Καλλικράτης Χανίων

Συντεταγμένες: 35°14′32″N 24°15′27″E

Αυτό το λήμμα αφορά το κρητικό χωριό. Για τον αρχιτέκτονα των κλασικών χρόνων, δείτε: Καλλικράτης.

Καλλικράτης
Καλλικράτης Καλλικράτης
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Χανίων
Δήμος	Σφακίων
Γεωγραφία
Νομός	Χανίων
Υψόμετρο	750
Πληθυσμός
Μόνιμος	46
Έτος απογραφής	2021
Σχετικά πολυμέσα

Το καμπαναριό της εκκλησίας της Παναγίας στη συνοικία Πάνω Ρούγα, χτισμένης στα τέλη του 19ου αι.

Μνημείο γιά τις εκτελέσεις του 1943.

Παραδοσιακή οικία με τη χαρακτηριστική καμάρα και τον σοφά

Ο Καλλικράτης είναι ορεινό χωριό της κοινότητας Πατσιανού του δήμου Σφακίων στην περιφερειακή ενότητα Χανίων της Κρήτης. Είναι χτισμένο στο ομώνυμο οροπέδιο των Λευκών Ορέων στην επαρχία Σφακίων της Κρήτης με μέσο υψόμετρο 750 μέτρα. Οι μόνιμοι κάτοικοι του Καλλικράτη πλέον είναι κάτω από δέκα, ωστόσο κατά το καλοκαίρι, πολλοί άνθρωποι που κατάγονται από εκεί τον επισκέπτονται.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Καλλικράτης πήρε το όνομά του από τον Δρουγγάριο Μανούσο Καλλικράτη, ο οποίος το 1453 με 1500 άντρες και 5 πλοία ηγήθηκε μιας εκστρατείας για την υπεράσπιση της Πόλης από τους Οθωμανούς.^[1] Το χωριό είναι προσβάσιμο είτε μέσω των γειτονικών χωριών Ασφένδου από τα δυτικά, Ασή Γωνιάς από τα ανατολικά, είτε από έναν ασφαλτοστρωμένο ελικοειδή δρόμο που ξεκινά βόρεια του χωριού Καψοδάσος και καταλήγει στο οροπέδιο του Καλλικράτη. Νοτιοδυτικά του οροπεδίου βρίσκεται το φαράγγι του Καλλικράτη, το οποίο καταλήγει στο χωριό Πατσιανός. Το φαράγγι διασχίζεται από ένα μονοπάτι μήκους 4 χλμ. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, ο Καλλικράτης είναι σχεδόν ακατοίκητος, μια και οι βοσκοί κάτοικοι του κατεβαίνουν με τα κοπάδια τους στα χειμαδιά κοντά στα παράλια του Νότιου Κρητικού Πελάγους.

Ο Καλλικράτης έχει μακρά παράδοση συμμετοχής σε απελευθερωτικούς αγώνες. Κατά τη μεγάλη κρητική επανάσταση του 1867, τουρκικές δυνάμεις υπό την αρχηγία του Ομέρ Πασά προσπάθησαν ανεπιτυχώς να εισβάλουν στα Σφακιά από τον Καλλικράτη.^[2] Στις αρχές του 20ου αιώνα, αρκετοί Καλλικρατιανοί εθελοντές (Γ. Δικώνυμος-Μακρής, Ε. Καούδης, Ε. Μπενής, Λ. Βρανάς) πήραν μέρος στον Μακεδονικό αγώνα (1904-1908) επιδεικνύοντας πλούσια δράση. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής, αντιστασιακές δυνάμεις είχαν εγκαταστήσει έναν ασύρματο στο σπήλαιο Ανεμόσπηλιος κοντά στον Καλλικράτη. Ο αντιστασιακός Γεώργιος Ψυχουντάκης στο βιβλίο του Ο κρητικός δρομέας αναφέρει ότι είχε διαμείνει κρυμμένος στο σπήλαιο αυτό την άνοιξη του 1942, βοηθούμενος από τους ντόπιους. Το 1943, η παραστρατιωτική ομάδα του Φριτς Σούμπερτ^[3] λεηλάτησε και έκαψε το χωριό αφού εκτέλεσε συνολικά 31 κατοίκους^[4] ως αντίποινα για την συμμετοχή των ντόπιων στην Αντίσταση κατά των Ναζί.^[5][6][7][8] Στις 3 Οκτωβρίου 2018, ο Καλλικράτης εντάχθηκε από την Πολιτεία στον κατάλογο με τα Μαρτυρικά χωριά και πόλεις της Ελλάδας (Π.Δ. 29/2019, ΦΕΚ Α 54/2.4.2019).^[9]

Η θέα από τον δρόμο από Καψοδάσος προς Καλλικράτη.

Προσωπικότητες

Στον Καλλικράτη γεννήθηκαν ο επίσκοπος Ιεροσητείας Γρηγόριος Παπαδοπετράκης (1828 - 1889)^[10] και οι μακεδονομάχοι Ευθύμιος Καούδης^[11], Γεώργιος Δικώνυμος-Μακρής^[12], Ανδρέας Δικώνυμος, και Λαμπρινός Βρανάς^[13]. Είναι επίσης ο τόπος καταγωγής του αγωνιστή των Κρητικών Επαναστάσεων Μανώλη Μπουγιούκαλου και της οικογένειας του γνωστού μουσικού Κώστα Μουντάκη (από τον προπαππού του Μανούσο Μουντάκη, πεσόντα της μάχης του Φραγκοκάστελλου το 1827^[14]}). Καλλικρατιανή καταγωγή από την πλευρά της μητέρας του είχε και ο οπλαρχηγός Ρούσος Κούνδουρος.

Από τον Καλλικράτη ήταν και ο Γιάννης Παπαδόσηφος που έγινε ευρύτερα γνωστός στη δημόσια σφαίρα για την εκτέλεση του δολοφόνου του γιου του μέσα στο δικαστήριο.^[15]

Λαογραφία

Ο Καλλικράτης αναφέρεται σε πολλά ριζίτικα τραγούδια, ένα από τα πιο γνωστά από τα οποία αφορά τους φυλακισμένους Σφακιανούς καπετάνιους μετά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη το 1770-1773:

Χριστέ να σπούσαν οι φυλακές
να φύγω από το Κάστρο
να πάρω δίπλα τα βουνά,
να βγω στον Ψηλορείτη
να μου βγορίσουν τα Σφακιά,
τ’ αρμί του Καλλικράτη
ν’ ακούσω αρμάτω ταραχή

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Καλλικράτης Χανίων

• Τιμή στη μνήμη των κατοίκων του Καλλικράτη που εκτελέσθηκαν από τους Γερμανούς, Επαρχιακό Φως 13/10/2015, αποθηκευμένο εδώ
• Τα Αντίποινα, Πατρίς onLine 11/01/2021, αποθηκευμένο εδώ
• Μαρτυρία Αριάδνης Μανουσέλη για τις εκτελέσεις του 1943 στο YouTube
• Φωτογραφίες & βίντεο από το φαράγγι του Καλλικράτη

Πηγές

1. Από τις παραλειπόμενες άγνωστες επετειακές σελίδες Κρήτης - Κωνσταντινούπολης, Πατρίς onLine, 29 Μαΐου 2006. ()
2. Yule, A.F. A Little Light on Cretan Insurrection, Murray, 1879, pp.72-78
3. Φωτίου, Θανάσης. Η Ναζιστική Τρομοκρατία στην Ελλάδα – Η αιματηρή πορεία του Φριτς Σούμπερτ και του ελληνικού "σώματος κυνηγών" στην κατοχική Κρήτη και Μακεδονία, εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 175.
4. Καζαντζάκης, Ν., Καλιτσουνάκης, Ι. και Κακριδής, Ι.Θ. Έκθεσις της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη. Σύνταξις 29/6 - 6/8/1945. Έκδοση Δήμου Ηρακλείου, 1983.
5. Μπήβορ, Άντονυ. Κρήτη: Η Μάχη και η Αντίσταση, εκδ. Γκοβόστη, 2004. ISBN 960-270-927-8.
6. Γερωνυμάκης, Κανάκης: Το ολοκαύτωμα του Καλλικράτη το 1943, Χανιώτικα Νέα, 13 Οκτωβρίου 2014.
7. Καλλικράτης Σφακίων, 8 - 11 Οκτωβρίου 1943, 72 χρόνια μετά (αντίγραφο)
8. «Σας αρέσει ο κ. Σούμπερτ; Αλεξ. Ασωνίτης, Ελευθεροτυπία onLine, 28 Οκτωβρίου 2001». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2013. 
9. Μαρτυρικό χωριό ο Καλλικράτης παρουσία του Προέδρου Πατρίς onLine, 4 Οκτωβρίου 2018. (αντίγραφο)
10. Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, Αθήναι 1965, τόμος 4ος, σελ. 806.
11. Γούναρης, Β. Φθινόπωρο του 1904 στη Μακεδονία. Το ανέκδοτο ημερολόγιο του Μακεδονομάχου Ευθύμιου Καούδη. Θεσσαλονίκη 1992, Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, σελ. 10.
12. «Δικώνυμος-Μακρής Γεώργιος». pandektis.ekt.gr. Πανδέκτης. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2017. 
13. «Λαμπρινός Βρανάς». pandektis.ekt.gr. Πανδέκτης. Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2017. 
14. http://www.apodimoi-krites.gr/ Μονόγραμμα - Κώστας Μουντάκης
15. «Kλαίνε αυτοί το παλικάρι τους όπως κλαίω κι εγώ το δικό μου», Τα Νέα, 20 Μαΐου 2006. (αντίγραφο)