Namey xoyo tam Karl Heinrich Marxo (Marx: bıwane [Marks]); (biyayış: 5 Gulane1818Trier, Prusya de ame dınya - merg: 14 Adar1883Londra). Yew filozof, ekonomist u newedarê (dêmdaoğê) seserra newêsıne (19.) de cıwiyao. Ronaoğê Komunizmio. Derheqa zehf çiyan de nuştey xoyê fıkriyat u lomkeri (kritiki) estê. Marxi bawer kerdêne ke kapitalizm do xo be xo peyniya xo biaro.
Heyatê Marksi
Karl Heinrich Marx domanê (qıcê) keyeyê dê Cıhudio hirêyıno, bacarê Trieri (Prusya) de ame dınya. Sebebo ke Prusya diplomay hıquqi nêdaêne Cıhudan, piyê Marksi xo mecbur di, geyra a, bi Xıristiyan. Namey maya ey Henrietta biye. Namey wa u bırayanê ey zi Sophie, Hermann, Henriette, Louise, Emilie u Caroline biye.
Wendış
Marks heta bi hirês (13) serre, keye de wend. Dıme ra ki Gymnasium (Lise) ra mezun bi, hewtês serri de semedo ke hıquq bıwano şi univestıtey Bonni. Marxi waştêne edebiyat u felsefe bıwano, labelê piyê ey nêverdao o nê qısman bıwano. Tepeya piyê Marksi serrê o şırawıt (rışt) universıtey Friedrich-Wilhelmsi, oyo ke Berlin dero. Marx uca fıkranê ateistan ra tesir bi.
Marx serra 1849ıne de şi Londra u hetan mergê xo uca de mend. Aca embazê xo Friedrich Engels nas kerd (şınasna). Kitabê Marx u Engelsio meşhur Das Kapitalo. Eno kıtab hirê cıldio. Cıldê yewıne heta letey dıyıne Marxi be Engelsi ra pia nuşto. Ê hirêyıne Engelsi nuşto.
Karl Marx zehfêr çehar hebi merdıman ra tesir biyo. Enê: Hegel, Adam Smith, David Ricardo u Rousseauê.
Merg (merdene)
Kanunê 1881ıne de ke ceniya Marxi Jenny merde, Marx nêweş kewt. Marx bronşit u ploreziye 14ê Adari (Marti) 1883ıne de merd. Mezela ey Londra dera.
Bibliyografya
The Philosophical Manifesto of the Historical School of Law (1842)
