Ο Αλκιδάμας (4ος αι. π.Χ.) ήταν ρήτορας και σοφιστής από την Ελαία της Μικράς Ασίας. Υπήρξε μαθητής του Γοργία και ακολούθησε πιστά την ρητορική τέχνη εκείνου σε αντίθεση με το συμμαθητή του Ισοκράτη, που διαμόρφωσε περισσότερο προσωπικό χαρακτήρα. Σύμφωνος με το πνεύμα των σοφιστών τηρούσε αρνητική και κριτική στάση απέναντι στη φιλοσοφία που την αποκαλούσε επίσημα «ἐπιτείχισμα τῷ νόμῳ», δηλαδή προμαχώνα ανάσχεσης των νόμων, προσέγγισε όμως τον Πλάτωνα υπεραμυνόμενος του ρητορικού αυτοσχεδιασμού[3].
Εργογραφία
Με το όνομα του Αλκιδάμαντα σώζονται δύο έργα: το Περί των τους γραπτούς λόγους γραφόντων ή περί σοφιστών, και το Οδυσσεύς κατά Παλαμήδους προδοσίας, το οποίο δεν θεωρείται γνήσιο[4].
Είναι γνωστοί ακόμη τίτλοι έργων του που δεν σώθηκαν, όπως ο «Μεσσηνιακός», λόγος συμβουλευτικός, στον οποίο ανήκει η γνωστή φράση:
ἐλευθέρους ἀφἢκε πάντας ὁ θεός οὐδένα δοῦλον ἡ φύσις πεποίηκεν.
—
Αλκιδάμας[5], Baiter & Sauppe,Oratores Attici, Scholia, Fragmenta Indicem, Pars Posterior, (1845-1850), p.154
και δύο λόγοι επιδεκτικοί:
- «Εγκώμιον Ναϊδος της εταίρας» και
- «Εγκώμιον θανάτου».
Το σπουδαιότερο από τα θεωρητικά του έργα, το «Μουσείον», άρχιζε με έναν αγώνα ανάμεσα στον Όμηρο που αυτοσχεδίαζε και τον Ησίοδο που αντιπροσώπευε τον συγγραφέα των λόγων. Στο αγώνα αυτό, που υποδήλωνε την αντίθεση ανάμεσα στον ίδιο τον Αλκιδάμαντα και στον Ισοκράτη, κέρδιζε ο Ησίοδος, αλλά μόνο χάρη στους άδικους και αμαθείς κριτές. Αυτό το έργο, που αποτελούσε συλλογή βιογραφικού και ανεκδοτολογικού υλικού για ανάπτυξη σε λόγους, χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στην αρχαιότητα και πρώτα από όλους από τον Αριστοτέλη στο έργο του «Ρητορική τέχνη».
Παραπομπές
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 13092291m. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Paul de Roux: «Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays» (Γαλλικά) Éditions Robert Laffont. 1994. σελ. 49. ISBN-13 978-2-221-06888-5. ISBN-10 2-221-06888-2.
- ↑ Αλκιδάμας, Περί των τους γραπτούς λόγους γραφόντων ή περί σοφιστών
- ↑ Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τόμ. 1, σ.183, εκδ. Αθηνών 1983
- ↑ Αλκιδάμας, Μεσσηνιακός (Baiter & Sauppe,Oratores Attici, Scholia, Fragmenta Indicem, Pars Posterior (1845-1850), p.154)
Πηγές
Βιβλιογραφία
- Cope, E.M.: The RHETORIC of Aristotle with a Commentary, I-III, Καίμπριτζ 1877
- Νικολάου Δημητριάδη (μετάφρ.): Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ / Ο ρητορικός λόγος του Αλκιδάμαντος «Περί των τους γραπτούς λόγους γραφόντων ή Περί Σοφιστών» σε νεοελληνική μετάφραση μαζί με εισαγωγή και σχόλια, ΑΘΗΝΑ 1987, Εκδ. Τάκη Μιχαλά.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
