Μεγάλη Χώρα Αιτωλοακαρνανίας

Συντεταγμένες: 38°38′47.11″N 21°22′23.63″E

Μεγάλη Χώρα
Μεγάλη Χώρα Μεγάλη Χώρα
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα[1]
Περιφέρεια	Δυτικής Ελλάδας
Περιφερειακή Ενότητα	Αιτωλοακαρνανίας
Δήμος	Αγρινίου
Δημοτική Ενότητα	Νεάπολης
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Στερεάς Ελλάδας
Νομός	Αιτωλοακαρνανίας
Υψόμετρο	60
Πληθυσμός
Μόνιμος	1.238
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Ζαπάντι
Ταχ. κώδικας	301 00
Τηλ. κωδικός	26410

Η Μεγάλη Χώρα είναι πεδινό χωριό του Περιφερειακής Ενότητας Αιτωλοακαρνανίας με υψόμετρο 60 μέτρα^[2].

Γεωγραφικά - ιστορικά στοιχεία

Η Μεγάλη Χώρα βρίσκεται νοτιοανατολικά της τεχνητής λίμνης Στράτου στον κάμπο του Αγρινίου. Είναι κτισμένη σε απόσταση 5,5 χλμ. ΒΔ. από το κέντρο της πόλης, ανάμεσα στον Άγιο Κωνσταντίνο (ΝΑ.), Τριανταίικα (ΒΑ.) και Νεάπολη (Β.-ΒΔ.). Δίπλα από το χωριό και στη βορειοδυτική του άκρη περνάει η ΕΟ Αγρινίου - Άρτας.

Ανατολικά και προς τον οικισμό Διαμανταίικα, δεξιά και αριστερά της ΕΟ, μετά από ανασκαφές του αρχαιολόγου Ιωάννη Μηλιάδη την περίοδο 1927 με 1928 βρέθηκαν τα ερείπια οχυρωμένης πόλης που ταυτίζεται με το αρχαίο Αγρίνιο^[3]. Η χρηματοδότηση των ανασκαφών έγινε κατά το ήμισυ από τον δήμο Αγρινίου και κατά το δεύτερο ήμισυ από την καπνεμπορική επιχείρηση Αφων Παπαστράτου^[4]. Η περιοχή από το 1992 έχει ανακηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος^[5].

Η παλιά του ονομασία, από την τουρκοκρατία είναι Ζαπάντι^[6] και από τον 16ο έως τον 19ο αιώνα αποτελούσε μεγάλη κωμόπολη της περιοχής που φημιζόταν για τα καπνά της, των οποίων η καλλιέργεια υπήρξε η κύρια οικονομική δραστηριότητα των κατοίκων της μέχρι τη δεκαετία 1990-2000. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, σε αντίθεση με το Βραχώρι (Αγρίνιο) χαρακτηριζόταν "ελληνίζον" χωριό γιατί δημιουργήθηκε από εξισλαμισθέντες ντόπιους Έλληνες που πλαισίωσαν την ομάδα του μουσουλμάνου οικιστή, ευνούχου Μουσά Αγά^[7]. Από την περίοδο αυτή έχει διασωθεί η παλαιοχριστιανική βασιλική εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που από το 1925 έχει κηρυχθεί αρχαίο μνημείο^[8]. Χρονολογείται μεταξύ 4ου με 6ου αιώνα, θεωρείται το αρχαιότερο χριστιανικό μνημείο της περιοχής και πιθανολογείται ότι ο ναός ζωγραφίστηκε ολόκληρος τον 16ο αιώνα όταν το μουσουλμανικό Ζαπάντι βρισκόταν σε μεγάλη ακμή. Σημαντικό αξιοθέατο αποτελεί ο μιναρές από παλιό τζαμί^[7].

Στις αρχές του 1823, όταν οι Σουλιώτες πρόσφυγες κατέφθασαν στο Μεσολόγγι μετά την λύση της πολιορκίας του Σουλίου, η πόλη είχε πλέον επιβαρυνθεί υπερβολικά. Οι εγχώριοι δυσφορούσαν έντονα για την συνεχή εισροή προσφυγικών πληθυσμών. Για να ανακουφιστεί η πόλη, το Βουλευτικό παραχώρησε στους Σουλιώτες την Μεγάλη Χώρα (τότε Ζαπάντι). Οργανωμένες όμως αντιδράσεις των ντόπιων ματαίωσαν την σχεδιαζόμενη παραχώρηση γης για εγκατάσταση προσφύγων. Παρά την αποτυχία, η απόφαση αυτή αποτελεί την πρώτη ιδέα για αποκατάσταση προσφύγων στα χρόνια του Αγώνα και έφερε στο προσκήνιο το ζήτημα αξιοποίησης των εθνικών γαιών, που επρόκειτο να απασχολήσει αργότερα το νεοελληνικό κράτος.

Διοικητικά στοιχεία

Η Μεγάλη Χώρα αναφέρεται ως οικισμός το 1835 στο ΦΕΚ 19Α - 07/12/1835 με την ονομασία Ζαπάντι να προσαρτάται στο δήμο Αγρινίου και το 1923 στο ΦΕΚ 49Α - 14/02/1923 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1927 με το ΦΕΚ 206Α - 28/09/1927 μετονομάστηκε σε Μεγάλη Χώρα^[9]. Σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης αποτελεί την τοπική κοινότητα Μεγάλης Χώρας που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Νεάπολης του Δήμου Αγρινίου και σύμφωνα με την απογραφή 2011 έχει πληθυσμό 1.408 κατοίκους.^[10]

Παραπομπές

1. (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
2. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 263, τομ.21. 
3. «Ηλεκτρονική Πλοήγηση Μνημείων Αιτωλοακαρνανίας και Αχαϊας - Χώροι». monuments.hpclab.ceid.upatras.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2019. 
4. iAitoloakarnania.gr (21 Φεβρουαρίου 2018). «Διαμανταίικα Αγρινίου: Ένας γραφικός οικισμός στη «σκιά» της μεγαλούπολης». iAitoloakarnania. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2019. 
5. «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2019. 
6. «Πανδέκτης: Zapanti -- Megali Chora». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2019. 
7. iAitoloakarnania.gr (18 Δεκεμβρίου 2017). «Μεγάλη Χώρα ή Ζαπάντι: Ένα ιστορικό χωριό μια «ανάσα» από το Αγρίνιο». iAitoloakarnania. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2019. 
8. «ΔΙΑΡΚΗΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΚΗΡΥΓΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΩΝ». listedmonuments.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2019. 
9. «Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών». ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2019. 
10. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10710 (σελ. 236 του pdf)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• "Ζαπάντ', η Μεγάλη Χώρα της σιωπής" - Βερβενιώτη Τασούλα από τον ιστότοπο της εφημερίδας Η Νέα Εποχή
• Μεγάλη Χώρα Αγρινίου-Ζαπάντι στο https://www.youtube.com
• Βασιλική Μεγάλης Χώρας Αγρινίου (Ζαπάντι) Αρχειοθετήθηκε 2019-10-04 στο Wayback Machine. από τον ιστότοπο http://aitoloakarnania.checkwest.gr Αρχειοθετήθηκε 2019-10-02 στο Wayback Machine.
• Ο μιναρές από παλιό τζαμί - Μεγάλη Χώρα Αγρινίου στο https://www.youtube.com