Ναυμαχία στο Δέλτα του Ποταμού Ρουφίτζι

Συντεταγμένες: 7°52′6″S 39°14′24″E

Ναυμαχία στο Δέλτα του Ρουφίτζι (Battle of the Rufiji River Delta)
Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος
Το καταδρομικό Königsberg.Το κουφάρι του καταδρομικού Königsberg.
Χρονολογία	Οκτώβριος 1914 – 11 Ιουλίου 1915
Τόπος	Δέλτα του Ρουφίτζι, Γερμανική Ανατολική Αφρική (σημερινή Τανζανία)
Έκβαση	Νίκη των Βρετανών
Αντιμαχόμενοι
Γερμανική Αυτοκρατορία ! Γερμανική Αυτοκρατορία Βρετανική Αυτοκρατορία ! Βρετανική Αυτοκρατορία
Ηγετικά πρόσωπα
Κυβερνήτης Max Looff Πλοίαρχος (ναυτικού) Sidney Robert Drury-Lowe
Δυνάμεις
1 ελαφρύ καταδρομικό 1 πλοίο εφοδιασμού 1 αιχμαλωτισμένο φορτηγό πλοίο (πρώην-Βρετανικό) 1 θωρηκτό pre-dreadnought[Σημ. 1] 4 καταδρομικά 2 σκάφη monitor[Σημ. 2] διάφορα μικρότερα σκάφη 1 πλοίο (βυθίστηκε) (ως blockship)[Σημ. 3] 1 πολιτικό και 9 αεροσκάφη του ναυτικού
Απώλειες
1 ελαφρύ καταδρομικό (βυθίστηκε) 33 νεκροί (κυρίως λόγω ασθενειών) 1 πλοίο ανεφοδιασμού (βυθίστηκε) 1 αιχμαλωτισμένο φορτηγό πλοίο (βυθίστηκε) 1 πολιτικό και 5 αεροσκάφη του ναυτικού (καταστράφηκαν) (κυρίως δια της φθοράς)

Η Ναυμαχία στο Δέλτα του Ποταμού Ρουφίτζι ή απλά Ναυμαχία στο Δέλτα του Ρουφίτζι (Αγγλικά: Battle of the Rufiji River Delta ή Battle of the Rufiji Delta), διεξήχθη από τον Οκτώβριο του 1914 έως τον Ιούλιο του 1915 κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου μεταξύ του ελαφρού καταδρομικού SMS Königsberg^{[Σημ. 4]} της Γερμανικής Ανατολικής Αφρικής (σημερινή Τανζανία) και μιας ισχυρής ομάδας Βρετανικών πολεμικών πλοίων. Η μάχη ήταν μια σειρά επιτυχημένων τελικά προσπαθειών, προκειμένου να βυθιστεί το αποκλεισμένο Γερμανικό καταδρομικό.

Ιστορικό

Το 1914 το ισχυρότερο Γερμανικό πλεούμενο στον Ινδικό Ωκεανό, ήταν το ελαφρύ καταδρομικό SMS Königsberg. Στις 6 Αυγούστου 1914, ευρισκόμενο στον Ινδικό Ωκεανό και κοντά στην είσοδο προς την Ερυθρά Θάλασσα, συνέλαβε το Βρετανικό φορτηγό πλοίο City of Winchester, το οποίο μετέφερε τσάι αξίας άνω των 2.000.000$.^[1] Κατόπιν, αλλά τον ίδιο μήνα, ανεφοδιάζεται με άνθρακα^{[Σημ. 5]} από τον Δίαυλο της Μοζαμβίκης.^[1] Τον Σεπτέμβριο, βυθίζει μερικά εμπορικά σκάφη στον Κόλπο της Βεγγάλης.^[2] Στις 23 Σεπτεμβρίου 1914, βυθίζει στη Ναυμαχία της Ζανζιβάρης, το Βρετανικό καταδρομικό προστασίας HMS Pegasus. Μετά από βλάβη στη μηχανή του Königsberg που προκλήθηκε από τη βύθιση του Βρετανικού καταδρομικού προστασίας HMS Pegasus, το Königsberg μετά του πλοίου εφοδιασμού του Somali, κρύφτηκαν στο δέλτα του ποταμού Ρουφίτζι, ενώ οι κατεστραμμένες μηχανές του Königsberg μεταφέρθηκαν δια ξηράς προς το Νταρ ες Σαλαάμ, για επισκευή. Στις 20 Οκτωβρίου 1914, ένας Βρετανός ανιχνευτής εντόπισε κρυμμένο ανάμεσα στα δέντρα, τον κύριο ιστό του Γερμανικού πλοίου.^[3] Στις αρχές Νοεμβρίου, το Chatham άνοιξε πυρ τη μεγίστη απόσταση και προκάλεσε πυρκαγιά στο Somali, αλλά, δεν κατόρθωσε να πλήξει το Königsberg, το οποίο κινήθηκε άμεσα προς τα πάνω, αντίθετα από το ρεύμα του ποταμού. Στις 5 Νοεμβρίου, έφτασαν στο σημείο, δύο πρόσθετα Βρετανικά καταδρομικά, τα HMS Dartmouth και Weymouth και απέκλεισαν το Γερμανικό πλοίο εντός του δέλτα. Τα Βρετανικά πλοία ήσαν ισχυρότερα του Königsberg, δεν ήσαν όμως ικανά να πλοηγηθούν εντός του δέλτα. Το πλήρωμα του Königsberg προέβησαν σε παραλλαγή του πλοίου τους, έτσι ώστε έμοιαζε με το παρακείμενο δάσος πέριξ του δέλτα. Στις 30 Νοεμβρίου 1914, το HMS Fox, κινήθηκε προς τα πάνω, αντίθετα από το ρεύμα του ποταμού και πυροβόλησε εναντίων του Königsberg, το Königsberg κινήθηκε άμεσα προς τα πάνω, έως ότου δεν μπορούσε να προχωρήσει άλλο.^[3] Όλη αυτή την περίοδο, μεταξύ των πληρωμάτων των δυο πλευρών, είχε δημιουργηθεί ένας περίεργος δεσμός και τα Χριστούγεννα του 1914, το πλήρωμα το HMS Fox, έστειλε μέσω του ποταμού, ένα μήνυμα που έγραφε: «Σας ευχόμαστε χαρούμενα Χριστούγεννα και το Νέο Έτος και ευχόμαστε να σας δούμε σύντομα», η οικεία απάντηση του Γερμανού Κυβερνήτη Loof, ήταν: «Ευχαριστώ. Επίσης. Αν επιθυμείτε να με δείτε, είμαι πάντα στο σπίτι».^[3]

Αποκλεισμός

Ο Sidney R.Drury-Lowe Κυβερνήτης του ελαφρού καταδρομικού του Βασιλικού Ναυτικού HMS Chatham, ο οποίος εντόπισε στις 20 Οκτωβρίου του 1914 επί του Ποταμού Ρουφίτζι, το Γερμανικό καταδρομικό SMS Königsberg.

Το δρομολόγιο του βοηθητικού σκάφους Rubens (Blockade runner A) από το Βιλχελμσχάφεν στον Κόλπο της Μάνζα στη Γερμανική Ανατολική Αφρική (Φεβρουάριος 1915 - Απρίλιος 1915).

Οι Βρετανοί αποπειράθηκαν αρκετές φορές να βυθίσουν το Königsberg, συμπεριλαμβανομένης και μιας απόπειρας να γλιστρήσουν μια ρηχή σχεδία τορπιλακάτου (μετά συνοδείας) εντός της εμβέλειας, μια απόπειρα η οποία αποκρούστηκε εύκολα από τη δύναμη στο δέλτα. Το blockship, Newbridge, βυθίστηκε από τους Βρετανούς σε ένα από τα στόμια του δέλτα προκειμένου να αποτρέψει τη διαφυγή του· ωστόσο, σύντομα συνειδητοποίησαν ότι το Königsberg θα μπορούσε ακόμα να ξεφύγει, μέσα από ένα από τα άλλα κανάλια του δέλτα. Τοποθετήθηκαν ψεύτικες νάρκες, σε μερικές από αυτές τις εναλλακτικές οδούς διαφυγής, αλλά θεωρήθηκαν αμφιβόλου αποτελεσματικότητας.^[4] Ένας ιδιώτης πιλότος ονόματι Cutler, προσλήφθηκε για να φέρει για αναγνώριση, το υδροπλάνο του τύπου Curtiss· το αεροσκάφος του καταρρίφθηκε, παρόλα ταύτα, επιβεβαιώθηκε η παρουσία του φευγαλέου καταδρομικού.^[5] Από τη Βασιλική Ναυτική Αεροπορική Υπηρεσία, ήρθε ένα ζεύγος υδροπλάνων τύπου Sopwith με σκοπό να κατοπτεύσουν ακόμα και να βομβαρδίσουν το πλοίο, αλλά σύντομα διαλύθηκαν στις τροπικές συνθήκες. Τρία υδροπλάνα τύπου Short ^[6] πέτυχαν κάπως καλύτερα, κατορθώνοντας να τραβήξουν φωτογραφίες του πλοίου πριν προσγειωθούν από τoν λίβα της τροπικής ζέστης και τα Γερμανικά πυρά.^[7]

Απόπειρες να χρησιμοποιήσουν τα πυροβόλα των 12 in (300 mm) από το παλαιό θωρηκτό HMS Goliath προκειμένου να βυθίσουν το καταδρομικό για μια ακόμη φορά απέβησαν άκαρπες, επειδή τα ρηχά νερά εμπόδιζαν το θωρηκτό, να φτάσει εντός βεληνεκούς.

Ωστόσο, έως τον Μάρτιο του 1915 τα αποθέματα τροφίμων στο Königsberg ήσαν χαμηλά και πολλά μέλη του πληρώματος είχαν αποβιώσει από την ελονοσία^{[Σημ. 6]} και άλλες τροπικές ασθένειες. Γενικά, αποκομμένοι από τον έξω κόσμο, το ηθικό των ναυτών έπεσε. Ωστόσο, η κατάσταση βελτιώθηκε οριακά με ένα σχέδιο για τον ανεφοδιασμό του πλοίου και του δόθηκε μια αγωνιστική ευκαιρία να επιστρέψει στην πατρίδα του. Το αιχμαλωτισμένο Βρετανικό εμπορικό πλοίο, Rubens, μετονομάστηκε σε Kronborg και του δόθηκαν μια σημαία της Δανίας, έγγραφα και ένα πλήρωμα από Γερμανούς ναύτες ειδικά επιλεγμένους για την ικανότητά τους να ομιλούν τα Δανικά. Εν συνεχεία, φορτώθηκε με κάρβουνο, πεδινά πυροβόλα, πυρομαχικά, πόσιμο νερό και προμήθειες. Μετά την επιτυχή διείσδυσή του στα ύδατα της Ανατολικής Αφρικής, παρεμποδίστηκε από το επιφυλακτικό HMS Hyacinth, το οποίο και το κατεδίωξε ως τον Κόλπο της Μάνζα (Manza Bay). Το παγιδευμένο πλοίο πυρπολήθηκε από το πλήρωμά του και εγκαταλείφθηκε. Αργότερα, οι Γερμανοί διέσωσαν το φορτίο του, το οποίο χρησιμοποίησαν στις χερσαίες εξορμήσεις τους και ορισμένα από τα εφόδιά του, μεταφέρθηκαν στο Königsberg.^[8]

Καταβύθιση

Γερμανική θέση μάχης στο Δέλτα, συγκεντρωμένη πέριξ ενός πυροβόλου, το οποίο είχε αφαιρεθεί από το Königsberg.

Οι ζημιές της μάχης στο Königsberg.

Δυο σκάφη monitor με ρηχές καρίνες τα HMS Mersey και HMS Severn, ρυμουλκήθηκαν από τη Μάλτα στον Ρουφίτζι μέσω της Ερυθράς Θάλασσας και στις 15 Ιουνίου 1915, έφτασαν στο δέλτα. Με τα μη βασικά στοιχεία τους να έχουν αφαιρεθεί, βιδωμένη την πρόσθετη θωράκιση και καλυπτόμενοι με πλήρη βομβαρδισμό από τον υπόλοιπο στόλο, άρχισαν την πρόκληση. Συνεπικουρούμενοι από μια μοίρα τεσσάρων αεροσκαφών, δυο Caudron και δυο Henry Farman,^[9] έχοντας τη βάση τους στη Νήσο Μαφία προκειμένου να εντοπίσουν την πτώση των οβίδων, ενεπλάκησαν σε μια μακρόχρονη μονομαχία μετά του Königsberg, η οποία υποβοηθήθηκε από τους παραποτάμιους παρατηρητές. Στις 6 Ιουλίου 1915, τα δυο σκάφη monitor (με τις ρηχές καρίνες) τα HMS Mersey και HMS Severn, ανηφόρησαν τον ποταμό, προκειμένου να επιτεθούν.^[3] Ο Κυβερνήτης Loof αντιλήφθηκε πλέον, ότι το πλοίο του δεν θα ξανά ταξίδευε σε ανοικτούς ωκεανούς.^[3] Έδωσε εντολή στο εν τρίτον του πληρώματος να υπηρετήσει στον στρατό ξηράς και άρχισε να ξεφορτώνει τον οπλισμό και τα πυρομαχικά του.^[3] Ωστόσο, κράτησε τα πυροβόλα των 6 in (150 mm) και έπληξαν το ένα από τα δύο πυροβόλα του Mersey.^[3] Μολονότι είχε βληθεί το Mersey και τα monitor ήσαν ανίκανα να φέρουν αποτελέσματα από την πρώτη ημέρα, επέστρεψαν ξανά στις 11 Ιουλίου. Τελικά, τα πυροβόλα τους των 6 in (150 mm), κατέστρεψαν τον εξοπλισμό του Königsberg, το οποίο δεν μπορούσε να απαντήσει στον καταιγισμό των βολών, λόγω ανεπάρκειας πυρομαχικών.^[3] Όταν το πλοίο βλήθηκε στο κύριο κατάστρωμα, ο Looff διέταξε να απομακρυνθούν τα πυροβόλα και κατά τις 14:00, διέταξε να αυτοβληθεί με τορπίλη.^[10][3] Μετά τη ναυμαχία, οι Βρετανοί ήσαν αναμφισβήτητα η ισχυρότερη ναυτική δύναμη στον Ινδικό Ωκεανό.

Επακόλουθο

Θέση παρακολούθησης του Γερμανικού πυροβολικού, μέρος της από ξηράς άμυνας, η οποία δημιουργήθηκε στο Δέλτα πέριξ του Königsberg.

Την επομένη, τα εναπομείναντα 188 μέλη του πληρώματος, έθαψαν τους 33 Γερμανούς νεκρούς συντρόφους τους. Μία πλάκα η οποία γράφει "Beim Untergang S.M.S. Königsberg am 11.7.15 gefallen..." τοποθετήθηκε πλησίον των τάφων, ακολουθούμενη από την ονομαστική κατάσταση των θανόντων. Οι Γερμανοί ανέκτησαν από το Königsberg 10 ταχυ-πυροβόλα των 105-millimetre (4,1 in), τα τοποθέτησαν σε αυτοσχέδιες άμαξες και τα χρησιμοποίησαν με μεγάλη επιτυχία ως ισχυρά πυροβόλα όπλα, στην αντατοπολεμική τους εκστρατεία εναντίων των Συμμάχων, πέριξ της Ανατολικής Αφρικής. Τα πυροβόλα χρησιμοποιήθηκαν ως οχύρωση στο Νταρ ες Σαλαάμ, με το ένα εξ' αυτών να έχει τοποθετηθεί στο επιβατικό πλοίο Graf von Götzen. Το τελευταίο πυροβόλο δεν χτυπήθηκε μέχρι τον Οκτώβριο του 1917.^[11] Τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος του Königsberg συνέχισαν να υπηρετούν ως πεζοπόρα τμήματα υπό τον Στρατηγό Πάουλ Έμιλ φον Λέτοβ-Φόρμπεκ (Paul Emil von Lettow-Vorbeck).

Διασώθηκαν τρία πυροβόλα των 105-mm από το Königsberg· το ένα εκτίθεται έξω από το Φόρτ Jesus,^{[Σημ. 7][Παρ. Σημ. 2]} στη Μομπάσα, στην Κένυα, ένα άλλο έξω από το κτίριο της Ένωσης στην Πραιτόρια της Νότιας Αφρικής και το τρίτο στους Στρατώνες της Τζίντζα στην Ουγκάντα. Υπάρχουν φήμες για άλλο ένα στο Κονγκό, αλλά δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες.

Απεικόνιση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης

• Κραυγή στο διάβολο (μυθιστόρημα) (1968 βιβλίο)
• Κραυγή στο διάβολο (ταινία) (1976 ταινία)

Δείτε επίσης

• Εκστρατεία Ανατολικής Αφρικής (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος)
• Πάουλ Έμιλ φον Λέτοβ-Φόρμπεκ (Paul Emil von Lettow-Vorbeck)
•  Περιφέρεια Πουάνι
• Περιοχή Ρουφίτζι
•  Ποταμός Ρουφίτζι
• Κόλπος της Μάνζα
• Ναυμαχία της Ζανζιβάρης
• Μάχη του Κιλιμαντζάρο

Σημειώσεις

1. Τα pre-dreadnought θωρηκτά ήταν θωρηκτά θαλάσσης τα οποία κατασκευάστηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1880 και έως τα τέλη του 1905 και πριν από την καθέλκυση του HMS Dreadnought. Τα pre-dreadnoughts αντικατέστησαν τα τεθωρακισμένα θωρηκτά των δεκαετιών του 1870 και του 1880. Κατασκευασμένα από χάλυβα και προστατευμένα με θωράκιση από σκληρυμένο χάλυβα, τα pre-dreadnought πλοία, έφεραν μια συστάδα από πολύ βαρέα πυροβόλα εντός των barbettes (ανοιχτών ή θωρακισμένων πυροβολείων) υποστηριζόμενα από μία ή περισσότερες δευτερεύουσες συστάδες ελαφρύτερων όπλων.^{[Παρ. Σημ. 1]}
2. Το monitor ήταν ένα σχετικά μικρό αναγνωριστικό πολεμικό σκάφος, το οποίο δεν ήταν ούτε γρήγορο ούτε έντονα θωρακισμένο, αλλά έφερε δυσανάλογα μεγάλα πυροβόλα όπλα. Ορισμένα ναυτικά το χρησιμοποίησαν από τη δεκαετία του 1860 έως και κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και σε περιορισμένη χρήση κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
3. Blockship είναι η Αγγλική ονομασία για το πλοίο ανάχωμα το οποίο βυθίστηκε σκόπιμα, προκειμένου να αποτραπεί η χρήση του ποταμού, διαύλου ή του καναλιού.
4. Τα αρχικά SMS, είναι η συντομογραφία του γερμανικού Seiner Majestät Schiff, το οποίο στα ελληνικά μεταφράζεται ως Πλοίο της Αυτού Μεγαλειότητος.
5. Σε αντίθεση με τη σημερινή εποχή, τα πλοία εκείνης της εποχής ήσαν ατμοκίνητα και ως επί το πλείστον εκινούντο με άνθρακα.
6. Η πρόληψη κατά της ελονοσίας ανακαλύφθηκε περί το 1900 από τον Ρόναλντ Ρος.
7. Το Φόρτ Jesus, είναι ένα Πορτογαλικό φρούριο το οποίο χτίστηκε το 1593 κατ' εντολή του Βασιλιά Φιλίππου A΄ της Πορτογαλίας (Βασιλιάς Φίλιππος Β΄ της Ισπανίας), τότε κυβερνήτη των κοινών Πορτογαλικών και Ισπανικών βασιλείων, που βρίσκεται στη νήσο Μομπάσα, για τη φύλαξη του Παλαιού Λιμένος της Μομπάσα, Κένυα.

Παραπομπές σημειώσεων

1. Το όνομα είναι επίσης γραμμένο με κεφάλαιο D: "pre-Dreadnought" (βλ. Bergantín, pp. 267, 273; Beeler, p. 10) και ενίοτε ως "pre-Dreadnaught" ή κάποια άλλη παραλλαγή.
2. «Eastern Africa History, FORT JESUS». battlefieldsea. Awesome Inc. theme. 6 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου 2019. 

Παραπομπές

1. Mehmet Berker - Cartographer (Οκτώβριος 2008). «The Great War in East Africa». Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2019. 
2. Thames Tugs. thamestugs.co.uk http://www.thamestugs.co.uk/RUFIJI-TOW-1915.php. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2019.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
3. Major Thomas A.Crowson. «When Elephants Clash a Critical Analysis of Major General Paul Emil von Lettow-Vorbeck». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2019. 
4. Miller, p86.
5. Turner, pp. 39–40: Other pilots involved in the operation were Sqn. Ldr. H.E.M.Watkins, Flt. Cdr. J.T.Cull and Flt. Sub-Lt. H.Arnold.,
6. One of the Short aircraft, "Short Admiralty Type 81 'Folder'" bearing the RNAS serial number 119, had taken part in the Cuxhaven Raid on 25 December 1914. See Barnes & James, p.97
7. Miller, p114.
8. Miller, p112.
9. Miller, p116.
10. Miller, p124.
11. Farndale 1988, page 347-349

• (Αγγλικά) Farndale, General Sir Martin (1988). The Forgotten Fronts and the Home Base, 1914–18. History of the Royal Regiment of Artillery. Woolwich: The Royal Artillery Institution. ISBN 1-870114-05-1. 
• (Αγγλικά) Miller, Charles (1974). Battle for the Bundu: The First World War in East Africa. London: Macmillan Publishing Co. σελ. 384. ISBN 978-0-02-584930-3. 
• (Αγγλικά) Kevin Patience – "KONIGSBERG – A German East African Raider" 2001. Shipwrecks & Salvage on the East African Coast 2006. Privately published.
• (Αγγλικά) Turner, Charles Cyril (1927). The Old Flying Days. London: S. Low, Marston & Co. σελίδες 374. 
• (Αγγλικά) David J Gregory – The Lion and the Eagle; Volume II; The Antagonists 1914–15 2014. Privately published.

Εξωτερικού σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ναυμαχία στο Δέλτα του Ποταμού Ρουφίτζι

• (Αγγλικά) The Rufiji Tow