Ο Ιτό Χιρομπούμι (πραγματικό όνομα. Χαγιάσι Ρασούκε) γεννήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 1841 στην πρωτεύουσα του Πριγκιπάτου Τεσιού, Χάγκι. Ο πατέρας του, Χαγιάσι Ντζιουντζό, ήταν γεωργός. Υιοθετήθηκε από την οικογένεια των Ιτό και έλαβε τον τίτλο του ασιγκάρου και έλαβε το επίθετο Ιτό.
Ο Ιτό ήταν μαθητής στο σχολείο του Σιέκ σοντζιούκου (松下村塾, «Ξένωνας κάτω από τον θόλο των πεύκων»). Ήταν ο νεότερος μαθητής του σχολείου. Δάσκαλος του ήταν ο Γιοσίντα Σιόιν (吉田松陰, 1830—1859). Η περιγραφή του Ιτό για την εκπαίδευση του:
Μας μάθαινε για τον εθνικισμό, την πίστη στον μονάρχη και για την ηθική του μπουσίντο. Οι περισσότεροι από τους διοικητές μας, ήταν μαθητές του σχολείου Ματσουσίτα[6]
Στα νιάτα του, ο Ιτό ήταν οπαδός του κόμματος Σόννο Ντζέι («πίστη στον Αυτοκράτορα, θάνατος στους βάρβαρους»). Το 1862, ο Ιτό Χιρομπούμι, ο Ινοούγιε Καορού, ο Τακασούγκι Σινσάκου και άλλοι υποστηρικτές τους έκαψαν την πρεσβεία της Μεγάλης Βρετανίας στο Έντο.
Το 1863, η διοίκηση του πριγκιπάτου του Τεσιού αποφάσισε να στείλει 5 νέους στην Αγγλία. Ανάμεσα τους και ο Ιτό Χιρομπούμι. Η επίσημη αποστολή από τη χώρα ήταν απαγορευμένη από το σαγκουνάτο, για αυτό και η επιχείρηση ήταν μυστική. Οι νεαροί στάλθηκαν στο Ναγκασάκι, και από εκεί στη Σαγκάη. Εκεί χωρίστηκαν σε 2 ομάδες και στάλθηκαν στο Λονδίνο. Το ταξίδι διήρκεσε 6 μήνες. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού διαστήματος, ο Ιτό και ο Ινοούγιε Καορού δούλευαν ως ναύτες στο καράβι «Πεγκάς» (αγγ. Pegasus), έτσι ώστε να πληρώσουν τα έσοδα για το ταξίδι τους[7].
Στο Λονδίνο, οι νεαροί έγιναν μαθητές του καθηγητή Αλεξάντερ Ουίλιαμ (Alexander William Williamson)[8]. Εκείνη την εποχή, ο Ιτό συνάντησε τον Ερνέστ Σατόφ, με τον οποίο ήταν φίλος μέχρι το τέλος της ζωής του. Αλλά, ο Ιτό και ο Ινοούγιε έμειναν στην Αγγλία για 2 εβδομάδες: όταν έμαθαν για τη σύγκρουση μεταξύ του Τεσιού και των εξωτερικών δυνάμεων για το θέμα του περάσματος του πορθμού Σιμονοσέκι, γύρισαν στην πατρίδα για να πείσουν τη διοίκηση του πριγκιπάτου να απομακρυνθούν από τον πόλεμο.
Γάμος
Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης μεταξύ του Τεσιού και της Μεγάλης Βρετανίας, ο Ιτό για πρώτη φορά ανέλαβε θέση διπλωμάτη, αφού αποτελούσε μεσολαβητής μεταξύ του πρίγκιπα Μόρι και των Άγγλων. Κάποιοι εχθροί προσπάθησαν να σκοτώσουν τον Ιτό. Σε μια από αυτές τις προσπάθειες, η Ιτό Ουμιέκο έκρυψε τον Ιτό στο σπίτι της. Τον Απρίλιο του 1866, ο Ιτό και η Ουμιέκο παντρεύτηκαν[7].
Αρχή της καριέρας
Το 1867, ο Ιτό Χιρομπούμι έλαβε τον τίτλο του γκογιάτι και έγινε επίσημα σαμουράι.[9] Το 1868 έγινε σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης. Στις συνομιλίες, ήταν μεταφραστής του Αυτοκράτορα. Εκτός από αυτά, έλαβε τον βαθμό του διοικητή του Χιόγκο. Το 1868, η πρωτεύουσα του Χιόγκο, Κομπέ, άνοιξε τις πύλες της για τους ξένους. Το Χιόγκο έλαβε την κεντρική θέση τον εκσυγχρονισμό και τη διεθνοποίηση της Ιαπωνίας.
Το 1870, ο Ιτό έφυγε σε επιχειρησιακό ταξίδι στις ΗΠΑ για να μάθει το σύστημα των οικονομικών της χώρας. Εκεί συνάντησε τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Φις Γκάμιλντον. Ο Φις έδωσε στον Ιτό, ως δώρο, αντίτυπο του αμερικανικού συντάγματος, αλλά ο Ιτό τους θεώρησε τις αμερικάνικες μεθόδους μη χρήσιμες για την Ιαπωνία. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του, ο Ιτό έγινε υφυπουργός δημόσιων έργων, καθώς επίσης και επικεφαλής του τμήματος των φόρων.
Το 1871, ο Ιτό πρότεινε να σταλθούν αποστολές στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ για να γνωρίσουν καλύτερα τα θεμέλια των χωρών της Δύσης. Η πρόταση αυτή έγινε αποδεχτή, και σε αυτές τις αποστολές έλαβαν μέρος 107 πολιτικοί με αρχηγό τον Υπουργό Εξωτερικών Ιβακούρα Τόμομι[10]. Ο Ιτό έγραφε:
Τα πολιτικά συστήματα, οι παραδόσεις, η εκπαίδευση, η ιατρική, οι στρατοί της Δύσης είναι καλύτεροι από αυτούς της Ανατολής. Για αυτό και καθήκον μας είναι να μεταφέρει τον πολιτισμός της Δύσης στην Ιαπωνία.[11]
Κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών, ο Ιτό είχε μιλήσει και για την ιαπωνική σημαία:
Ο κόκκινος κύκλος στη σημαία - δεν είναι κέρινη σφραγίδα της αυτοκρατορίας μας, είναι σύμβολο, το οποίο συμβολίζει την είσοδο της χώρας μας στην παγκόσμια κοινότητα των πολιτισμένων κρατών.[12]
Όταν τα μέλη της αποστολής προσπάθησαν να αρχίσουν συνομιλίες με τους Αμερικανούς, τους έγινε γνωστό πως ο Ιβακούρα Τομόμι δεν είχε τα κατάλληλα έγγραφα. Ο Ιτό και ο Οκούμπο Τοσιμίτι επέστρεψαν στην Ιαπωνία για τα έγγραφα, αλλά ήταν άχρηστο, καθώς οι συνομιλίες βρίσκονταν σε αδιέξοδο.
Το 1873, ο Σαϊγκό Τακομορί πρότεινε την εκστρατεία της Κορέας με στόχο την προσάρτησή της. Αλλά, τα μέλη της αποστολής του Ιβακούρα έπεισαν τον Αυτοκράτορα και την αυλή του ότι η χώρα δεν είναι έτοιμη για νικηφόρο πόλεμο. Για αυτό και τα μέλη της αποστολής έλαβαν το όνομα «Σεϊκανρόν» (γιαπ. 征韓論).
Το 1873, ο Ιτό διορίστηκε υπουργός δημόσιων έργων[13]. Το 1878, μετά τον θάνατο του Οκούμπο Τοσίμιτι, ο Ιτό έγινε Υπουργός Εσωτερικών. Στη θέση του υπουργού, ο Ιτό έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προσάρτησή στην Ιαπωνία των νησιών Ρίου Κίου. Στις 25 Ιανουαρίου 1879, ο Ματσουντά Μιτιούκι ζήτησε από τον βασιλιά Σιετάι την προσάρτησή των νησιών στην Ιαπωνία. Μετά από συνομιλίες τον Ιούνιο του 1879, ο Σιετάι έφθασε στη Γιοκοχάμα και τα νησιά ενσωματώθηκαν στην Ιαπωνία, παρά τις αντιδράσεις της Κίνας, η οποία θεωρούσε τα νησιά υποτελή της[14].
Τον Φεβρουάριο του 1879, ο Ιτό έκανε μεταρρυθμίσεις στο σύστημα εκπαίδευσης. Δημιουργήθηκαν συμβούλια για τα θέματα της εκπαίδευσης. Οι γεωργοί και οι εργάτες απέκτησαν το δικαίωμα να συμμετέχουν σε αυτά τα συμβούλια. Χάρη σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις, χτίστηκαν δημοτικά σχολεία στα χωριά. Επιπλέον, ένα σχολείο μπορούσε να δημιουργηθεί με τη συνεργασία πολλών χωριών.[11] Κατά τη διάρκεια αυτής της μεταρρύθμισης, ο Ιτό συγκρούστηκε με τον μέντορα του Αυτοκράτορα, Μοτόντα Εϊφού, καθώς ο τελευταίος ήταν κατά του εξευρωπαϊσμού της ιαπωνικής παιδείας.
Το 1881, ο Ιτό ανάγκασε τον Οκούμα Σιγκιενόμπου να παραιτηθεί. Το 1884, χάρη στον Ιτό αποφασίστηκε να επιτραπούν οι αριστοκρατικοί τίτλοι (καντζόκου) στην Ιαπωνία. Στις 7 Ιουλίου, ο Ιτό Χιρομπούμι έλαβε τον τίτλο του κόμη (γιαπ. 伯爵, χακουσιάκου). Ο Ιτό είχε γράψει στον Ινοούγιε Καορού:
Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός πώς η φωτιά της φεουδαρχικής μοναρχίας δεν έσβησε πλήρως, είναι καιρός να ξαναζωντανέψει.[11]
Στις 18 Απριλίου, ο Ιτό Χιρομπούμι υπέγραψε την ιαπωνοκινέζικη συνθήκη του Τιαζτσζίνσκι. Από την κινέζικη πλευρά, τη συνθήκη υπέγραψε ο Λι Χουντσζιάν.
Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας
Πρώτη θητεία
Η μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού
Επηρεασμένος από την ευρωπαϊκή (κυρίως τη γερμανική) εμπειρία, ο Ιτό Χιρομπούμι άρχισε τη μεταρρύθμιση του κρατικού μηχανισμού: το 1885, στην Ιαπωνία δημιουργήθηκε υπουργικό συμβούλιο[15] και δημόσια υπηρεσία, η οποία αντικατέστησε το Ναντζιέκαν (Ομοσπονδιακό Συμβούλιο). Στις 22 Δεκεμβρίου 1885, ο Ιτό έγινε ο 1ος Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, καθώς και Υπουργός της Αυτοκρατορικής Αυλής.[16]
Εξηγώντας τον κύριο λόγο της μεταρρύθμισης, ο Ιτό έγραφε:
Λόγω της αναδιοργάνωσης, ο κάθε υπουργός είχε ατομική ευθύνη μπροστά στον Αυτοκράτορα<…> Ο στόχος της αναδιοργάνωσης ήταν, από τη μια πλευρά, να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στις λειτουργίες των υπουργών, και από την άλλη πλευρά, η ενότητα του υπουργικού συμβουλίου.[16]
Εργασίες στο Σύνταγμα της Ιαπωνίας
Ο Ιτό θεωρούσε πώς η Ιαπωνία χρειαζόταν ένα Σύνταγμα, χάρη στο οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί «πολιτισμένη χώρα»[17] και θα έδινε την υποστήριξη, στον Αυτοκράτορα, των φιλελεύθερων.
Το 1882 στάλθηκε στην Ευρώπη για να μελετήσει τα συντάγματα των ευρωπαϊκών χωρών. Ο Ιτό επηρεάστηκε κυρίως από τα Συντάγματα της Αυστροουγγαρίας και της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, για αυτό και το Σύνταγμα της Ιαπωνίας έμοιαζε με αυτό της Γερμανίας.
Τον Αύγουστο του 1883 ο Ιτό Χιρομπούμι επέστρεψε στην Ιαπωνία και μαζί με τρεις γραμματείς - τον Ινοούγιε Καορού, τον Ιτό Μιγιέντζι και τον Κανιέγκο Κιεντάρο - άρχισαν να εργάζονται στο Σύνταγμα της Ιαπωνίας. Συγκεντρώνονταν για δύο χρόνια στο εξοχικό του Ιτό στο νησί Ματσουσίμα. Μαζί τους, για το Σύνταγμα της Ιαπωνίας εργάζονταν ο Γερμανός καθηγητής Καρλ Φρίντριχ Γκέρμαν Ρέισλερ, καθώς ο δικαστής Ισάακ Άμπερτ Μοσσέ. Τον Απρίλιο του 1888, το Σύνταγμα ήταν έτοιμο.
Εν τω μεταξύ, ο Ιτό εργαζόταν στην αναδιάρθρωση της κυβέρνησης και σε θέματα που σχετίζονταν με τις αρμοδιότητες του Αυτοκράτορα. Ο Ιτό είχε δηλώσει:
Τα δικαιώματα της ανώτατης εξουσίας στο κράτος τα λάβαμε από τους προγόνους μας και θα θέλαμε να προστατευθούν από τους απογόνους. Ούτε εμείς, ούτε αυτοί στο μέλλον θα τα αρνηθούν, αλλά θα τα προστατεύουν[18].
Ο Κανιέκο Κιεντάρο έδειχνε πώς η εξουσία στην Ιαπωνία ανήκει στον Αυτοκράτορα, αλλά ο τελευταίος πρέπει να δώσει στον λαό το δικαίωμα να λαμβάνει μέρος στα συμβούλια. Το 1890, το Σύνταγμα τέθηκε σε ισχύ, και στη χώρα διεξήχθησαν εκλογές. Ο Ιτό έγινε ηγέτης ενός από των πρώτων ιαπωνικών κομμάτων, του Συνταγματικού Αυτοκρατορικού Κόμματος, και πρόεδρος του Ανώτατου Συμβουλίου της Βουλής.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1880, ο Ιτό έγινε μέλος μια ομάδας συμβούλων του Αυτοκράτορα (γκενρό).[19]
Άλλες μεταρρυθμίσεις
Ο Ιτό πίεζε για την τήρηση των νόμων, και έγραφε:
Όταν οι σύμβουλοι λάβουν ομόφωνα μια απόφαση, τότε την προτείνουν στον Αυτοκράτορα. Αν οι σύμβουλοι του δεν την εγκρίνουν, πρέπει να βρεθεί, ομαδικά, μια άλλη λύση[11].
Ο Ιτό Χιρομπούμι δημιούργησε το Κρυφό Συμβούλιο, ενώ παράλληλα παραιτήθηκε από Πρωθυπουργός.
Δεύτερη θητεία
Το 1892, ο Ιτό έγινε και πάλι Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας και υποστήριξε την ιδέα της κυβέρνησης όλων των κομμάτων. Το 1894, υπέγραψε συμφωνία με την Αγγλία, σύμφωνα με την οποία οι Βρετανοί στρατιώτες έχαναν το δικαίωμα ετεροδικίας στην Ιαπωνία από το 1899.
Ο Ιτό ήταν υπέρ της συμμετοχής της Ιαπωνίας στον πόλεμο με την Κίνα και μαζί με τον Υπουργό Εξωτερικών της Ιαπωνίας, Μούτσου Μουνιεμίτσου συμμετείχε στη συζήτηση για την υπογραφεί της συνθήκης στο Σιμονοσέκι με την Κίνα, τον Μάρτιο του 1895. Σύμφωνα με τη συνθήκη, η Κορέα δεν ανήκε πια στην Κίνα, ενώ στην Ιαπωνία προσαρτείτο το νότιο μέρος της χερσονήσου Λιαοντούνσκ, το Νησί Ταϊβάν και τα Νησιά Πιενχού. Επίσης, η Κίνα έπρεπε να πληρώσει αποζημίωση 200 εκατομμυρίων λιάν. Για την Ιαπωνία ήταν ανοιχτά τα λιμάνια Τσουντσίν, Σασί, Σουτσζόου και Χαντσζόου, καθώς επίσης έλαβε το δικαίωμα να ασκεί εμπορικές δραστηριότητες στην Κίνα. Στο Σιμονοσέκι στήθηκε μνημείο προς τιμή του Ιτό και του Μούτσου.
Ωστόσο, λόγω του ότι, ο Ιτό Χιρομπούμι αποδέχθηκε την «τριπλή επέμβαση» — τη θέληση της Ρωσίας, Γερμανίας και Γαλλίας για άρνηση της προσάρτησής της χερσονήσου Λιαοντούνσκ στην Ιαπωνία, το συμβούλιο του συνετρίβη. Στις 5 Ιουλίου 1895, έλαβε τον τίλο του μαρκίζου (γιαπ. 侯爵).
Τρίτη και τέταρτη θητεία
Το 1898, ο Ιτό Χιρομπούμι έγινε για τρίτη φορά Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας και άρχισε τον δύσκολο διάλογο με τα κόμματα της Βουλής. Αλλά, το Φιλελεύθερο (γιαπ. 自由党) και το Προοδευτικό Κόμμα (γιαπ. 進歩党) αρνήθηκαν την πρόταση του. Ως απάντηση, ο Ιτό κήρυξε νέες εκλογές. Το Φιλελεύθερο και το Προοδευτικό Κόμμα ενώθηκαν με το Κόμμα του Συντάγματος (γιαπ. 憲政党), το οποίο έλαβε τις περισσότερες ψήφους. Το 1900, ο Ιτό δημιούργησε το Κόμμα των Φίλων της Εξουσίας του Συντάγματος (γιαπ. 立憲政友会).
Το 1900, ο Ιτό για τέταρτη φορά έγινε Πρωθυπουργός της Ιαπωνίας. Τα περισσότερα μέλη της Κυβέρνησης ήταν μέλη του Κόμματος των Φίλων της Εξουσίας του Συντάγματος. Εξαίρεση αποτελούσαν ο Υπουργός Άμυνας Κατσούρα Τάρο, ο Υπουργός του Στόλου Γιαμαμότο Γκοννοχιέ και ο Υπουργός Εξωτερικών Κατό Τακάακι.[16] Το 1901, ο Ιτό παραιτήθηκε από τη θέση του Πρωθυπουργού.
Τελευταία χρόνια
Ο Ιτό Χιρομπούμι με τη στολή του στρατηγού της Κορέας
Ο Ιτό Χιρομπούμι ήταν υποστηρικτής της φιλορωσικής πολιτικής της Ιαπωνίας. Τον Νοέμβριο του 1901, συναντήθηκε με τον Σεργκέι Γιούλεβιτς Βιττέ με στόχο να συνάψει συμφωνία στη μοιρασία της σφαίρας επιρροής των 2 χωρών. Ο λόγος ήταν η θέληση της Ρωσίας να κρατήσει τη Μαντζουρία και η θέληση της Ιαπωνίας να ενεργεί ελεύθερα στην Κορέα. Αλλά, η Ρωσία αρνήθηκε να συνάψει συμφωνία. Ο Αλεξέι Νικολάεβιτς Κουροπάτκιν, Υπουργός Άμυνας της Ρωσίας, είχε δηλώσει:
Η απόλυτη εγκατάλειψη της Κορέας θα κοστίσει ακριβά για τη συμφωνία με την Ιαπωνία
Η γνώμη του Αυτοκράτορα Νικόλαου Β' ήταν ανάλογη: είχε δηλώσει για τον Ιτό: «Η Ρωσία δεν μπορεί να μείνει χωρίς το δικαίωμα να έχει όσους στρατιώτες της στην Κορέα, όσους έχουν οι Ιάπωνες».[20].
Μετά τις αποτυχίες στις συνομιλίες με τη Ρωσία, ο Ιτό κατευθύνθηκε στην Αγγλία. Τον Ιανουάριο του 1902, υπέγραψε συμφωνία για αγγλο-ιαπωνική συμμαχία, η οποία δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τον πόλεμο Ρωσίας-Ιαπωνίας[21]. Αλλά, ο Ιτό στάθηκε κατά του πολέμου με τη Ρωσία, καθώς δεν ήταν σίγουρος ότι η Ιαπωνία μπορούσε να νικήσει.[22]
Ο Ιτό Χιρομπούμι ετοίμαζε την Ιαπωνο-Κινέζικη Συνθήκη του Προτεκτοράτου, σύμφωνα με την οποία η Κορέα δεν είχε τη δυνατότα να ενεργεί ως αυτόνομη χώρα. Ο Ιτό θεωρούσε πώς η Κορέα χρωστούσε πολλά στην Ιαπωνία, λόγω του ότι πολλοί Ιάπωνες, στον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο, πέθαναν υπερασπίζοντας την Κορέα[23]. Η συμφωνία υπογράφτηκε στις 17 Νοεμβρίου 1905. Τη συμφωνία υπέγραψαν 5 υπουργοί της Κορέας, υποστηρικτές της πολιτικής στην Ιαπωνία. Μετά από αυτό, ο Ιτό έγινε ο πρώτος Ιάπωνας στρατηγός της Κορέας (1906).[24]
Το 1907, ο Αυτοκράτορας της Κορέας Κοντζόν έστειλε 3 ανθρώπους στη Διάσκεψη Ειρήνης της Χάγης, όπου προσπάθησε να μεταδόσει πώς η Συνθήκη του Προτεκτοράτου ήταν άδικη και πώς πρέπει να ακυρωθεί. Οι συμμετέχοντες χώρες αποφάσισαν να ρωτήσουν την κυβέρνηση του Σεούλ αν αυτοί οι 3 άνθρωποι ήταν απεσταλμένοι του Αυτοκράτορα της Κορέας. Αλλά, το γράμμα προς τον Αυτοκράτορα έπεσε στα χέρια του Ιτό, και μετά από συνομιλία του με τον Κοντζόν, ο τελευταίος απάντησε πώς δεν έστειλε κανένα στη Χάγη.
Μετά από αυτό το περιστατικό, ο Πρωθυπουργός της Κορέας Λι Βανιέν, χάρη στη βοήθεια του Ιτό Χιρομπούμι, ανάγκασε τον Κοντζόν να παραιτηθεί από τον θρόνο. Ο Κοντζόν παραιτήθηκε από τον θρόνο στις 20 Ιουλίου, και λίγο αργότερα, στις 24 Ιουλίου 1907, ο Ιτό και ο Λι υπέγραψαν Ιαπωνο-Κορεάτικη Συμφωνία. Στις 21 Σεπτεμβρίου 1907, ο Ιτό έλαβε τον τίτλο του πρίγκιπα (γιαπ. 公爵).
Ο Πρίγκιπας της Κορέας, Λι Ιν, μετά από πρόταση του Ιτό, έφυγε στην Ιαπωνία, όπου έλαβε εκπαίδευση. Παράλληλα, ο Ιτό έφερε στην Κορέα τον Ιάπωνα Πρίγκιπα Γιέσιχιτο[25]. Αργότερα, ο Λι Ιν υπηρέτησε στον ιαπωνικό στρατό και έλαβε τον βαθμό του στρατηγού[26].
Ο Ιτό ήταν υποστηρικτής των μαλακών σχέσεων με την Κορέα και του σεβασμού προς την κορεάτικη κουλτούρα. Αλλά η θέση του αυτή δεν βρήκε πολλούς υποστηρικτές, και στις 14 Ιουνίου 1909, μετά από πίεση του Γιαμαγκάτα Αριτόμο, παραιτήθηκε από τη θέση του στρατηγού. Παράλληλα, έγινε πρόεδρος του Κρυφού Συμβουλίου, θέση, την οποία κράτησε ως τον θάνατο του.
Θάνατος
Ο Ιτό Χιρομπούμι λίγα λεπτά πριν τον θάνατο του
Τον Οκτώβριο του 1909, ο Ιτό πήγε στο Χάρμπιν για να συναντήσει τον Ρώσο Υπουργό Οικονομικών, Βλαντιμίρ Νικολάεβιτς Κοκόφτσοφ.[27] Υπολογιζόταν να συζητηθεί η απόλυτη προσάρτηση της Κορέας στην Ιαπωνία. Στις 26 Οκτωβρίου, στις 9 το πρωί, το τρένο του Ιτό έφθασε στον σιδηροδρομικό σταθμό του Χάρμπιν. Μετά από αυτό, ο Κοκόφτσοφ μπήκε στο βαγόνι του Ιτό και ο τελευταίος τον καλωσόρισε με αγάπη, θέλοντας να δείξει πώς στις σχέσεις Ιαπωνίας-Ρωσίας θα υπάρχει πάντα ειρήνη και φιλία. Ο Κοκόφτσοφ πρότεινε στον Ιτό να βγει από το τρένο όπου βρισκόταν η φρουρά. Αφού πέρασαν τη φρουρά, ο Ιτό πυροβολήθηκε από τον Κορεάτη εθνικιστή, Αν Τσουνγκίν. Ο Ιτό πέθανε 1 ώρα και 30 λεπτά μετά το περιστατικό. Τα τελευταία λόγια του Ιτό ήταν:
Με πυροβόλησε. Ηλίθιος! (γιαπ. 俺を撃ったりして、馬鹿な奴だ)
Παρά τον θάνατο του Ιτό, η Κορέα προσαρτήθηκε στην Ιαπωνία.
Μετά τον θάνατο του Ιτό, στην Ιαπωνία κηρύχθηκε πένθος. Όλες οι σημαίες στις πρεσβείες ήταν κατεβασμένες. Πολλές ιαπωνικές και ξένες εφημερίδες βγήκαν με μαύρη ταινία. Ο πρίγκιπας της Κορέας δήλωσε πώς έμεινε άφωνος όταν έμαθε την είδηση για τον θάνατο του Ιτό. Ο Πρωθυπουργός Κατσούρα Τάρο δήλωσε:
Η πολιτική της Ιαπωνίας δεν θα αλλάξει λόγω του θανάτου του Ιτό. Θα συνεχίσουμε το έργο του και θα τηρήσουμε την πολιτική του
Το σώμα του Ιτό μεταφέρθηκε στο Νταλιάν, και από εκεί, με πολεμικό πλοίο - στη Γιοκοχάμα[30]. Στις 11 Νοεμβρίου 1909, μετά από τελετές στο πάρκο Χίμπια, ο Ιτό θάφθηκε στον οικογενειακό τάφο των Ιτό, στο Τόκιο. Στην κηδεία του Ιτό ήρθαν 400.000 άνθρωποι.
Οι κατηγορίες του Αν Τσουνγκίν
Στη δίκη του, ο Αν κατηγορήσε τον Ιτό για τη διεξαγωγή των παρακάτω εγκλημάτων:
Η τελευταία κατηγορία θεωρήθηκε λανθασμένη, καθώς κατά τη διάρκεια του θανάτου του Κομέϊ στο Κιότο, ο Ιτό βρισκόταν στο Τεσιού. Μερικοί ιστορικοί, όπως ο Α. Ν. Μεσεριάκοφ, θεωρούν πώς ο Αν Τσουνγκίν ήταν τρελός.[12]
Γνώμες για τον χαρακτήρα του Ιτό Χιρομπούμι
Στην Ιαπωνία, ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού θεωρεί τον Ιτό ως εξαιρετικό πολιτικό και ως τον άνθρωπο που έκανε την Ιαπωνία πιο δυνατή. Ο Σ. Γ. Βιττέ τον ονόμασε «αξιόλογο και ίσως τον μεγαλύτερο πολιτικό της Ιαπωνίας»[20]. Παράλληλα, οι Κορεάτες βλέπουν τον Ιτό, ως άνθρωπο που θα μπορούσε να καταστρέψει την κορεατική εξουσία[32].
Τα ονόματα του Ιτό
Κατά τη διάρκεια της ζώης του, ο Ιτό Χιρομπούμι είχε διαφορετικά ονόματα[33].
Χαγιάσι (林)\ Ιτό (伊藤） Ρισούκιε (利助)\ Τοσισούκιε (利介・利輔) — όνομα, το οποίο έλαβε κατά τη γέννηση του.
Ιτό Σιουνσούκιε (伊藤俊輔\伊藤舜輔) — από το 1862 μέχρι το 1863
Ότι Ονοτάρο (越智斧太郎) — 1862. Ψευδώνυμο κατά τη διάρκεια της κατασκοπίας στο πριγκιπάτο Χικονιέ.
Ιτό Σιουνσούκε (伊藤春輔) — από το 1862 μέχρι το 1865.
Ντιέπονα (デポナー) — 1864. Όνομα που έδωσε ο ίδιος ο Ιτό στον εαυτό του.
Χαναμιάνα Σιουνσούκιε (花山春輔) — από το 1864, μετά την επιστροφή στην Ιαπωνία.
Χαναμιάνα Σιουντάρο (花山春太郎) — 1865. Ψευδώνυμο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού στο Ιβακούνι.
Γιοσιμούρα Σιόντζο (吉村荘蔵) — 1865. Ψευδώνυμο κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Ναγκασάκι.
Ο Ιτό Χιρομπούμι και η σύζυγος του σε κορεάτικη ενδυμασία
Στο χαρτονόμισμα των 1000 γιεν, το οποίο κυκλοφορούσε από τις 1 Νοεμβρίου 1963 μέχρι τις 4 Ιανουαρίου 1986, απεικόνιζαν τον Ιτό Χιρομπούμι.
Ο Ιτό επέτρεψε τη χρήση στο φαγητό το ψάρι φουγκού.
Ο Ιτό Χιρομπούμι ήταν λάτρης των γκέισα: ως και η σύζυγος του, Ουμιέκο κάποτε ήταν γκέισα. Αυτή ήταν η σκέψη του Μιγιατάκιε Γαϊκότσου (γιαπ. 宮武外骨), ο οποίος προσπάθησε να παρουσιάσει τον Ιτό ως άσωτο.
Ο Ιτό υποστήριξε την ιδέα να γίνει το σιντό εθνική θρησκεία, αλλά δεν συμμετείχε στις τελετές του σιντό. Παρόλο αυτά, δήλωσε πώς 3 φορές στη ζωή του είχε προσευχηθεί στις θεότητες του σιντού.[34]
Το αγαπημένο χόμπυ του Ιτό ήταν η βλάστηση των μπονσάι.
Ο Ιάπωνας ιστορικός Τοκουτόμι Σόχο σημείωνε πώς ένα από τα χαρακτηριστικά του Ιτό ήταν η αδυναμία του στα βραβεία: «Του άρεσε να βάζει στο στήθος του λαμπερά μετάλλια».
Ο Βλαντιμίρ Νικολάεβιτς Κοκόφτσοφ είχε δηλώσει για τον Ιτό: «Εξωτερικά, ο Ιτό μου δημιούργησε πολλές εντυπώσεις: μικρού ύψους, με αρκετά μεγάλο κεφάλι, φαινόταν κουρασμένος, αλλά τα μάτια του άστραφταν και σίγουρα διαπερνούσαν τον συνομιλητή».
Τον Οκτώβριο του 1939, ο γιος του Αν Τσούνγκιν, Αν Τσουνσιέν (κορ. 안준생) έφθασε από τη Σαγχάη στο Κεϊζντιό, όπου συνάντησε τον Ιτό Μπουνκίτι, τον γιο του Ιτό Χιρομπούμι, και ζήτησε συγγνώμη για την πράξη του πατέρα του[35].
Προς τιμή του Ιτό Χιρομπούμι ονομάστηκε ο αστεροειδής Νο. 110743.
Στο βιβλίο του Κορεάτη συγγραφέα Ποκ Κοίλια, «Στο ψάξιμο του επιτάφιου» (κορ. 비명을 찾아서), και η ταινία «2009: Χαμένες Αναμνήσεις», βασίζονται σε εναλλακτική ιστορία, όπου ο Αν Τσούνγκιν δεν μπόρεσε να σκοτώσει τον Ιτό.
↑ 11,011,111,211,3Совастеев В. (2003). «Хиробуми Ито в интерьере японской истории». Япония сегодня(PDF). σελίδες 47–57. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2010.CS1 maint: Unfit url (link) (Ρωσικά)
↑ 12,012,1Мещеряков А. Н. (2006). Император Мэйдзи и его Япония. М.: Наталис. σελ. 735. ISBN5-8062-0221-6.(Ρωσικά)
↑Мещеряков А. Н. (2006). Император Мэйдзи и его Япония. Наталис. σελ. 377. ISBN5-8062-0221-6.(Ρωσικά)
↑Το υπουργικό συμβούλιο αποτελείτο από 11 υπουργεία: των εσωτερικών, των εξωτερικών, της αυτοκρατορικής αυλής, των οικονομικών, του στρατού, του ναυτικού, του νοικοκυριού, του εμπορίου, της δικαιοσύνης, της παιδείας και των επικοινωνιών
↑Ο Β. Σοβαστέεφ θεωρεί πώς μόνο 3 άρθρα του Συντάγματος (1, 31 και 71) μπορούν να θεωρηθούν καθαρά ιαπωνικά, ενώ τα υπόλοιπα θεωρούνται μετάφραση των συνταγμάτων άλλων χωρών
↑Ito Hirobumi (1931). On the Constitution of the Empire of Japan. Tokyo: Chuo Daigaku. σελ. 1.(Ιαπωνικά)(Αγγλικά)
↑«Taft expresses sorrow». The New York Times. 27 Οκτωβρίου 1909. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2008.(Αγγλικά)
↑«Kokovsoff gives details». The New York Times. 27 Οκτωβρίου 1909. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2008.(Αγγλικά)
↑«Japan mourns for Ito». The New York Times. 27 Οκτωβρίου 1909. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουλίου 2008.(Αγγλικά)
↑Η βασίλισσα σκοτώθηκε στις 8 Οκτωβρίου 1895 από Ιάπωνες στρατιώτες, υπό τη διοίκηση του Μιούρα Γκορό. Ο Μιούρα ισχυρίστηκε πως ενεργούσε μόνος του, αλλά αρκετοί επιστήμονες το θεωρούν ψέμα - ίσως, λόγω του ότι ο Μιούρα αθωώθηκε. Αλλά, μέχρι σήμερα, δεν βρέθηκαν αποδεικτικά στοιχεία όσον αφορά τον θάνατο της βασίλισσας.
↑«年表». 伊藤博文 (στα Ιαπωνικά). Японский сайт об Ито Хиробуми. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2008.(Ιαπωνικά)
↑Howard Benjamin Grose (1910). Missions: American Baptist International Magazine. American Baptist Convention, etc. σελ. 193.(Αγγλικά)
↑이성환, 이토 유키오 (2009). «식민지 조선에서 이토 히로부미의 기억». 한국솨 이토 히로부미. 선인. 서울.(Ιαπωνικά)
Βιβλιογραφία
Hamada Kengi (1936). Prince Ito. Tokyo, Sanseido Co.(Ιαπωνικά)
Johnston, John T.M. (1917). World patriots. New York, World Patriots Co.(Αγγλικά)
Kusunoki Sei`ichiro (1991). Nihon shi omoshiro suiri: Nazo no satsujin jiken wo oe. Tokyo, Futami bunko.(Ιαπωνικά)
Nakamura Kaju (2007). Prince Ito, The Man And Statesman: A Brief History Of His Life. Montana, Kessinger Publishing, LLC. σελ. 128. ISBN054829089X.(Ιαπωνικά)
Palmer Frederick (1910). Marquis Ito: the great man of Japan.(Αγγλικά)
Совастеев В. (2003). «Хиробуми Ито в интерьере японской истории». Япония сегодня(PDF). σελίδες 47–57. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2010.CS1 maint: Unfit url (link) (Ρωσικά)
