Συμμετοχή στην κατάληψη της Κωνσταντινούπολης με τον αδελφό του
Συμμετείχε στην Δ΄ Σταυροφορία (1201) η οποία είχε αρχικά προορισμό τους Αγίους Τόπους αλλά εξετράπη τελικά στην Κωνσταντινούπολη, το τελικό αποτέλεσμα ήταν η κατάληψη της Βυζαντινής πρωτεύουσας από τους Σταυροφόρους και η ίδρυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης. Οι πρωταγωνιστές στο κατόρθωμα αυτό των Σταυροφόρων ήταν ο ίδιος ο Ερρίκος της Φλάνδρας, ο μεγαλύτερος αδελφός του Βαλδουίνος, ο Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός, ο υπέργηρος δόγης της Βενετίας Ενρίκο Ντάντολο ο οποίος ήταν η ψυχή της επιχείρισης και ο Λουδοβίκος του Μπλουά οι οποίοι αποφάσισαν να διανέμουν τα λάφυρα. Στη διάρκεια της πολιορκίας του 1204 ο Ερρίκος επί κεφαλής μιας ομάδας 30 ευγενών προκειμένου να κερδίσει προμήθειες σύμφωνα με τον Ροβέρτο του Κλαρί λεηλάτησε ένα κάστρο στη Χηλή κοντά στη Μαύρη Θάλασσα το οποίο περιείχε πολύτιμα θρησκευτικά αντικείμενα όπως λείψανα του Χριστού και στη συνέχεια επέστρεψε στο στρατόπεδο των Σταυροφόρων.
Επιτυχίες απέναντι στους αντιπάλους του σε Βουλγαρία και Νίκαια
Όταν ο μεγαλύτερος αδελφό του Βαλδουίνος Α΄ ηττήθηκε και συνελήφθη αιχμάλωτος στη μάχη της Ανδριανούπολης από τον τσάρο των Βουλγάρων Καλογιάννη (Απρίλιος 1205) ο Ερρίκος ορίστηκε αντιβασιλιάς, όταν έφτασαν τα νέα ότι ο Βαλδουίνος πέθανε στην αιχμαλωσία ο Ερρίκος ορκίστηκε νέος Λατίνος αυτοκράτορας στις 20 Αυγούστου 1206. Οι Λομβαρδοί ευγενείς του Βασιλείου της Θεσσαλονίκης αρνήθηκαν να του δηλώσουν την υποταγή τους,[1] ακολούθησε διετής πόλεμος στον οποίο τελικά ο Ερρίκος νίκησε τους Λομβαρδούς και τους συμμάχους τους Ναΐτες ιππότες, ο Ερρίκος έκανε κατάσχεση στους ναούς των Ναΐτών στη Ραβέννικα και στο Ζητούνι.[2]
Ο Ερρίκος της Φλάνδρας ήταν ευσεβέστατος αυτοκράτορας στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του ασχολήθηκε έντονα με πολέμους τόσο με τον τσάρο των Βουλγάρων Καλογιάννη όσο και με τον αντίπαλο του Αυτοκράτορα της ΝίκαιαςΘεόδωρο Α΄ Λάσκαρη, αργότερα πολέμησε με τον τσάρο της Βουλγαρίας Μπορίλ διάδοχο του Καλογιάννη (1207 - 1217) και τον νίκησε στη μάχη της Φιλιππούπολης. Συμμετείχε στην πολιορκία της Θεσσαλονίκης με 2000 άντρες (2007) νικώντας τους Βουλγάρους, στη μάχη αυτή σκοτώθηκε και ο Καλογιάννης. Πραγματοποίησε επιτυχείς εκστρατείες στη Νίκαια (1207, 1211 - 1212) όπου κυρίευσε πολλές περιοχές στην περιοχή του Νυμφαίου αλλά επειδή ήθελε να ασχοληθεί περισσότερο με τα Ευρωπαϊκά προβλήματα αποφάσισε να κλείσει ειρήνη με τον Θεόδωρο Λάσκαρη αναγνωρίζοντας την ανεξαρτησία του (1214).[3]
Ευσεβής και δίκαιος αυτοκράτορας
Ο Ερρίκος της Φλάνδρας έδειξε διαφορετικό χαρακτήρα από τους υπόλοιπους Σταυροφόρους με έντονα φιλική συμπεριφορά στο Ελληνικό στοιχείο, σύμφωνα με τον σύγχρονο του Βυζαντινό ιστορικό Γεώργιο Ακροπολίτη είχε μεγαλώσει με τα Ελληνικά και τα Βυζαντινά ιδεώδη όπως οι Έλληνες Βυζαντινοί αυτοκράτορες, οι σημαντικότεροι ευνοούμενοι του ήταν Έλληνες όπως και οι διοικητές των στρατευμάτων του.[4] Χαρακτηριστικό παράδειγμα όταν έφτασαν οι απεσταλμένοι του πάπα Ιννοκέντιου Γ΄ να φυλακίσουν Ορθόδοξους κληρικούς επειδή δεν υπάκουσαν τις εντολές του, ο ίδιος ο Βαλδουίνος με την ιδιότητα του αυτοκράτορα δεν τους επέτρεψε να το κάνει.[5]
Ο Ερρίκος ήταν πολύ γενναίος χαρακτήρας αλλά ποτέ βίαιος και πάντοτε ήταν ελεήμων στους αδύνατους, πέθανε στις 11 Ιουνίου 1216 σε ηλικία 40 ετών πιθανότατα δηλητηριασμένος από τη δεύτερη σύζυγο του Μαρία της Βουλγαρίας κόρη του Καλογιάννη την οποία είχε παντρευτεί το 1213.[6]
Οικογένεια
Ο Ερρίκος της Φλάνδρας νυμφεύτηκε στον πρώτο του γάμο (4 Φεβρουαρίου 1207) την Αγνή τη Μομφερρατική κόρη του Λατίνου αντιπάλου του και αρχηγού στην Δ΄ ΣταυροφορίαΒονιφάτιου του Μομφερρατικού, η οποία πέθανε τον ίδιο χρόνο, πιθανότατα από επιπλοκές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της.[7]
Μετά την ειρήνη που σύναψε με τους Βουλγάρους και τον θάνατο του βασιλιά τους Καλογιάν, νυμφεύτηκε για δεύτερη φορά τη Μαρία της Βουλγαρίας (1213), κόρη τού Καλογιάν, η οποία τελικά τον δηλητηρίασε τρία χρόνια αργότερα· δεν είχαν αποκτήσει παιδιά (1216).[8]
Ο Ερρίκος είχε μόνο ένα τέκνο:
(νόθη) κόρη αγνώστου ονόματος. Παντρεύτηκε τον Αλεξέι Σλαβ, ο οποίος πήρε τον τίτλο του δεσπότη.[9]
Διάδοχος του Ερρίκου εξελέγη ο γαμπρός του Πέτρος Β΄ του Κουρτεναί (1217), ο οποίος τελικά δεν έφτασε στην Κωνσταντινούπολη να κυβερνήσει, επειδή αιχμαλωτίστηκε στον δρόμο από τον Θεόδωρο δεσπότη της Ηπείρου. Στο διάστημα αυτό την αντιβασιλεία ασκούσε στην Κωνσταντινούπολη η σύζυγος του Πέτρου, και αδελφή του Ερρίκου, η Γιολάντα της Φλάνδρας. Οι δυο γιοι τους Ροβέρτος του Κουρτεναί και Βαλδουίνος Β΄ θα είναι οι δύο τελευταίοι Λατίνοι αυτοκράτορες της Κωνσταντινούπολης.
Akropolites, George (2007). The History. Translated by Macrides, Ruth. Oxford University Press.
Coureas, Nicholas (2015). "The Latin and Greek Churches in former Byzantine Lands under Latin Rule". In Tsougarakis, Nickiphoros I.; Lock, Peter. A Companion to Latin Greece. Brill.
Fine, J. V. A. (1994). The Late Medieval Balkans, A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press.
Gardner, A. (1912). The Lascarids of Nicæa, The Story of an Empire in Exile. Methuen.
Harris, Jonathan (2014). Byzantium and the Crusades (2nd ed.). Bloomsbury.
Joinville and Villehardouin (1963). Chronicles of the Crusades. Translated by Shaw, M. R. B. Penguin.
Nicol, Donald M. (2002). The Last Centuries of Byzantium, 1261-1453. Cambridge University Press.
Sturdza, M. D. (1999). Dictionnaire Historique et Généalogique des Grandes Familles de Grèce, d'Albanie et de Constantinople (2e ed.). Chez l'auteur.
