εξασφαλισθή η είσοδος του κόλπου δια της ανεγέρσεως δύο φρουρίων επί των ακρωτηρίων Ρίου και Αντιρρίου».^[3]

Ο Αντόνιο Γκριμάνι συνελήφθη στις 29 Σεπτεμβρίου 1499 και εξορίστηκε στο νησί της Χέρσου (σήμερα ανήκει στην Κροατία), στην Αδριατική. Ο Grimani έγινε αργότερα Δόγης της Βενετίας μεταξύ του 1521-1523. Ο Οθωμανός Σουλτάνος, μεταξύ 1481-1512, Βαγιαζήτ Β΄ (τουρκικά: II. Bayezid, 1447–1512), έδωσε 10 από τις βενετσιάνικες γαλέρες, λάφυρα του πολέμου, στον Κεμάλ Ρέις, ο οποίος λίγο αργότερα, μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 1499, στάθμευσε τον οθωμανικό στόλο στο νησί της Κεφαλονιάς.

Οθωμανοί και οι Ενετοί ήρθαν ξανά αντιμέτωποι, τον Αύγουστο του 1500, κατά τη Δεύτερη Μάχη του Λεπάντο, γνωστής και ως Μάχης της Μεθώνης ή Ναυμαχία της Μεθώνης, όπου οι Οθωμανοί νίκησαν και πάλι, υπό τη διοίκηση του Κεμάλ Ρέις.

Δείτε επίσης

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 Alan G. Jamieson, Faith and Sword: A Short History of Christian-Muslim Conflict, (Reaktion Books, 2006), p. 220.
↑ Norwich, John J. (2003) A History of Venice Penguin, London, pages 383 & 385, (ISBN 978-0-14-101383-1), reprint of the 1977, 2 volume, edition, entitled Venice: the rise to empire and Venice: the greatness and the fall
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 ^3,7 ^3,8 Κωνσταντίνος Σάθας, «Τουρκοκρατουμένη Ελλάς: ιστορικόν δοκίμιον περί των προς αποτίναξιν του Οθωμανικού ζυγού επαναστάσεων του Ελληνικού Έθνους (1453-1821)», υπό Κωνσταντίνου Ν. Σάθα. Εκ της Τυπογραφίας των τέκνων Ανδρέου Κορομηλά, Αθήνησι 1869. Ενότητα: "1499 Ο Βαϊαζίτης εγείρει πόλεμον κατά των Ενετών. Πολιορκία και άλωσις Ναυπάκτου, Ναυμαχία έξω της Κυλλήνης. Ανέγερσις των εν Ρίω και Αντιρρίω φρουρίων. Ο Γριμάνης προσβάλει την Κεφαλληνίαν", (σελ. 59-61): σελ. 60-61: [...] "Άμα ο Χαλήλ μπέης τοπάρχης του Μορέως εγνωστοποίησε την εν τοις Μεσσηνιακοίς παραλίοις βιαίαν διαμονήν του στόλου, ο γηραιός μέγας βεζίρης Ερσέκ Αχμέτ πασάς έδραμε μετά πολλών μυριάδων γιανιτσάρων και έφθασε εις Κυλλήνην, καθ' ήν στιγμήν ο οθωμανικός στόλος συνάντησε τον της Ενετίας, όστις συγκείμενος εξ εκατόν πεντήκοντα πλοίων ήρχετο ίνα διαφιλονεικήση την είσοδον του Κορινθιακού κόλπου. Ο στόλαρχος Αντώνιος Γριμάνης, καί τοι έχων κατωτέρας του εχθρού δυνάμεις, ητοιμάζετο προς μάχην, ότ' έφθασεν εκ Κερκύρας ο ναύαρχος Ανδρέας Λορεδάνος μετ' επικουρίας δεκαπέντε καλώς εξωπλισμένων πλοίων. Αλλ' η άφιξις του τελευταίου, ον η Δημοκρατία εθεώρει τον επιδεξιώτερον ναύαρχον, διήγειρε τον φθόνον του μοχθηρού Γριμάνη. Οι δυο στόλοι ετοιμοπόλεμοι έπλεον επί πολλά ημέρας κατέναντι αλλήλων. Ο Ενετός Αλβανός Αλμέριος διώκει την εμπροσθοφυλακήν, ο δε Λορεδάνος και Γριμάνης τας υπό τας διαταγάς των ναυς. Τρεις αρχηγοί ουχ ήττον έμπειροι εμερίσθησαν την διοίκησιν εν τω Οθωμανικώ στόλω• ο καπετάν πασάς Δαούδ, και οι υπό τας διαταγάς του Κιαμάλ μπέης και Μπορράκ μπέης. Τέλος ο δυο εχθρικοί στόλοι συνεπλάκησαν παρά την νήσον Σαπιέντσαν. Ο Αλμέριος ιδών την μεγάλην ναυν του Μπορράκ κεχωρισμένην του λοιπού στόλου και προχωρούσαν προς την Κυλλήνην εξώρμησε κατ' αυτής, ο δε Λορεδάνος έδραμε προς υποστήριξήν του. Οι δύο Ενετοί ναύαρχοι έρριψαν ταυτοχρόνως σχεδόν τας αρπάγας επί του εχθρικού πλοίου και ξιφήρεις επήδησαν επί του καταστρώματος. Αλλά ο γενναιόκαρδος Μπορράκ βλέπων προφανώς τον κίνδυνον της αιχμαλωσίας έθηκε πυρ επί των δύο ενετικών πλοίων, εν μέσω των οποίων υπήρχε το ιδικόν του. Η πυρκαϊά ταχέως μετεδόθη εις το σώμα και τα εξάρτια• τα τρία πλοία μετεβλήθησαν εις μέγαν πύρινον σίφωνα, και οι μάλλον περίφημοι ναυτικοί των δυο στόλων, ο Λορεδάνος και ο Αλμέριος, ο Μπορράκ και ο Καρά-Χασάν οικτρώς απωλέσθησαν εν μέσω της καταναλισκούσης πλοία και πληρώματα φλογός (28 Ιουνίου 1499). Ο κακεντρεχής Γριμάνης, όστις ει και δυνάμενος δεν ηθέλησεν ίνα σπεύση εις σωτηρίαν του Λορεδάνου, επέστρεψεν εις Κέρκυραν, εγκαταλιπών εις τον Τούρκικόν στόλον ελευθέραν την εν τω κόλπω της Ναυπάκτου είσοδον. Μετ' ολίγον δ' επέστρεψε βοηθούμενος υπό είκοσι δύο γαλλικών και δύο Ροδίων νηών, πλην ηρκέσθη ίνα μακρόθεν κανονοβολήση τον τουρκικόν στόλον, όστις ελθών ανενοχλήτως ηγκυροβόλησεν ενώπιον της Ναυπάκτου, ήτις στενώς δια ξηράς και θαλάσσης πολιορκουμένη και ουδαμόθεν βλέπουσα βοήθειαν ηναγκάσθη ίνα παραδοθή (28 Αυγούστου) επί τη συμφωνία τριετο΄ς ασυδοσίας. Άμα δε ο σουλτάνος Βαϊαζίτης, όστις ήτο παρών καθ' όλην την διάρκειαν των γενομένων, εγένετο κύριος του σημαντικωτέρου εν Ελλάδι προμαχώνος των Ενετών, διέταξεν ίνα εξασφαλισθή η είσοδος του κόλπου δια της ανεγέρσεως δύο φρουρίων επί των ακρωτηρίων Ρίου και Αντιρρίου, αναθέσας την διεύθυνιν των εργασιών αυτόν εις τον Σινάν πασάν βεηλέρβεην της Ανατολής". (1) "Χρονικόν Γαλαξειδίου", σελ. 18-21.[...].
↑ Fisher, Sydney N. The Foreign Relation of Turkey, 1481-1512. Chapter 6. .