Επιτραπέζιο παιχνίδι

Επιτραπέζιο ονομάζεται κάθε παιχνίδι που παίζεται πάνω στο τραπέζι. Μπορούν να συμμετέχουν 1 ή περισσότερα άτομα και κύριος σκοπός είναι η διασκέδαση και, σε άλλες περιπτώσεις, η αποκόμιση γνώσεων ή η νοητική άσκηση. Ο ανταγωνισμός που πολλές φορές υπάρχει είναι σημαντικό στοιχείο στην εξέλιξη του παιχνιδιού, ένας πιο γενικός όρος θα ήταν η ευγενής άμιλλα.

Υπάρχουν διαφόρων ειδών επιτραπέζια παιχνίδια, που κυρίως διακρίνονται σε κλασικά και σύγχρονα. Στα σύγχρονα επιτραπέζια παιχνίδια κατατάσσονται και τα παιχνίδια ερωτήσεων.

Ιστορία

Ευρώπη

Τα επιτραπέζια παιχνίδια έχουν μεγάλη παράδοση στην Ευρώπη. Η παλαιότερη καταγραφή επιτραπέζιων παιχνιδιών στην Ευρώπη έλαβε χώρα στην Ιλιάδα του Ομήρου (τον 8ο αιώνα π.Χ.), με την αναφορά του στο αρχαιοελληνικό, επιτραπέζιο παιχνίδι της πεττείας^[1]. Αυτό εξελίχθηκε στο ρωμαϊκό ludus latrunculorum^[1]. Τα επιτραπέζια παιχνίδια στην αρχαία Ευρώπη δεν ήταν κάτι μοναδικό στον Ελληνορωμαϊκό κόσμο. Αρχεία εκτιμούν πως το παιχνίδι της αρχαίας Νορβηγίας, hnefatafl, αναπτύχθηκε πριν το 400 μ.Χ. ^[2]. Στην αρχαία Ιρλανδία, το παιχνίδι fidchell ή ficheall, χρονολογείται τουλάχιστον από το 144 μ.Χ.^[3], αν και αυτό μάλλον είναι αναχρονισμός. Ένα fidchell που χρονολογείται από τον 10ο αιώνα, ανακαλύφθηκε στο Co. Westmeath της Ιρλανδίας^[4].

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η συσχετική ανάμειξη του ζαριού και των καρτών με τον τζόγο οδήγησε όλα τα παιχνίδια που περιλαμβάνουν ζάρια, με εξαίρεση το τάβλι, να αντιμετωπίζονται ως λοταρίες με ζάρια στους νόμους περί παιχνιδιών του 1710 και του 1845^[5]. Οι πρωτεργάτες στην παραγωγή επιτραπέζιων παιχνιδιών, στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα ήταν κατασκευαστές χαρτών. Η παγκόσμια κυριαρχία των επιτραπέζιων παιχνιδιών, με ξεχωριστή θεματολογία και επωνυμίες, συνέπεσε με τον σχηματισμό της παγκόσμιας κυριαρχίας της Βρετανικής Αυτοκρατορίας^[6]. Ο Τζον Γουόλις (John Wallis), υπήρξε Άγγλος εκδότης επιτραπέζιων παιχνιδιών, βιβλιοπώλης, πωλητής χαρτών, πωλητής τύπου, μουσικός καθώς και χαρτογράφος. Σε συνεργασία με τους γιούς του Τζον Γουόλις ο νεότερος (John Wallis Jr. ) και Έντουαρτ Γουόλις (Edward Wallis), ήταν ένας από τους πιο παραγωγικούς εκδότες επιτραπέζιων παιχνιδιών κατά τα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου αιώνα^[7]. Το έργο "Μία περιήγηση των Βρετανικών αποικιών και αλλοδαπών κατόχων" (Το A Tour of the British Colonies and Foreign Possessions^[8]) του Τζον Μπεζ (John Betts) και το " Ένα ταξίδι Ανακάλυψης" (A Voyage of Discovery^[9]) του Γουίλιαμ Σπούνερ (William Spooner) ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή στην Βρετανική Αυτοκρατορία. Το λεγόμενον "Kriegsspiel" είναι μια κατηγορία πολεμικών παιχνιδιών που αναπτύχθηκε κατά τον 19ο αιώνα στην Πρωσία με στόχευση την εκμάθηση τακτικών μάχης στους αστυνομικούς^[10].

Αμερική

Το επιτραπέζιο παιχνίδι Travellers' Tour Trough the United States και το πανομοιότυπο παιχνίδι του, Travellers' Tour Trough Europe, εκδόθηκαν το 1822 από έναν βιβλιοπώλη της Νέας Υόρκης, τον F. & R. Lockwood, και υποστηρίζεται πως είναι τα πρώτα επιτραπέζια παιχνίδια που εκδόθηκαν στην Αμερική ^[11].

Η Μάργκαρετ Χόφερ (Margaret Hofer) χαρακτήρισε την περίοδο 1880 - 1920 ως την «Χρυσή Εποχή» των επιτραπέζιων παιχνιδιών^[12] στην Αμερική. Με την μαζική παραγωγή τα επιτραπέζια παιχνίδια άνθησαν, έγιναν ιδιαίτερα γνωστά και προσιτά σε μεγαλύτερο κοινό, καθώς μειώθηκε η τιμή τους.

Ασία και Αφρική

Διαφορετικές παραδόσεις επιτραπέζιων παιχνιδιών είναι διαδεδομένες στην Ασία και την Αφρική. Στην Κίνα το παιχνίδι Go και άλλες παραλλαγές του σκάκι είναι ιδιαίτερα γνωστές. Στην Αφρική και την Μέση Ανατολή, το παιχνίδι στρατηγικής mancala , είναι ένα αρκετά διάσημο επιτραπέζιο παιχνίδι με διαφοροποιήσεις από περιοχή σε περιοχή. Στην Ινδία ευρέως γνωστό είναι το κοινοτικό παιχνίδι δεξιότητας, Carrom ^[13]. Στην Νότια Κορέα διαδεδομένο είναι το Alkkagi , ένα παιχνίδι μεταξύ δύο παικτών που υπάρχουν πολλές πέτρες σε έναν πίνακα και με το δάχτυλο του, ο ένας, τις χτυπά για να ρίξει τις πέτρες του αντιπάλου από το ταμπλό.

Νεότερη Ιστορία

Στο τέλος της δεκαετίας του 1990, οι εταιρίες άρχισαν να παράγουν παραπάνω παιχνίδια προς όφελος της παγκόσμιας αγοράς^[14][15]. Την περίοδο του 2010, διάφορα δημοσιεύματα αναφέρουν ότι τα επιτραπέζια παιχνίδια βρίσκονταν εν μέσω μιας καινούριας «Χρυσής Εποχής» ή «Αναδημιουργίας / Αναγέννησης»^[14][16][17]. Καθώς αυξανόταν η δημοτικότητα των επιτραπέζιων παιχνιδιών, δημιουργήθηκαν νέοι χώροι, αποκλειστικά για την διεξαγωγή τέτοιου είδους δραστηριοτήτων (board game café). Το 2016, άνοιξαν στις ΗΠΑ παραπάνω από 5.000 καφετέριες, που μπορούσες να επισκεφθείς για να παίξεις επιτραπέζια παιχνίδια^[18], με στοιχεία να δείχνουν πως η δημοτικότητά τους ήταν εξίσου ανεπτυγμένη και στην Κίνα^[19].

Τάβλι

Κλασικά επιτραπέζια παιχνίδια

• Σκάκι: Το γνωστό κλασικό, υψίστης λογικής παίγνιο που αναπαριστά μια πραγματική σύγκρουση δύο βασιλείων.
• Τάβλι: Το πλέον λαϊκό παιχνίδι για πολλούς λαούς, εδώ και πολλά χρόνια. Στο τάβλι υπάρχουν διάφορες εκδοχές παιχνιδιών όπως πόρτες, πλακωτό και φεύγα που κυρίως βασίζονται στον έξυπνο χειρισμό του παίκτη μόνο με πούλια. Το παιχνίδι παίζεται με δύο ζάρια.
• Φιδάκι: Διασκεδαστικό επιτραπέζιο παιχνίδι, στο οποίο υπάρχουν ορισμένα επίπεδα, τα οποία ανεβαίνεις εάν πέσεις σε βάση σκάλας και κατεβαίνεις εάν πέσεις σε στόμα από φιδάκι.
• Γκρινιάρης: Παιχνίδι που 2 έως 4 άτομα ξεκινούν από ξεχωριστή βάση και πρέπει να ολοκληρώσουν 4 γύρους στο ταμπλό, παραμένοντας σώοι. Δηλαδή χωρίς κάποιος άλλος παίκτης να τους αναγκάσει να βρεθούν στην αρχή, απλά πατώντας στο τετράγωνο που βρίσκονται.
• Τρίλιζα: Σκοπός είναι να σχηματίσεις τις περισσότερες τριάδες (τρίλιζες) με τα πούλια σου, στα προσχεδιασμένα τετράγωνα, χωρίς να σε εμποδίσει ο αντίπαλος.
• Ντάμα
• Γκο: Παραδοσιακό κινέζικο επιτραπέζιο

Επιτραπέζιο παιχνίδι αγοραπωλησίας

Σύγχρονα επιτραπέζια παιχνίδια

• Οι Άποικοι του Κατάν Δημοφιλές παιχνίδι ανάπτυξης με χιλιάδες οπαδούς ανά τον κόσμο.
• Monopoly Παιχνίδι αγοραπωλησίας ιδιοκτησιών
• Scrabble Παιχνίδι λέξεων
• Trivial Pursuit Παιχνιδι ερωτήσεων
• Pictionary Παιχνίδι ζωγραφικής
• Taboo Παιχνίδι περιγραφής λέξεων
• Το Παιχνίδι της Ζωής Παιχνίδι με όλα τα στάδια της ζωής
• Βρείτε το τραγούδι τραγουδάει το τραγούδι χωρίς τους στίχους να βρουν οι συμπαίκτες του τους στίχους. Υπάρχει και σε εφαρμογή για κινητά android
• Battleship παιχνίδι στρατιολογίας με πλοία
• Buzzer ένα από τα πιο δημoφιλή παιχνίδια με τράπουλα, κινητό και υπολογιστή
• Tichu ένα από τα πιο δημoφιλή παιχνίδια με τράπουλα.
• Bang ένα πολεμικό παχνίδι με τράπουλα
• Cluedo παιχνίδι μυστηρίου
• Splendor παιχνίδι παρέας και φαντασίας
• Chess παιχνίδι στρατηγικής και σκέψης
• Πασιέντζα ατομικό παιχνίδι με τράπουλα
• Αγωνία παιχνίδι με τράπουλα 2-4 παιχτών
• Δηλωτή παιχνίδι με τράπουλα 2-4 παιχτών
• Τάβλι παιχνίδι με ζάρια 2 ατόμων
• Ξερή παιχνίδι με τράπουλα 2-4 παιχτών

North American board games

Παραπομπές

1. Brouwers, Josho (29 Νοεμβρίου 2018). «Ancient Greek heroes at play - An Attic black-figure amphora by Exekias». Ancient World Magazine (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2024. 
2. Schulte, Michael. «Board games of the Vikings – From hnefatafl to chess» (PDF). 
3. Harding, Timothy (2010-05). «‘A Fenian pastime’? Early Irish board games and their identification with chess» (στα αγγλικά). Irish Historical Studies 37 (145): 1–22. doi:10.1017/S0021121400000031. ISSN 0021-1214. https://www.cambridge.org/core/journals/irish-historical-studies/article/abs/fenian-pastime-early-irish-board-games-and-their-identification-with-chess/90A6B3C8091E8AA01C7E7E2126585F89. 
4. Jackson, Kenneth Hurlstone (28 Φεβρουαρίου 2011). The Oldest Irish Tradition: A Window on the Iron Age. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-13493-4. 
5. Neilson, W Bryce. «GAMING HISTORY & LAW» (PDF). 
6. Mehmet Kentel, Koca (2018) (στα αγγλικά). Empire on a Board: Navigating the British Empire through Geographical Board Games in the Nineteenth Century. 102, σελ. 27. doi:10.17613/M6JW86M71. https://works.hcommons.org/records/swcpf-2xp22. 
7. Adam, Gottfried (31 Οκτωβρίου 2022). Thumb Bibles: The History of a Literary Genre. BRILL. ISBN 978-90-04-52588-7. 
8. «ATour Through the British Colonies and Foreign Possessions | Betts, John | V&A Explore The Collections». 
9. «A Voyage of Discovery or The Five Navigators | Spooner, William | V&A Explore The Collections». 
10. Asbury, Susan (Χειμώνας 2018). «It's All a Game: The History of Board Games from Monopoly to Settlers of Catan» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2024. 
11. Edwards, Jason R. (5 Φεβρουαρίου 2016). «Saving Families, One Game at a Time» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2024. 
12. Hofer, Margaret (1 Μαρτίου 2003). The Games we Played: The Golden Age of Board and Table Games. Princeton Architectural Press. ISBN 978-1-56898-397-4. 
13. boardgametheories (12 Σεπτεμβρίου 2020). «5 Most Popular Board Games In Other Cultures (From China to Brazil)». Board Game Theories (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2024. 
14. Smith, Quintin (1 Ιουνίου 2013). «Shut Up & Sit Down | SU&SD; Present: The Board Game Golden Age». web.archive.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2024. 
15. «A look into the golden age of boardgames | BGG». BoardGameGeek (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2024. 
16. Duffy, Owen (25 Νοεμβρίου 2014). «Board games' golden age: sociable, brilliant and driven by the internet» (στα αγγλικά). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/technology/2014/nov/25/board-games-internet-playstation-xbox. Ανακτήθηκε στις 2024-11-10. 
17. Konieczny, Piotr (2019). «Golden Age of Tabletop Gaming: Creation of the Social Capital and Rise of Third Spaces for Tabletop Gaming in the 21st Century» (στα αγγλικά). Polish Sociological Review (nr 2 (206)): 199–215. doi:10.26412/psr206.05. ISSN 1231-1413. http://bazekon.icm.edu.pl/bazekon/element/bwmeta1.element.ekon-element-000171561541. 
18. Wetli, Patty (11 Φεβρουαρίου 2020). «The Board Game Biz is Booming, and Chicago's Ready to Play». WTTW News. https://news.wttw.com/2020/02/11/board-game-biz-booming-and-chicago-s-ready-play. Ανακτήθηκε στις 2024-11-10. 
19. «Six Reasons China Loves Board Game Cafés - Flamingo». web.archive.org. 20 Μαΐου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαΐου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2024. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Board games στο Wikimedia Commons
• Λεξιλογικός ορισμός του επιτραπέζιο παιχνίδι στο Βικιλεξικό