Στις αρχέγονες περιόδους του αιγυπτιακού πολιτισμού ήταν θεός της Σελήνης και από το σεληνιακό συσχετισμό του λέγεται ότι αντλεί την πολυμορφία του, καθώς εκφράζεται με πολλά και διαφορετικά πρόσωπα. Όπως η Σελήνη αντλεί το φως της από τον Ήλιο, έτσι και ο Θωθ αντλούσε ένα μεγάλο μέρος της εξουσίας του από τον ηλιακό θεό Ρα, όντας γραφέας και σύμβουλός του. Στην πραγματικότητα, τόσο σημαντικές ήταν οι φάσεις της Σελήνης για τους ρυθμούς της αιγυπτιακής ζωής, ώστε ο Θωθ θεωρήθηκε αρχή της κοσμικής τάξης, καθώς και των θρησκευτικών και κοινωνικών ιδρυμάτων. Ήταν παρών σχεδόν σε κάθε όψη λατρείας στους ναούς, στην απονομή δικαιοσύνης και στις μαγικές τέχνες, με τις οποίες σχετιζόταν ιδιαιτέρως.
Ο Θωθ ως μπαμπουίνος
Επίσης είναι ο θεϊκός γραφέας, εκείνος που επινόησε τη γραφή και κύριος της σοφίας. Το ιερατείο απέδιδε σ' εκείνον πολλές από τις ιερές γραφές, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγεται η Βίβλος των Αναπνοών και ένα τμήμα της Βίβλου των Νεκρών. Πιστευόταν άλλωστε ότι είχε μεταδώσει την τέχνη της ιερογλυφικής γραφής στους Αιγυπτίους από τα πανάρχαια χρόνια.[1], ενώ ήταν και προστάτης των γραφέων. Του αποδίδονταν τιμές ως Κύριου της Γνώσης όλων των Επιστημών, θεωρούμενος η προσωποποίηση της Κατανόησης και της Λογικής. Υπήρξε, επίσης, μεσολαβητής για να επέλθει ειρήνη ανάμεσα στον Ώρο και τον Σηθ. Ιδιαίτερο πεδίο δράσης του ήταν η εσωτερική σοφία και γι' αυτό αποκαλείτο «ο Μυστηριώδης» ή «ο Άγνωστος». Οι μαγικές του δυνάμεις τον συνέδεσαν, επίσης, με την ιατρική και, όταν το σώμα υπέκυπτε τελικώς στο θάνατο, εκείνος ήταν πάλι που οδηγούσε το νεκρό στο βασίλειο των θεών και ακολουθούσε η κρίση της ψυχής του.
Λατρεία και απεικονίσεις
Η πιο γνωστή απεικόνισή του είναι εκείνη του άνδρα με κεφάλι ίβιδας, ιερό πουλί το οποίο οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν σοφό.[2] Πολλές φορές απεικονιζόταν και ως μπαμπουίνος. Προς τιμήν του είχαν ιδρυθεί στην Αίγυπτο πολλές πόλεις, με σπουδαιότερη τη Μεγάλη Ερμούπολη, σύμφωνα με τις ελληνικές αποδόσεις.[3] Η πόλη αυτή, είχε φτάσει να θεωρείται από τους Αιγύπτιους ως ο αρχαιότερος τόπος στη Γη, ενώ ο Θωθ είχε ταυτιστεί με τον ίδιο το Δημιουργό, ο οποίος δημιούργησε τα πάντα απλώς και μόνο με τον ήχο της φωνής του.
