Κροταφική αρτηρίτιδα

Η κροταφική αρτηρίτιδα (αγγλ. Giant cell arteritis) αποτελεί την πιο συχνή συστηµατική αγγειίτιδα των ενηλίκων. Ονομάζεται επίσης και γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα. Αποτελεί σοβαρή φλεγμονώδη πάθηση (κν. αγγειίτιδα) που προσβάλλει τα αγγεία μεσαίου μεγέθους και πάρα πολύ συχνά προσβάλλει και την κροταφική αρτηρία. Σε αρκετές των περιπτώσεων επίσης σχετίζεται με τους οφθαλμούς και αποτελεί το αίτιο για πιθανή προσβολή του οπτικού νεύρου.

Συμπτώματα

Η κροταφική αρτηρίτιδα δύναται να έχει τα εξής συμπτώματα: πονοκέφαλο, μεταβολές στην όραση, πόνο στη γνάθο, ή επίσης να επιφέρει αρθρίτιδα της γνάθου, του λαιμού, των ώμων και των ισχίων.

Αιτιολογία

Η αιτιολογία της δεν είναι ακριβώς γνωστή. Φαίνεται να σχετίζεται όμως με πολλαπλούς γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση

Τα γλυκοκορτικοειδή είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας της, αλλά πάντοτε βρίσκεται στην ηµερήσια διάταξη η αναζήτηση εναλλακτικών θεραπευτικών λύσεων, τόσο εξαιτίας των συχνών ανεπιθύµητων ενεργειών των γλυκοκορτικοειδών από τη µακροχρόνια χορήγησή τους, ιδιαίτερα σε άτοµα µεγάλης ηλικίας, όσο και εξαιτίας της πιθανότητας υποτροπών κατά την φάση της µείωσης της δόσης τους ή µετά τη διακοπή τους.

Η βαθύτερη κατανόηση του ρόλου των κυττάρων της επίκτητης ανοσίας και των φλεγµονωδών κυτταροκινών ιντερλευκίνης-6 (IL-6), ιντερλευκίνης 18 (IL-18), ιντερλευκίνης 32 (IL- 32), και ιντερλευκίνης 33 (IL-33) στην παθογένεια της κροταφικής αρτηρίτιδας, έχει οδηγήσει στην αναζήτηση θεραπευτικών εναλλακτικών προς την κατεύθυνση της χρήσης βιολογικών δραστικών ουσιών, όπως η τοσιλιζουµάµπη (tocilizumab) και η ουστεκινουµάµπη (ustekinumab), µετά και την αποτυχία να τεκµηριωθεί η αποτελεσµατικότητα των anti-TNFa παραγόντων, τόσο ως προς δυνατότητα ταχείας αποδέσµευσης από τα γλυκοκορτικοειδή, όσο και ως προς µείωση της συχνότητας των υποτροπών.

Η αποτελεσµατικότητα της τοσιλιζουµάµπης (ενός ανθρώπινου µονοκλωνικού αντισώµατος που δεσµεύει τον υποδοχέα της IL-6) τεκµηριώθηκε πρόσφατα σε πολυκεντρική, διπλή-τυφλή, ελεγχόµενη µε placebo µελέτη, στην οποία εντάχθηκαν 251 ασθενείς µε πρωτοδιαγνωσθείσα ή υποτροπιάζουσα κροταφική αρτηρίτιδα. ∆ιαπιστώθηκε ότι η χορήγηση τοσιλιζουµάµπης (σε δόση 162 mg/εβδοµάδα για 1 έτος) οδήγησε σε σηµαντικά µεγαλύτερα ποσοστά ασθενών χωρίς υποτροπή και σε σηµαντική µείωση της συνολικής δόσης των κορτικοειδών (43 mg/Kg έναντι 110 mg/Kg στην οµάδα του placebo).

Βιβλιογραφία

• LOW C, CONWAY R. Current advances in the treatment of giant-cell arteritis: the role of biologics. Therapeutic Advances in Musculoskeletal Diseases (TAMD) 2019; 11: 1-11.
• GONZALEZ-GAY M, PINA T, PRIETO-PENA T et al. The role of biologics in the treatment of gi- ant-cell arteritis. Expert Opin Biol Ther 2019; 19(1): 65-72.
• VILLIGER PM, ADLER K, KUCHEN S et al. Tocilizumab for induction and maintenance of remission in giant-cell arteritis: a phase 2, randomized, double-blind, placebo-controlled tri- al. Lancet 2016; 387: 1921-1927.
• STONE JH, TUKWELL K, DIMONAKO S et al. Trial of tocilizumab in giant-cell arteritis. N Engl J Med 2017; 377:317-328.
• CONWAY R, O’NEILL P, GALLACHER P et al. Ustekinumab for refractory giant-cell arteritis: a prospective 52-week trial. Sem Arthritis Rheum 2018; 48: 523-528.