Η Λουίζα της Λωρραίνης (γεννήθηκε στις 30 Απριλίου1553 στο κάστρο του Νομενί και πέθανε στο Μουλέν στις 29 Ιανουαρίου1601), καταγόταν από τον κλάδο του Βωντεμόν (Vaudémont), πλάγιο κλάδο του Οίκου της Λωρραίνης. Εξαδέλφη των Γκιζ και του δούκα Κάρολου Γ' της Λωρραίνης, ήταν βασίλισσα της Γαλλίας από το 1575 έως το 1589 και βασίλισσα της Πολωνίας το 1575, μετά τον γάμο της με τον Ερρίκο Γ' της Γαλλίας.
Τα χρόνια της νεότητας
Πρώτη εξαδέλφη του Καρόλου Γ΄ δούκα της Λωρραίνης, ήταν το πρώτο παιδί του Νικολάου κόμη του Βωντεμόν και δούκα του Μερκέρ (Mercœur), πρώην αντιβασιλέα των δουκάτων, και της Μαργαρίτας του Έχμοντ (Egmont), που καταγόταν από μία μεγάλη οικογένεια από την Ολλανδία, κόρης του Ιωάννη Δ΄ κόμη του Έχμοντ. Ήταν το μεγαλύτερο από τα δεκατέσσερα παιδιά, που είχε ο πατέρας της από τρεις διαδοχικούς γάμους και το μόνο που επέζησε από τον πρώτο του γάμο.[1]
Ήταν μόλις ενός έτους όταν πέθανε η μητέρα της, Μαργαρίτα του Έχμοντ. Η δεύτερη σύζυγος του πατέρα της, Ιωάννα της Σαβοΐας-Νεμούρ, της έδειξε πολύ μεγάλη προσοχή, φρόντισε να της δώσει κλασσική παιδεία και την εισήγαγε στην αυλή του Νανσύ σε ηλικία δέκα ετών.
Η τρίτη σύζυγος του πατέρα της, Αικατερίνη της Λωρραίνης- Ωμάλ (Aumale), μόνο τρία χρόνια μεγαλύτερή της και μάλλον απογοητευμένη που είχε παντρευτεί έναν άνδρα 26 χρόνια μεγαλύτερό της και είχε αφήσει την αυλή της Γαλλίας για την επαρχία, συμπεριφέρθηκε με κακία εναντίον της και εναντίον των ετεροθαλών αδελφών της από τον δεύτερο γάμο του πατέρα της.
Είκοσι χρονών, ψηλή, ξανθιά με λευκή επιδερμίδα, με μάτια καστανά με μικρή μυωπία και λεπτή σιλουέτα, η Λουίζα της Λωρραίνης είναι όμορφη, με μια ομορφιά ευαίσθητη και συγκινητική.
Η πρόταση σε γάμο του Ερρίκου ΙΙΙ
Η Λουίζ της Λωρραίνης, σχέδιο του Jean Rabel (γύρω στα 1575).
Το φθινόπωρο του 1573, ο νέος εκλεγμένος βασιλιάς της Πολωνίας, ο Ερρίκος της Γαλλίας, δούκας του Ανζού και αδελφός του βασιλιά της Γαλλίας, στον δρόμο του προς την Κρακοβία, την πρωτεύουσα του νέου βασιλείου του, φιλοξενήθηκε στο Νανσύ από τον γαμπρό του και την αδελφή του, τον δούκα Κάρολο Γ' της Λωρραίνης και τη σύζυγό του Κλαυδία των Βαλουά.
Όλα τα μέλη του Οίκου της Λωρραίνης προσκλήθηκαν να καλωσορίσουν τον Πολωνό ηγεμόνα και να συμμετάσχουν στις εορταστικές εκδηλώσεις. Ο βασιλιάς, παρόλο που εκείνη την εποχή ήταν αφοσιωμένος στο πάθος του για τη Μαρί ντε Κλεβ, σύζυγο του Ερρίκου Α' των Βουρβώνων, πρίγκιπα του Κοντέ (Condé), πρόσεξε την πριγκίπισσα του Βωντεμόν, εξαδέρφη του δούκα. Σε μια τελετή που είχε στόχο να τιμήσει τη στέψη του Ερρίκου σαν βασιλιά της Πολωνίας-Λιθουανίας η Λουίζα προσέλκυσε το ενδιαφέρον του.[2]
Το 1574, ο βασιλιάς Κάρολος Θ' της Γαλλίας πέθανε πρόωρα. Ο Ερρίκος της Πολωνίας τον διαδέχθηκε με το όνομα του Ερρίκος Γ' της Γαλλίας και επέστρεψε κρυφά στη Γαλλία, η Λουίζα ταξίδευσε με την οικογένεια της για να παραβρεθεί στη στέψη.[3] Λίγο μετά την επιστροφή του από την Πολωνία πέθανε η πριγκίπισσα του Κοντέ, για την οποία έτρεφε ακόμη αισθήματα. Επιθυμώντας να παντρευτεί για να εξασφαλίσει απογόνους, αλλά μη δεχόμενος να υποταχθεί στη θέληση της μητέρας του, Αικατερίνης των Μεδίκων, η οποία ήλπιζε να παντρευτεί ο γιος της μια ξένη πριγκίπισσα, θυμήθηκε τη γλυκιά και σεμνή κοπέλα που γνώρισε περνώντας από τη Λωρραίνη και που έμοιαζε με τη χαμένη αγαπημένη του.
Τον Ιανουάριο του 1575, έστειλε στη Λωρραίνη δύο άνδρες της εμπιστοσύνης του, τον Philippe Hurault de Cheverny, τον μέλλοντα Πρωθυπουργό του, και τον Michel De Guast, μαρκήσιο του Montgauger, να κάνουν την πρόταση σε γάμο. Η Λουίζ, έχοντας πάει για προσκύνημα στο Σεν-Νικολά-ντε-Πορ (Saint-Nicolas-de-Port), έλειπε όταν οι απεσταλμένοι του βασιλιά παρουσιάστηκαν στον πατέρα της στο κάστρο της Nomeny. Αυτός δεν περίμενε να τη ρωτήσει για να δώσει τη συγκατάθεσή του.
Όταν, κατά την επιστροφή της, την ενημέρωσαν για την επιθυμία του βασιλιά να την παντρευτεί, δεν μπορούσε να το πιστέψει. Αυτός ο γάμος παραξένεψε, επίσης, τη συνοδεία του βασιλιά, εξέπληξε την αυλή και το σύνολο της χώρας, επειδή η νύφη φαινόταν ταπεινή για έναν βασιλιά της Γαλλίας.
Ο Ερρίκος Γ', διστακτικός στην ιδέα της απώλειας της ελευθερίας του, φοβόταν κυρίως μια κυριαρχική σύζυγο. Διάλεξε λοιπόν, τη Λουίζα, σίγουρος ότι θα ήταν μια σύζυγος τρυφερή και συγκρατημένη. Αυτή η επιλογή απογοήτευσε και ανησύχησε την Αικατερίνη των Μεδίκων. Η βασίλισσα φοβόταν ότι μια πριγκίπισσα από τη Λωρραίνη θα υποστήριζε ανοιχτά το κόμμα των εξαδέλφων της Γκιζ και οι σχέσεις τους ήταν δύσκολες στην αρχή. Αλλά η βασιλομήτωρ, τελικά, εκτίμησε τη γλυκύτητα και την ταπεινοφροσύνη της νύφης της.
Βασίλισσα της Γαλλίας
Ερρίκος Γ' και Λουΐζα της Λωρραίνης, λεπτομέρεια από μια από τις ταπετσαρίες των Βαλουά, Φλωρεντία, Πινακοθήκη Ουφίτσι,16ος αιώνας
Louise de Lorraine-Vaudémont, περίπου το 1575.
Ο βασιλιάς θέλοντας να δώσει περισσότερη επισημότητα στον γάμο του τον συνδύασε με τη στέψη του που είχε προγραμματιστεί για τις 13 Φεβρουαρίου. Αποφάσισε ότι ο γάμος θα λάβει χώρα δύο μέρες αργότερα. Έτσι, στις 15 Φεβρουαρίου 1575, ο γάμος της Λουίζας της Λωρραίνης με τον βασιλιά της Γαλλίας Ερρίκο Γ' τελέστηκε στον καθεδρικό ναό της Ρεμς. Στο τέλος του μήνα, μπήκαν μαζί στο Παρίσι, που ο Ερρίκος είχε αφήσει ενάμιση χρόνο νωρίτερα για την Πολωνία. Η Λουίζα ήταν πλέον η βασίλισσα της Γαλλίας.
Η Λουΐζα, νεαρή γυναίκα, ευγενική και ενάρετη, ήταν αφοσιωμένη από την αρχή στον άντρα της με μια βαθιά αγάπη που δεν έπαψε να αισθάνεται ποτέ, παρά τις δυσκολίες, τις κακουχίες, την απιστία, και τον θάνατο. Η Λουΐζα της Λωρραίνης ήταν ευσεβής και πολύ απλή. Υπέφερε τρομερά από τις συγκρούσεις ανάμεσα στην οικογένειά της, - τον Οίκο των Γκιζ, τον Οίκο της Λωρραίνης, και ιδίως τον αδελφό της, Φίλιππο-Εμμανουήλ του Οίκου της Λωρραίνης δούκα του Μερκέρ (Mercœur) - και τον σύζυγό της κατά τη διάρκεια των Θρησκευτικών πολέμων.
Η αγάπη της για τον σύζυγό της ήταν ανθεκτική ακόμη και στις φήμες για διάλυση του γάμου, τον Μάιο του 1584. Ο Ερρίκος, επίσης, ήταν πολύ δεμένος μαζί της και δεν παραμελούσε ποτέ τη γυναίκα του, παρά τις πολλές του απιστίες, που την έθλιβαν. Ωστόσο, ποτέ δεν είχε επίσημη ερωμένη και προσπαθούσε να κρύψει από τη γυναίκα του τις σχέσεις του. Σε όλη τη διάρκεια του γάμου τους, οι σύζυγοι ήταν πολύ κοντά, παρά τη στειρότητα της βασίλισσας.
Έκανε πολλές αποβολές — φαίνεται ότι η Λουΐζα της Λωρραίνης ήταν έγκυος στην αρχή του γάμου, αλλά η αποβολή που έκανε τον Μάιο του 1575 είχε συνέπειες — και παρά τα πολυάριθμα προσκυνήματα, ποτέ δεν απέκτησε παιδιά. Δεν είχε πλέον, στη συνέχεια, παρά ψεύτικες ελπίδες. Ωστόσο, το βασιλικό ζεύγος παραιτήθηκε πολύ αργότερα από την ιδέα να κάνει παιδιά. Από το 1579 έως το 1586 αυξήθηκε ο αριθμός των προσκυνημάτων τους, ειδικά στη Σαρτρ, καθώς και οι υδατοθεραπείες, με την ελπίδα να αποκτήσουν διάδοχο. Η Λουίζα δέχτηκε πρόταση από μιά κυρία της συνοδείας της να αποκτήσει παιδί με μοιχεία από άλλον άντρα, το θεώρησε σαν προσβολή και αρνήθηκε.[4]
Αν και θα μπορούσε κανείς να τον κατηγορήσει για άπιστο, ο βασιλιάς αγαπούσε τη γυναίκα του ειλικρινά, και αυτό ήταν αμοιβαίο. Η Λουίζ ήταν πάντα δίπλα του. Ήταν πιο στενά συνδεδεμένη με τη ζωή του συζύγου της όσο καμιά άλλη βασίλισσα, εμφανίζονταν στο πλευρό του σε διάφορες τελετές, πανηγύρια και επίσημες γιορτές, ή συμμετείχε μερικές φορές στο Συμβούλιο του βασιλιά, όπως σ'αυτό στις 2 Δεκεμβρίου 1576. Ήταν παρούσα στις δεξιώσεις των πρέσβεων, κατείχε εξέχουσα θέση στην εναρκτήρια συνεδρίαση των Γενικών Τάξεων, και συμμετείχε μαζί του στις 31 Μαΐου 1578 στην τοποθέτηση της πρώτης πέτρας της μελλοντικής Πον Νεφ (Pont Neuf).
Η άξια χήρα
Μετά τη δολοφονία του συζύγου της από τον δομινικανό μοναχό Ζακ Κλεμάν, την 1η Αυγούστου 1589, η Λουίζα, απελπισμένη, βυθίζεται στο πένθος — το λευκό ήταν το πένθιμο χρώμα για τις βασίλισσες — εξ ου και ο χαρακτηρισμός " η Λευκή Βασίλισσα ". Ήδη από το 1589, έλαβε το δουκάτο του Μπερύ κληρονομιά, και το κράτησε μέχρι τον θάνατό της. Προσπαθούσε από τότε να αποκαταστήσει τη μνήμη του συζύγου της, που αφορίστηκε από τον πάπα μετά τη δολοφονία του καρδινάλιου Γκιζ (de Guise). Από τις 6 Σεπτεμβρίου 1589, ένα μήνα μετά τον θάνατο του βασιλιά, ζήτησε δικαιοσύνη από τον Ερρίκο Δ'. Την 1η Οκτωβρίου 1589 έκανε διαβήματα στη Ρώμη προκειμένου να αποκαταστήσει τον Ερρίκο Γ'. Στις 20 Ιανουαρίου 1594, σε μια τελετή στη Μαντ, η χήρα βασίλισσα ήρθε να ζητήσει επίσημα δικαιοσύνη από τον βασιλιά Ερρίκο Δ'.
Τάφος της βασίλισσας Λουίζ.
Έζησε για 11 χρόνια στο κάστρο του Σενονσώ (Chenonceau), που έλαβε κληρονομιά από την πεθερά της Αικατερίνη των Μεδίκων. Εγκαταστάθηκε στον δεύτερο όροφο και κάλυψε τους τοίχους των δωματίων της με μαύρο. Η διακόσμηση ήταν πένθιμη, με τα χαρακτηριστικά που συνήθως αποδίδονται στο πένθος : σταυροί, φτυάρια και αξίνες από την ταφή, κέρατα της αφθονίας για τα δάκρυα. Αυτό το ντεκόρ, μαύρο και ασημένιο, κυριαρχούσε από τα παραπετάσματα του κρεβατιού ως τα παράθυρα. Αλλά αυτό το κάστρο είχε χρέη και καθώς η ίδια δεν είχε τεράστια έσοδα, το μεταβίβασε στην ανιψιά της, την κόρη του αδελφού της, που θα γίνει η δούκισσα του Βαντόμ (σύζυγος του César de Vendôme), νόθου γιου του Ερρίκου Δ' και της Γκαμπριέλ ντ'Εστρέ). Πέθανε στο κάστρο του Μουλέν, στις 29 Ιανουαρίου 1601.
Τον Σεπτέμβριο του 1603, με παπική βούλα διατάχθηκε η κατασκευή ενός μοναστηριού των Καπουτσίνων στο Παρίσι, προκειμένου να θαφτεί η Λουίζα της Λωρραίνης, γεγονός που έγινε στις 20 Μαρτίου.[5] Τα λείψανά της, που βρέθηκαν τον Οκτώβριο του 1805, βρίσκονται από το 1817 στην κρύπτη της βασιλικής του Saint-Denis. Είναι η μόνη βασίλισσα πριν από την Επανάσταση που αναπαύεται στον τάφο που φέρει το όνομά του Saint-Denis.[6]
