Αλέξανδρος Δελμούζος

Αλέξανδρος Δελμούζος
Προτομή του Αλέξανδρου Δελμούζου στην Άμφισσα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Αλέξανδρος Δελμούζος (Ελληνικά)
Γέννηση	1880[1] Άμφισσα
Θάνατος	10  Δεκεμβρίου 1956 ή 1956[1] Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα
Σπουδές	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	διδάσκων πανεπιστημίου
Εργοδότης	Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Υπογραφή

Ο Αλέξανδρος Δελμούζος (1880-10 Δεκεμβρίου 1956^[2]) υπήρξε Έλληνας παιδαγωγός και κύριος εκπρόσωπος του εκπαιδευτικού δημοτικισμού. Επίσης ίδρυσε το (Πρότυπο) Πειραματικό σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης του ΑΠΘ.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στην Άμφισσα το 1880 από εύπορη οικογένεια, ο πατέρας του είχε δε θητεύσει δήμαρχος της πόλης.^[3] Σπούδασε αρχικά στην Αθήνα και στη συνέχεια στη Γερμανία. Το 1908 διορίστηκε Διευθυντής στο Παρθεναγωγείο του Βόλου όπου εισήγαγε τη δημοτική γλώσσα (πρώτος Πανελλαδικά) και τις αρχές του σχολείου εργασίας. Λόγω αυτών των νεωτεριστικών κινήσεων το Παρθεναγωγείο διέκοψε τη λειτουργία του και ο ίδιος παραπέμφθηκε σε δίκη το 1914 στο Ναύπλιο όπου και αθωώθηκε πανηγυρικά. Υπήρξε ένας από τους ιδρυτές του Εκπαιδευτικού Ομίλου και από το 1917 ως το 1920 ήταν ανώτατος επόπτης της Δημοτικής εκπαιδεύσεως. Το 1923 ανέλαβε τη διεύθυνση του Μαρασλείου Διδασκαλείου και για εννιά χρόνια διετέλεσε καθηγητής της παιδαγωγικής στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης [1929-1934 και 1936-1938]. Το 1929 ίδρυσε το Πειραματικό Σχολείο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του οποίου διετέλεσε πρώτος επόπτης. Συμμετείχε στη σύνταξη του Αλφαβητάριου και του αναγνωστικού της Γ’ δημοτικού Τα ψηλά βουνά (1918) του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Θεωρείται μία από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στο χώρο της νεοελληνικής εκπαίδευσης^[4] και, μαζί με τους Γληνό και Τριανταφυλλίδη, οι πρόδρομοι της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1964.^[5]

Κριτική του έργου του

Σημαντικός σταθμός στη ζωή του ήταν η διάσπαση του Εκπαιδευτικού Ομίλου (Μάρτ. 1927), που εκείνος προκάλεσε, όταν μετά από πλήρη διαφωνία του με το Γληνό (ο Τριανταφυλλίδης είχε αποσυρθεί από το 1921), αποχώρησε από τον Όμιλο επικεφαλής της μειοψηφίας, δηλώνοντας την αντίθεσή του στις σοσιαλιστικές πολιτικές προεκτάσεις που έπαιρνε το σωματείο υπό την επίδραση του Γληνού. Ο Δελμούζος είναι μια από τις φυσιογννωμίες που στα εκπαιδευτικά πράγματα πολεμήθηκαν βιαιότατα, αλλά και υμνήθηκε όσο λίγοι.^[6]

Εργογραφία

• Το κρυφό Σχολειό (για το Βόλο, 1950)
• Σαν παραμύθι (εξιστόρηση της περιπέτειας του παρθεναγωγείου Βόλου, 1911)
• Δημοτικισμός και παιδεία (1926)
• Οι πρώτες προσπάθειες στη Μαράσλειο (με τη συνεργασία του προσωπικού, 1930)
• Παιδεία και κόμμα (1941)
• Το πρόβλημα της φιλοσοφικής σχολής (1944)
• Μελέτες και πάρεργα (μεταθανάτια έκδοση, 1958) κ.α.^[7]
• Μαράσλειο και Ζωή (1925)

Παραπομπές

1. (Αγγλικά) Library of Congress Authorities. Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου. n86028692. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2024.
2. Λίνος Πολίτης, Θέματα της λογοτεχνίας μας (Κωνσταντινίδης 1977), τ. 1, σελ. 235.
3. Ε. Παπανούτσου. Α Δελμούζος: η ζωή του. ΜΙΕΤ 1978, σελ. 28.
4. Χαραλαμπίδης, Στυλιανός Δ (2008). «Οι διαχρονικές παιδαγωγικές αρχές του Αλέξανδρου ΔελμούζουThe timeless educational principles of Alexandros Delmouzos». Intellectum (4). http://pandemos.panteion.gr/index.php?op=record&type=&q=&page=0&scope=&lang=el&&pid=iid:759. 
5. Μαυροπουλος, Θ Γ (1965). «Η ΤΡΙΑΝΔΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΔΡΟΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΣ: ΓΛΗΝΟΣ, ΔΕΛΜΟΥΖΟΣ, ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ». Φιλόλογος 2 (4): 171–187. ISSN 1107-5392. https://ejournals.lib.auth.gr/1107-5392/article/view/5662. 
6. Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 3 σ.255, Εκδοτική Αθηνών1985
7. Εγκυκλοπαίδεια δομή, τόμ. 7. Αθήνα: Εκδόσεις "Δομή" Α.Ε. 2004. ISBN 960817757X. 

Βιβλιογραφία - Πηγές

• Έφη Γαζή, ''Πατρίς θρησκεία, οικογένεια''. Ιστορία ενός συνθήματος (1880-1930), Πόλις: Αθήνα, 2011 ISBN 978-960-435-307-1
• Ευάγγελος Παπανούτσος, Α. Δελμούζος, η ζωή του. Επιλογή από το έργο του, β' έκδ., MIET: Aθήνα, 1984.
• Χαράλαμπος Γ. Χαρίτος, Το Παρθεναγωγείο του Βόλου, 2 τόμ., ΙΑΕΝ: Aθήνα 1989
• Χαράλαμπος Γ. Χαρίτος, Το Παρθεναγωγείο και τα ''Αθεϊκά'' του Βόλου: η αλληλογραφία των πρωταγωνιστών, Εταιρεία Θεσσαλικών Ερευνών: Βόλος, 1980.
• Marianthi Bella - Kostas Therianos, «Alexandre Delmouzos: l’aventure de la pédagogie avant-­gardiste en Grèce», περ. Horizons francophones, τεύχ. 6 (Φεβρουάριος 2014).
• περ. Παιδεία, αφιέρωμα 1953.
• Νικος Π. Τερζής, Η Παιδαγωγική του Αλεξάνδρου Π. Δελμούζου. Συστηματική εξέταση του έργου και της δράσης του ( διατριβή επί υφηγεσία στη Φιλοσοφική Σχολή ΑΠΘ), 1981.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αρχείο Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης
• Κώστας Θεριανός - Μαριάνθη Μπέλλα, «Το Παρθεναγωγείο του Βόλου (1908-1911): η πρώτη εφαρμογή των αρχών του εκπαιδευτικού δημοτικισμού στη Μέση Εκπαίδευση», Kριτική Παιδαγωγική, Μάρτιος 2013.