Το θέμα και η προσέγγιση του Μελβίλ στη δημιουργία ταινιών επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την θητεία του στη Γαλλική Αντίσταση κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπου και υιοθέτησε το ψευδώνυμο «Μέλβιλ» ως φόρο τιμής στον αγαπημένο του Αμερικανό συγγραφέα Χέρμαν Μέλβιλ.[5] Το κράτησε ως καλλιτεχνικό του όνομα όταν τελείωσε ο πόλεμος.
Η αραιή, υπαρξιστική αλλά κομψή προσέγγισή του στο φιλμ νουάρ και αργότερα στις ταινίες νεο-νουάρ, πολλές από αυτές στα αστυνομικά δράματα, έχουν μεγάλη επιρροή στις μελλοντικές γενιές κινηματογραφιστών.[6] Ο Αμερικανός κριτικός κινηματογράφου Ρότζερ Ίμπερτ τον χαρακτήρισε ως «έναν από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες».[7]
Πρώτα χρόνια
Ο Ζαν-Πιέρ Γκρούμπαχ γεννήθηκε το 1917 στο Παρίσι, γιος των Αλσατών Εβραίων γονέων Μπέρθας και Τζουλ Γκρούμπαχ.[8] Ο πατέρας του ήταν έμπορος κουρελιών και η οικογένεια ζούσε στο ένατο διαμέρισμα του Παρισιού. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Ζακ έγραφε για την εβδομαδιαία εφημερίδα του Σοσιαλιστικού Κόμματος "Le Populaire".[9] Ο Γκρούμπαχ άφησε το σχολείο στα 17 του, δουλεύοντας ως διανομέας και στη συνέχεια ως φωτογράφος γάμων. Το 1937 εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα, αλλά αποχώρησε το 1939 λόγω του Συμφώνου Μολότοφ -Ρίμπεντροπ.[9]
Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και αντιστασιακή δράση
Μετά την πτώση της Γαλλίας το 1940 κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, κατά τον οποίο αποχώρησε από τη Δουνκέρκη ως στρατιώτης στον Γαλλικό Στρατό, ο Γκρούμπαχ μπήκε στη Γαλλική Αντίσταση για να αντιταχθεί στους Γερμανούς Ναζί που κατέλαβαν τη χώρα.[10] Υιοθέτησε το όνομα Μελβίλ από τον αγαπημένο του Αμερικανό συγγραφέα Χέρμαν Μέλβιλ.[10]Ο αδελφός του Ζακ και η αδερφή του Ζανίν εντάχθηκαν επίσης στην Αντίσταση.[9]
Το 1942, τόσο ο Ζαν-Πιέρ Μελβίλ όσο και ο αδερφός του Ζακ διέσχισαν τα Πυρηναία όρη και κατευθύνθηκαν προς την ουδέτερη Ισπανία, όπου στη συνέχεια θα προσπαθούσαν να φτάσουν στη Μεγάλη Βρετανία και τον Ελεύθερο Γαλλικό Στρατό. Κατά την διάρκεια της διαδρομής τα δύο αδέρφια χώρισαν. Ο Ζακ κουβαλούσε χρήματα που προορίζονταν για τον Στρατηγό Σαρλ Ντε Γκωλ, ωστόσο τον πυροβόλησε και τον έκλεψε ο οδηγός του. Ο Ζαν-Πιέρ Μελβίλ δεν ήξερε ότι ο αδερφός του είχε σκοτωθεί μέχρι που τελειώσε ο πόλεμος.[9] Ο Μελβίλ υπηρέτησε στον Ελεύθερο Γαλλικό Στρατό για δύο χρόνια, κυρίως στο πυροβολικό. Αυτός και η μονάδα του στάλθηκαν στην Ιταλία και ο Μελβίλ πολέμησε στη μάχη του Μόντε Καζίνο.[9]
Κινηματογραφική καριέρα
Όταν επέστρεψε από τον πόλεμο, ζήτησε άδεια για να γίνει βοηθός σκηνοθέτη, αλλά απορρίφθηκε. Χωρίς αυτή την υποστήριξη, αποφάσισε να παράγει τις ταινίες του με τα δικά του μέσα και συνέχισε να χρησιμοποιεί το Μελβίλ ως το καλλιτεχνικό του όνομα. Έγινε ανεξάρτητος κινηματογραφιστής και κατείχε το δικό του στούντιο, στο Παρίσι.
Έγινε γνωστός για τα μινιμαλιστικά φιλμ νουάρ του, όπως τον "Χαφιέ" (1962), τον Δολοφόνο με το Αγγελικό Πρόσωπο (1967) και τον Κόκκινο Κύκλο (1970), με πρωταγωνιστές σημαντικούς ηθοποιούς όπως ο Αλέν Ντελόν, ο Ζαν Πολ Μπελμοντό και ο Λίνο Βεντούρα. Επηρεασμένος από τον αμερικανικό κινηματογράφο, ειδικά τις γκανγκστερικές ταινίες της δεκαετίας του 1930 και του 1940,[6] χρησιμοποίησε αξεσουάρ όπως όπλα, ρούχα (καπαρντίνες) και καπέλα Φεντόρα, για να διαμορφώσει ένα χαρακτηριστικό ύφος στις ταινίες του. Ο ίδιος περιέγραψε το στυλ του στον Αντρέ Λαμπάρθ ως «νοσταλγικό», ενώ πολλοί σχολιαστές έχουν σημειώσει τις υπαρξιστικές του αποχρώσεις.[6]
Ο Μελβίλ τελικά ταυτίστηκε τόσο πολύ με το στυλ που ο Άντονι Λέιν του περιοδικού "New Yorker" έγραψε σχετικά με μια αναδρομική έκθεση των ταινιών του το 2017:[10]
«Έτσι πρέπει να παρακολουθήσετε την επικείμενη αναδρομική έκθεση των ταινιών του Ζαν-Πιέρ Μελβίλ στο Φόρουμ Κινηματογράφου: Μη λέτε σε κανέναν τι κάνετε. Ακόμη και στα αγαπημένα σας πρόσωπα —ειδικά τα αγαπημένα σας πρόσωπα— πρέπει να μένουν στο σκοτάδι. Αν πρόκειται για επιλογή μεταξύ του καπνίσματος και της ομιλίας, καπνίστε. Ντυθείτε καλά αλλά χωρίς επιδείξεις. Φορέστε αδιάβροχο, κουμπωμένο και δεμένο, ανεξάρτητα από το αν βρέχει. Οποιοδήποτε περίστροφο πρέπει να φυλάσσεται, μέχρι να το χρειαστείτε, στην τσέπη ενός παλτού. Τέλος, πριν φύγετε από το σπίτι, βάλτε το καπέλο σας. Αν δεν έχεις καπέλο, δεν μπορείς να βγεις».
Προσωπική ζωή
Ο Μελβίλ ήταν παντρεμένος με τη σύζυγό του, Φλοράνς, από το 1952 μέχρι το θάνατό του, η οποία είχε εργαστεί ως παραγωγός στο Δύο Άνδρες στο Μανχάταν.
Αν και φίλος αριστερών ειδώλων όπως ο Ζαν Λυκ Γκοντάρ και ο Υβ Μοντάν και θεωρούσε τον εαυτό του κομμουνιστή τη δεκαετία του '30, ο Μέλβιλ αναφέρθηκε ως ακραίος ατομικιστής και δεξιός αναρχικός όσον αφορά την πολιτική [11] και δεν συμμετείχε ενεργά στην πολιτική εκτός του κινηματογράφου.
Ο Μελβίλ έγραφε εκείνη την περιόδο το σενάριο για την επόμενη ταινία του, "Contre enquo te", ένα θρίλερ κατασκοπείας για τον παραγωγό Ζακ-Ρικ Στράους και με πρωταγωνιστή τον Υβ Μοντάν. Ωστόσο είχε προλάβει να γράψει ένα σημαντικό μέρος, όπου μετά ο Λαμπρό ελπίζε να τελειώσει το σενάριο και να το σκηνοθέτησει ο ίδιος, αλλά τελικά το έβαλε στην ταινία Le hasard et la violence (1974), με πρωταγωνιστή τον Υβ Μοντάν.
Επιρροή
Η ανεξαρτησία του Μελβίλ και το στυλ δημιουργίας ταινιών (ήταν ένας από τους πρώτους Γάλλους σκηνοθέτες που χρησιμοποιούσαν τακτικά πραγματικές τοποθεσίες) ήταν μια σημαντική επιρροή στο γαλλικό κινηματογραφικό κίνημα του Νέου Κύματος. Ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ τον χρησιμοποίησε ως υποστηρικτικό ρόλο στην ταινία του, Με κομμένη την ανάσα. Όταν ο Γκοντάρ δυσκολευόταν στο μοντάζ της ταινίας, ο Μελβίλ του πρότεινε να κόψει απευθείας τα καλύτερα μέρη ενός πλάνου. Ο Γκοντάρ εμπνεύστηκε και η πρωτοποριακή χρήση αυτής της μεθόδου έχει γίνει μέρος της φήμης του.[11] Σε μια συνέντευξη, ο Μελβίλ ισχυρίστηκε ότι το μοντάζ ήταν το αγαπημένο του μέρος της διαδικασίας παραγωγής ταινιών μαζί με το γράψιμο σεναρίου.
Η προσέγγιση του Μελβίλ στο φιλμ νουάρ και στο είδος των ταινιών εγκλήματος, με έμφαση στη διαδικασία και την τεχνική, στη σημασία και τις οντολογικούς υπαινιγμούς της συνήθειας, των κανόνων και των κωδικών και των συνεπειών της παραβίασής τους [12] επηρέασε το έργο των άλλων σκηνοθετών όπως του Μάικλ Μαν [12][13] και του Τζον Γου. [6][14][15] Ο Γου αποκάλεσε τον Κόκκινο Κύκλο μια από τις αγαπημένες του ταινίες,[16] και αποκάλεσε τον Μελβίλ "έναν θεό".[6]
Άλλοι σκηνοθέτες επηρεασμένοι από τον Μελβίλ περιλαμβάνουν τους Μάρτιν Σκορτσέζε,[17][18]Κουέντιν Ταραντίνο,[19] Γουόλτερ Χιλ, [20] Τακέσι Κιτάνο[21], Τζον Φρανκενχάιμερ[22], Τζον Μίλιους[23], Τζιμ Τζάρμους, [24][25] και Άκι Κουαρισμάκι.[26][27] Η σειρά ταινιών John Wick περιέχει πολλές αναφορές στον Κόκκινο Κύκλο του Μελβίλ.[28]
↑ 11,011,1«Army of Shadows»(PDF). The Buffalo Film Seminars. 2 Οκτωβρίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο(PDF) στις 13 Ιουνίου 2010. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2011.
