Δημήτρης Μπόγρης

Δημήτρης Μπόγρης
Γέννηση	1890 Αθήνα
Θάνατος	28  Ιουλίου 1964 Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Σπουδές	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ιδιότητα	δημοσιογράφος, συγγραφέας και σεναριογράφος
Είδος τέχνης	κινηματογράφος, θέατρο και πεζός λόγος

Ο Δημήτρης Μπόγρης (26 Δεκεμβρίου 1890 – 28 Ιουλίου 1964) ήταν Έλληνας θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος και δημοσιογράφος.

Βιογραφία

Με καταγωγή από τη Σαλαμίνα, ο Δημήτρης Μπόγρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1890. Από μικρός είχε καλλιτεχνικές τάσεις και ήθελε να σπουδάσει μουσική, αλλά η νοοτροπία της εποχής απαιτούσε πιο σίγουρα επαγγέλματα. Έτσι, με την παρότρυνση των γονιών του μπήκε στη σχολή Δοκίμων, αλλά μετά από τριετή φοίτηση, αποφάσισε να φύγει για το Παρίσι, όπου και σπούδασε φυσική στην Ανωτέρα Σχολή Τεχνολογίας. Η έναρξη των Βαλκανικών Πολέμων και του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου τον ώθησε να καταταγεί στον στρατό, με αποτέλεσμα να διακόψει τις σπουδές του και να τις ολοκληρώσει μετά το τέλος των πολέμων στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ.

Διορίστηκε υπάλληλος στο Υπουργείο Βιομηχανίας^[1]. Σύντομα ωστόσο στράφηκε επαγγελματικά στη συγγραφή και τη δημοσιογραφία. Στο χώρο της λογοτεχνίας είναι γνωστός για τα θεατρικά έργα του. Πρωτοεμφανίστηκε το 1921 με το έργο Ο ιατρός Μαυρίδης, που ανέβηκε από το θίασο του Ωδείου Αθηνών σε σκηνοθεσία του Θωμά Οικονόμου στο Βασιλικό Θέατρο (Ελλάδα).

Το 1924 διορίστηκε καθηγητής φυσικής σε δημόσιο γυμνάσιο της Αθήνας αλλά μετά από ένα χρόνο ξεκίνησε την εργασία του ως δημοσιογράφος στον ημερήσιο τύπο. Συνεργάστηκε με αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά, εξέδωσε το βραχύβιο περιοδικό Θρίαμβος (1938) και διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Συντακτών Αθηναϊκού Τύπου. Παράλληλα, όμως, ήταν αφοσιωμένος στη συγγραφή του έργου του.

Το έργο του Αρραβωνιάσματα τιμήθηκε με το Κοτοπούλειο και το Αβερώφειο βραβείο (1924) και καθιερώθηκε στο χώρο του νεοελληνικού ρεπερτορίου με την παράστασή του στο Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη. Έγραψε πολλά θεατρικά έργα με σημαντικότερα: Ο ιατρός Μαυρίδης (1921), Αγάπες (1923), Το Μπουρίνι (1935), Καινούργια ζωή (1936), Φουσκοθαλασσιές (1937), Όλα θ’ αλλάξουν (1938), Σκοτεινά στον Έπαχτο (1941), Χαραυγή (1948) και πολλά άλλα.

Παράλληλα με το θέατρο, ασχολήθηκε με την πεζογραφία, το σενάριο και τα ραδιοφωνικά σκετς. Ήταν ικανός τεχνίτης, ηθογράφος και ηθολόγος.^[2] Το σύνολο του έργου του τοποθετείται στο χώρο της νεοελληνικής ηθογραφικής παραγωγής.^[3]

Τα έργα του ανέβηκαν στις καλύτερες θεατρικές σκηνές (Μουσούρη, Κοτοπούλη, Α. Λαιμού, Εθνικό, κ.α.), σκηνοθετήθηκαν από τους μεγαλύτερους του είδους (Αλέξης Μινωτής, Δημήτρης Ροντήρης, Πέλος Κατσέλης, Αδαμάντιος Λεμός, Λάμπρος Κωστόπουλος, Κωστής Μιχαηλίδης, Ράια Μουζενίδου κ.α.), και ερμηνεύτηκαν από κορυφαίους ηθοποιούς όπως: Αιμίλιος Βεάκης, Βάσω Μανωλίδου, Αλέξης Μινωτής, Μάνος Κατράκης, Χριστόφορος Νέζερ, Ρίτα Μουσούρη, Έλλη Λαμπέτη κ.α. Σήμερα εξακολουθούν να παίζονται έργα του από διάφορους θιάσους, σαν εξαιρετικά και διαχρονικά ηθογραφικά έργα τέχνης.

Για τον κινηματογράφο έγραψε τρία σενάρια, με πρώτο το Τραγούδι του Χωρισμού (1939) - η πρώτη ταινία που γύρισε ο Φιλοποίμην Φίνος και μοναδική σε δική του σκηνοθεσία - Μια νύχτα χωρίς ξημέρωμα (1947) και Μπροστά στο Θεό (1953), ενώ το έργο του Φουσκοθαλασσιές μεταφέρθηκε με επιτυχία στον κινηματογράφο το 1966 από τον Ορέστη Λάσκο, με πρωταγωνιστές τη Μαίρη Αρώνη και τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο. Για τον κινηματογράφο διασκευάστηκαν επίσης τα έργα του Η προσφυγοπούλα (1938) και Το κορίτσι του λιμανιού.

Ο Δημήτρης Μπόγρης απεβίωσε στην Αθήνα στις 28 Ιουλίου του 1964. Άφησε ένα πλούσιο θεατρικό έργο που ανεβαίνει ακόμα στις θεατρικές σκηνές. Ένα έργο που το χαρακτηρίζει η ηθογραφία, η σάτιρα και η ποιητική διάθεση, και εκφράζεται με εξαιρετικά μεστή και απλή γλώσσα. Το όνομά του φέρει σήμερα η αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχιακού Μεγάρου Σαλαμίνος.^[4]

Εργογραφία

Θέατρο

• Αγάπες, δραματική κωμωδία εις πράξιν. Αθήνα (1924)
• Ο ιατρός Μαυρίδης, δράμα σε πράξεις τρεις. Αθήνα, Τα Παρασκήνια (1925)
• Αρραβωνιάσματα, ηθογραφικό δράμα σε 3 πράξεις. Αθήνα (1925)
• Η Δράκαινα, δράμα σε πράξεις τρεις. Αθήνα (1928)
• Το Μπουρίνι (1935)
• Καινούργια Ζωή (1936)
• Φουσκοθαλασσιές, κωμωδία σε πράξεις τέσσαρες. Αθήνα, Σαλίβερος (1938)
• Όλα θ’ αλλάξουν (1938)
• Σκοτεινά στον Έπαχτο (1941)
• Χαραυγή, σελίδα για θέατρο από την ελληνική ιστορία. Αθήνα, Σαλίβερος (1948)
• Ψηλά στο Μέτωπο
• Καντρίλλιες
• Το Κορίτσι του Λιμανιού
• Τα Σπασμένα Φτερά

Μετάφραση θεατρικού έργου

• Ερωτικά τεχνάσματα (Les fausses confidences) του Πιερ Καρλέ ντε Σαμπλαίν ντε Μαριβώ.

Τηλεοπτικές σειρές βασισμένες σε έργα του

• Τα αρραβωνιάσματα (1983)

Κινηματογραφικές ταινίες βασισμένες σε έργα του

• Φίλησέ με, Μαρίτσα (1930)
• Η προσφυγοπούλα (1938)
• Νύχτα χωρίς ξημέρωμα (1939)
• Το τραγούδι του χωρισμού (1939)
• Τα αρραβωνιάσματα (1950)
• Το κορίτσι της ταβέρνας (1952)
• Μπροστά στο Θεό (1953)
• Φουσκοθαλασσιές (1966)

Θεατρικές παραστάσεις

Στις 11.5.1945 δόθηκε θεατρική παράσταση του έργου "Αρραβωνιάσματα" στο Δημοτικό Θέατρο της Κωνσταντινούπολης ως Ευεργετική για το Ζωγράφειο Γυμνάσιο - Λύκειο, εφ. "Απογευματινή" της Κων/πολης, 8.5.1945, αρ. 7075 (Πληρ. Θαν. Ν. Καραγιάννη, από υπό έκδοση βιβλίου του)

Κατάλογος παραστάσεων των θεατρικών έργων του Δ. Μπόγρη.

χρονική περίοδος	παράσταση	εταιρεία παραγωγής	θέατρο	σκηνοθέτης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1935/1936	Αρραβωνιάσματα	Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας	Κτήριο Τσίλερ	Δημήτρης Ροντήρης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1937/1938	Όλα θ' αλλάξουν	Θίασος Κοτοπούλη	Θέατρο Rex	Γιαννούλης Σαραντίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1943/1944	Αρραβωνιάσματα	Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας	Θερινόν Θέατρον	Πέλος Κατσέλης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1944/1945	Αρραβωνιάσματα	Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας	Κτήριο Τσίλερ	Πέλος Κατσέλης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1950/1951	Χαραυγή	Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας	Κτήριο Τσίλερ	Κωστής Μιχαηλίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1953/1954	Χαραυγή - Σκοτεινιά στον Έπαχτο	Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας	Κτήριο Τσίλερ	Κωστής Μιχαηλίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1953/1954	Φουσκοθαλασσιές	Εθνικό Θέατρο της Ελλάδας	Δημοτικό Θέατρο Πειραιά	Κωστής Μιχαηλίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1958/1959	Αρραβωνιάσματα	Θίασος Νίκου Χατζίσκου	Υπαίθριον Θέατρον Νίκου Χατζίσκου	Νίκος Χατζίσκος
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1977/1978	Αρραβωνιάσματα	Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος	περιοδεία	Βλαδίμηρος Καυκαρίδης

Όλες οι πληροφορίες προέρχονται από το έντυπο πρόγραμμα της κάθε παράστασης ή/και από σχετικά δελτία τύπου.

Πηγές

• Κοντός Νικ., Ο Δημήτρης Μπόγρης και ο ελληνικός κινηματογράφος, Νέα Εστία 76, ετ. ΛΗ΄, 15/10/1964, αρ. 895, σ. 1530-1532.
• Λάσκαρης Ν.Ι., Μπόγρης Δημήτριος, Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια 17, Αθήνα, Πυρσός (1931).
• Σιδέρης Γιάννης, Δημήτρης Μπόγρης, Νέα Εστία 19, ετ. Ι΄, 15/4/1936, αρ. 224, σ. 560-564.
• Σιδέρης Γιάννης, Δημήτρη Μπόγρη: Χαραυγή, 1941 στα Χανιά, Νέα Εστία 47, ετ. ΚΔ΄, 15/1/1950, αρ. 541, σ. 135.
• Σιδέρης Γιάννης, Δημήτρης Μπόγρης (1890-1964), Νέα Εστία 76, ετ. ΛΗ΄, 15/8/1964, αρ. 891, σ. 1198-1202.
• Σταμέλος Δημήτρης, Μπόγρης Δημήτριος, Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 10, Αθήνα, Χάρη Πάτση
• Μπόγρης Δημήτρης, Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 7, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών (1987)

Παραπομπές

1. «Μπόγρης, Δημήτρης (Αθήνα, 1890 - 1964)», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό - Τόμος: 7, Εκδοτική Αθηνών
2. Συλλογικό έργο (1997). «Απώλειες ανθρώπων της τέχνης». Ιστορικό Λεύκωμα 1964. Αθήνα: Καθημερινή. σελ. 150. 
3. «Εθνικό Κέντρο Βιβλίου / Από το 18ο αιώνα μέχρι το 1935 - Μπόγρης Δημήτρης». www.ekebi.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2016. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}
4. «Δημήτρης Μπόγρης (Σεναριογράφος)». www.finosfilm.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2016. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Δημήτρης Μπόγρης Εθνικό Θέατρο
• Μπόγρης Δημήτρης Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών