Επαρχία Βάλτου

Η επαρχία Βάλτου

Τεχνητή λίμνη Κρεμαστών

Η επαρχία Βάλτου είναι μία από τις πέντε επαρχίες του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας. Καταλαμβάνει το βορειοανατολικό τμήμα του νομού και πρωτεύουσά της είναι η Αμφιλοχία που ανήκει στην Ακαρνανία.

Γεωγραφικά στοιχεία

Ο Αχελώος ποταμός διαχώριζε την επαρχία από την Ευρυτανία. Σήμερα το όριο αποτελεί η τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών, μετά την κατασκευή του ομώνυμου φράγματος. Βόρεια η επαρχία συνορεύει με το νομό ΄Αρτας και σε μικρή έκταση με το νομό Καρδίτσας. Η περιοχή είναι σήμερα διοικητικά χωρισμένη σε ένα Δήμο, το Δήμο Αμφιλοχίας, που ενσωμάτωσε και τους πρώην Δήμους Ινάχου και Μενιδίου.

Ιστορικά στοιχεία

Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο Βάλτος ήταν ορμητήριο Κλεφτών και Αρματολών. Από εδώ κατάγονταν οι Σκυλοδημαῖοι (Θόδωρος, Σπύρος, Μήτρος, Γιώργος, κτλ) Σταθαίοι (Γιάννης και Γεροδήμος), οι Ισκαίοι (Ανδρέας, Γιάννης, Χρόνης, Δημήτριος και Γεώργιος Καραϊσκάκης), οι Βαλτινοί (Αθανασούλας, Σωτήρης, Ανδρέας και Γεώργιος), οι Ραγγαίοι κ.ά. Επίσης εδώ έδρασαν διάσημοι κλέφτες όπως οι Κατσαντώνης, Δίπλας, Καραϊσκάκης κ.ά.

Οι κυριότερες αρχαίες Πόλεις του Βάλτου

Αμφιλοχικόν Άργος: ΙΣύμφωνα με την μυθολογία η πόλη ήταν αποικία των Αργείων. Ιδρύθηκε από τον Αμφίλοχο, γιο του Αλκμαίωνα. Ο Στράβωνας στα Γεωγραφικά του αναφέρει:

"Μετὰ δὲ τὴν Ἀμβρακίαν τὸ Ἄργος ἐστὶ τὸ Ἀμφιλοχικόν, κτίσμα Ἀλκμαίωνος καὶ τῶν παίδων. Ἔφορος μὲν οὖν φησὶ τὸν Ἀλκμαίωνα μετὰ τὴν Ἐπιγόνων ἐπὶ τὰς Θήβας στρατείαν, παρακληθέντα ὑπὸ Διομήδους, συνελθεῖν εἰς Αἰτωλίαν αὐτῷ καὶ συγκατακτήσασθαι ταύτην τε καὶ τὴν Ἀκαρνανίαν· καλοῦντος δ' αὐτοὺς ἐπὶ τὸν Τρωικὸν πόλεμον Ἀγαμέμνονος, τὸν μὲν Διομήδη πορευθῆναι, τὸν δ' Ἀλκμαίωνα, μείναντα ἐν τῇ Ἀκαρνανίᾳ, τὸ Ἄργος κτίσαι, καλέσαι δ' Ἀμφιλοχικὸν ἐπώνυμον τοῦ ἀδελφοῦ, Ἴναχον δὲ τὸν διὰ τῆς χώρας ῥέοντα ποταμὸν εἰς τὸν κόλπον ἀπὸ τοῦ κατὰ τὴν Ἀργείαν προσαγορεῦσαι. Θουκυδίδης δέ φησιν αὐτὸν Ἀμφίλοχον μετὰ τὴν ἐκ Τροίας ἐπάνοδον, δυσαρεστοῦντα τοῖς ἐν Ἄργει, παρελθεῖν εἰς τὴν Ἀκαρνανίαν, διαδεξάμενον δὲ τὴν τἀδελφοῦ δυναστείαν κτίσαι τὴν πόλιν ἐπώνυμον ἑαυτοῦ"

Λιμναία: Ερείπια του κάστρου της Λιμναίας σώζονται και σήμερα στη σημερινή πόλη της Αμφιλοχίας. Η πόλη επικοινωνούσε με υπόγεια δίοδο με το λιμάνι του Αμβρακικού κόλπου καθώς και με τη λίμνη Αμβρακία. Πληροφορίες για την πόλη αναφέρονται από τον Θουκυδίδη και τον Πολύβιο.

΄Ολπαι ή ΄Ολπη: Βρίσκονταν στην έξοδο του Μακρυνόρους ή κατ' άλλους πλησίον του χωριού Κρίκελλο.

Ιδομένη: Τοποθετείται στα βόρεια του Μακρυνόρους όπου ο σημερινός Παλιόπυργος ή κατά μίαν άλλη εκδοχή στη θέση Παλιοκουτιά ή κατ' άλλους στο όρος Θύαμος πλησίον του Αμφιλοχικού ΄Αργους. Ιδρυτής της πόλης φέρεται ο Ιδομενέας, Από το 1836-1912 υπήρχε και ο Δήμος ιδομένης..

Στράτος: Κοντά στη δυτική όχθη του ποταμού Αχελώου. Σώζονται ερείπια του τείχους, του ναού του "Στρατίου Διός" και του θεάτρου. ΄Ηταν πρωτεύουσα του κοινού των Ακαρνάνων. Είχε συμμετοχή στον Πελοποννησιακό πόλεμο στο πλευρό των Αθηναίων και έγινε αντικείμενο πολιορκίας από τους Σπαρτιάτες (Αγησίλαο 391, Κνήμο 429 και Ευρύλοχο 426). Αργότερα πέρασε στην επιρροή των Μακεδόνων. Ο Κάσσανδρος το 314 τη χρησιμοποίησε ως οχυρό εναντίον των Αιτωλών.

Βιβλιογραφία

• Βάρσου Γεωργίου - Η Ιστορία της Δυτικής Ελλάδος - Αθήνα 1960.
• Αγγέλη Ιωάννου - Η δράσις των βαλτινών στην επανάστασι του 1821- Αμφιλοχία 1957.
• Μάγου Δημητρίου - Τριχωνίδα και Βάλτος - Αγρίνιο 1953.
• Καρακώστα-Αηδόνη, Αλεξάνδρα (2004). Κλέφτες και Αρματολοί του ορεινού Βάλτου. Αγρίνιο. ISBN 960-92262-1-3. 
• Τέλωνας, Νικόλαος (2004). Οι πρόμαχοι της Πατρίδας – Βαλτινοί Αγωνιστές του '21. Αμφιλοχία: Ιεραποστολικός Σύλλογος Αμφιλοχίας «Ο Κυρηναίος». 
• Παπαϊωάννου Κων/νος - Αλευράδα:Λαογραφική έρευνα - Αθήνα 2007 (ISBN 978-960-631-817-7).
• Καρακώστας, Παύλος (1999). Το Σακαρέτσι. Αθήνα. 
• Τέλωνα Νικολάου - Ρέθα:Το ιερό προσκύνημα του Βάλτου - Αμφιλοχία 2004.
• Αμφιλοχία (τουριστικός οδηγός) - Εκδόσεις Δήμου Αμφιλοχίας - Αμφιλοχία 1988.
• Παπαδημητρίου Χρήστος - Νια βουλά κι ένα γκαιρό (Ιδιωματικό λεξιλόγιο Εμπεσού - Βάλτου - Αιτ/νίας) - Αθήνα 2006.
• Χούτας Ιωάννης - Αρχαία Αμφιλοχία - Β΄Διεθνές Ιστορικό και Αρχαιολογικό Συνέδριο Αιτωλ/νίας, Πρακτικά - Α΄Τόμος, Αγρίνιο 2004.
• Ζαπαντιώτης Ηλίας - Σύντεκνο - Πατιόπουλο - Αθήνα 1998.
• Χούτας Νικ. Ε. - Ο βουλευτής Βάλτου Χαρίλαος Τρικούπης. Το εκκρεμές και η επώαση μιας εκλογικής επανόδου (1895-1896). Η Ελλάδα σε αναζήτηση ηγεσίας - Εκδόσεις Γέφυρα, Αθήνα 2011 (ISBN 978-960-99854-0-6)
• Νεράντζης Ιωάννης: Η αρχαία Στρατική Ακαρνανίας. Μνημειακή τοπογραφία, επιγραφές, αρχαιολογικά ευρήματα. Εκδόσεις: Αγριώνιον Αρχείον Αρχαιολογίας και Ιστορίας Δ. Στερεάς Ελλάδος, Αγρίνιο 1997.