Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Malawi

Malawi
ArwyddairUnity and Freedom Edit this on Wikidata
Mathgweriniaeth, gwladwriaeth sofran, gwlad dirgaeedig, gwlad Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlLlyn Malawi Edit this on Wikidata
Lb-Malawi.ogg, LL-Q7913 (ron)-KlaudiuMihaila-Malawi.wav, LL-Q22809485 (apc)-Hassan Hassoon-مالاوي.wav Edit this on Wikidata
PrifddinasLilongwe Edit this on Wikidata
Poblogaeth18,622,104 Edit this on Wikidata
Sefydlwyd
  • 6 Gorffennaf 1964 Edit this on Wikidata
AnthemMulungu dalitsa Malaŵi Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethLazarus Chakwera Edit this on Wikidata
Cylchfa amserUTC+2, Africa/Blantyre Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol
Saesneg, Chichewa Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolDwyrain Affrica, De Affrica, Southeast Africa Edit this on Wikidata
GwladBaner Malawi Malawi
Arwynebedd118,484 km² Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaSambia, Tansanïa, Mosambic Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau13°S 34°E Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredolCabinet of Malawi Edit this on Wikidata
Corff deddfwriaetholNational Assembly Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y wladwriaeth
Arlywydd Malawi Edit this on Wikidata
Pennaeth y wladwriaethLazarus Chakwera Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth
Arlywydd Malawi Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethLazarus Chakwera Edit this on Wikidata
Map
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)$12,602 million, $13,165 million Edit this on Wikidata
ArianMalawian kwacha Edit this on Wikidata
Canran y diwaith8 % Edit this on Wikidata
Cyfartaledd plant5.129 Edit this on Wikidata
Mynegai Datblygiad Dynol0.512 Edit this on Wikidata

Gwlad yn ne Affrica yw Gweriniaeth Malawi, neu Malawi (yn Saesneg: Republic of Malawi, yn Chichewa: Dziko la Malaŵi). Y gwledydd cyfagos yw Tansanïa i'r gogledd, Sambia i'r gorllewin, a Mosambic i’r de a'r dwyrain. Mae'n annibynnol ers 1964. Prifddinas Malawi yw Lilongwe.

Daearyddiaeth Malawi

Gwlad hir a chul, heb arfordir, yw Malawi. Mae rhan ogleddol y wlad ar ochr orllewinol Llyn Malawi. Yn y gogledd, saif rhwng Sambia yn y gorllewin a Tansanïa a Mosambic yn y dwyrain, yr ochr draw i Llyn Malawi. Yn y de, mae'r wlad yn ymestyn i mewn i Mosambic ar hyd dyffryn afon Shire. Nid oes gan Malawi arfordir, ond mae rheilffordd yn ei chysylltu a phorthladdoedd Nacala a Beira yn Mosambic.

Rhed y Dyffryn Hollt Mawr ar hyd y wlad o'r gogledd i'r de, a cheir nifer o lynnoedd yn y dyffryn. Llyn Malawi yw'r trydydd llyn yn Affrica o ran arwynebedd. Llifa afon Shire o ben deheuol y llyn i ymuno ag afon Zambezi yn Mosambic. Bob ochr i'r Dyffryn Hollt, mae'r wlad yn un fynyddig. Yn y gogledd, mae Ucheldir Nyika yn cyrraedd 2,600 medr uwch lefel y môr, ac i'r de o Lyn Malawi mae Ucheldiroedd Shire, sy'n cyrraedd uchder o 2,130 m ar Ucheldir Zomba a 3,002 m ym Mynyddoedd Mulanje.

Mae dwysder poblogaeth Malawi yn uchel i wlad yn Affrica. Y ddinas fwyaf, yn ôl pob tebyg, yw Blantyre, gyda phoblogaeth o tua 500,000, tra mae poblogaeth y brifddinas, Lilongwe, dros 400,000. Mae'r tywydd yn drofannol, gyda tymor glawog rhwng Tachwedd ac Ebrill, ac ychydig iawn o law rhwng Mai a Hydref. Ar y tir isel ceir tymheredd o tua 27° to 29 °C rhwng Medi ac Ebrill, a tua 23° rhwng Mai a Medi.

Hanes Malawi

Cafwyd hyd i olion hominid yn dyddio'n ôl tua miliwn o flynyddoedd yn yr ardal yma, ac roedd pobl gynnar yn byw ar lannau Llyn Malawi 50,000 i 60,000 o flynyddoedd yn ôl. Gelwir y trigolion cynnar yr Akufula neu'r Batwa. Hwy oedd yn gyfrifol am yr arlunwaith craig i'r de o Lilongwe, yn Chencherere a Mphunzi.

Yn ystod y 16g, sefydlwyd gwladwriaeth Maravi gan gangen o'r bobloedd Bantu o gwmpas Llyn Malawi. Dywedir fod yr enw "Malawi" yn dod o "Maravi". Tyfodd tiriogaeth y wladwriaeth i ymestyn o ardaloedd Tumbuka a Tonga yn y gogledd i ran isaf afon Shire yn y de, ac i'r gorllewin cyn belled a dyffrynoedd Luangwa a Zambezi. Roedd rheolwyr Maravi yn perthyn i dylwyth y Phiri, ac yn dwyn y teitl Kalonga. Manthimba oedd eu prifddinas. Prif iaith y Maravi oedd Chichewa.

Yn y 19g, symudodd nifer o bobloedd eraill i'r ardal. Daeth pobl y Ngoni, neu'r Angoni, o ardal Natal, yn yr hyn sy'n awr yn Dde Affrica, yn ffoi oddi wrth Ymerodraeth y Zulu, oedd yn ymestyn ei grym dan Shaka Zulu. Grŵp arall o fewnfudwyr oedd yr Yao neu Ayao, o'r hyn sy'n awr yn ogledd Mosambic. Cyn hir roedd y Maravi yn dioddef oherwydd ymosodiadau eu cymdogion, y Ngoni a'r Yao, ac yn aml yn cael eu gwerthu fel caethweision. Roedd yr Yao wedi troi at Islam, ac wedi datblygu partneriaeth a marsiandïwyr caethion Arabaidd.

Roedd y Portiwgeaid wedi ymsefydlu ar yr arfordir ers yr 16g, ond ymddengys mai'r Ewropead cyntaf i gyrraedd Llyn Malawi oedd David Livingstone yn 1859. Yn ystod y blynyddoedd nesaf, sefydlodd cenhadon Albanaidd yn y wlad. Yn 1891, daeth y diriogaeth yn than o'r Ymerodraeth Brydeinig, ac yn 1907 rhoddwyd yr enw Nyasaland arni.

Yn ystod y 1950au, bu nifer o ymgyrchoedd i geisio ennill annibyniaeth. Un o'r arweinwyr oedd Dr Hastings Kamuzu Banda, a ddaeth yn Brif Weinidog pan ddaeth Malawi yn wlad annibynnol yn 1964, ac yn Arlywydd ddwy flynedd yn ddiweddarach. Dim ond un blaid a ganiateid, ac yn 1970, cyhoeddwyd Banda yn Arlywydd am Oes.

Yn 1993, pleidleisiodd pobl Malawi mewn refferendwm dros gael system ddemocrataidd, sydd wedi parhau ers hynny. Bingu wa Mutharika oedd yr arlywydd o 2004 tan ei farwolaeth yn Ebrill 2012.

Gwleidyddiaeth Malawi

Iaith a diwylliant

Yn ogystal â Saesneg mae Chichewa yn iaith swyddogol sy'n cael ei siarad gan 57.2% o'r boblogaeth. Yr ieithoedd brodorol eraill yw Chinyanja (12.8%), Chiyao (10.1%), Chitumbuka (9.5%), Chisena (2.7%), Chilomwe (2.4%), a Chitonga (1.7%). Ceir sawl iaith arall (3.6%). (Cyfrifiad 1998, CIA World Factbook).

Economi Malawi

Gweler hefyd

   Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu at yr adran hon.

Read more information:

British-bred Thoroughbred racehorse Altesse RoyaleRacing silks of Roger Hue-WilliamsSireSaint CrespinGrandsireAureoleDamBleu AzurDamsireCrepelloSexMareFoaled1968CountryUnited KingdomColourChestnutBreederVera Hue-WilliamsOwnerRoger Hue-WilliamsTrainerNoel MurlessRecord5: 4-1-0Major wins1000 Guineas (1971)Epsom Oaks (1971)Irish Oaks (1971)HonoursTimeform rating: 126 Altesse Royale (foaled 1968) was a British Thoroughbred racehorse. In a brief racing career, lasting from October 1970 until Septembe…

  提示:此条目的主题不是中意關係。 中華民國與義大利關係 義大利 中華民國 代表機構義大利經濟貿易文化推廣辦事處駐義大利台北代表處代表代表 紀大為[1]Davide Giglio代表 蔡允中 大使[註 1][5] 中華民國與義大利關係是指中華民國與義大利共和國之間的關係。1913-1970年,兩國有官方外交關係但曾經因第二次世界大戰中斷,二次斷交後直至1990年代,

Questa voce sull'argomento film horror è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Morak - Il potere dell'occultoChristopher Lee in una scena del filmTitolo originaleMeatcleaver Massacre Lingua originaleinglese Paese di produzioneStati Uniti d'America Anno1977 Durata85 min Genereorrore RegiaEvan Lee SceneggiaturaKeith Burns e Ray Atherton ProduttoreRay Atherton Produttore esecutivoJulie Ellen Fine Foto…

بطولة أمم أوروبا للسيدات 2001 تفاصيل الموسم بطولة أمم أوروبا للسيدات  النسخة 8  البلد ألمانيا  التاريخ بداية:23 يونيو 2001  نهاية:7 يوليو 2001  المنظم الاتحاد الأوروبي لكرة القدم  البطل منتخب ألمانيا لكرة القدم للسيدات  مباريات ملعوبة 15   عدد المشاركين 8   أهداف…

Process to identify a disease or disorder Radiography is an important tool in diagnosis of certain disorders. Medical diagnosis (abbreviated Dx,[1] Dx, or Ds) is the process of determining which disease or condition explains a person's symptoms and signs. It is most often referred to as diagnosis with the medical context being implicit. The information required for diagnosis is typically collected from a history and physical examination of the person seeking medical care. Often, one or m…

Трубопровід Бургос — Монтерей — споруджена у Мексиці система для доставки зрідженого нафтового газу (ЗНГ) з газопереробного заводу у Бургос (штат Тамауліпас) до дистрибуційного терміналу у Монтеррей (штат Нуево Леон). Власником трубопроводу є компанія IEnova, дочірнє п…

クイネン・ウィリアムズQuinnen Williams 2019年のウィリアムズニューヨーク・ジェッツ #95ポジション ディフェンシブタックル生年月日 (1997-12-05) 1997年12月5日(25歳)出身地 アメリカ合衆国アラバマ州バーミングハム身長: 6' 3 =約190.5cm体重: 303 lb =約137.4kg経歴高校 ウェノナー高等学校大学 アラバマ大学NFLドラフト 2019年 / 1巡目全体3位所属歴 2019- ニューヨーク・ジェッツ…

Cuba op de Olympische Spelen Land Cuba IOC-landcode CUB NOC Comité Olímpico Cubano Olympische Zomerspelen 2016 in Rio de Janeiro Vlaggendrager Mijaín López Aantal deelnemers 124 Aantal disciplines 18 MedaillesRang: 18 goud5 zilver2 brons4 totaal11 Cuba op de Zomerspelen 1896 · 1900 · 1904 · 1908 · 1912 · 1920 · 1924 · 1928 · 1932 · 1936 · 1948 · 1952 · 1956 · 1960 · 1964 · 1968 · 1972 · 1976 · 1980 · 1984 · 1988 · 1992 · 1996 · 2000 · 2004 · 2008 · 2012 · 201…

Halaman ini berisi artikel tentang roti lapis asal Chili. Untuk nama salah satu presiden Chili, lihat Ramón Barros Luco. Barros LucoJenisRoti lapisTempat asalChiliBahan utamaRoti, daging sapi, keju  Media: Barros Luco Ramón Barros Luco, presiden Chili yang namanya digunakan untuk menamai roti lapis kesukaannya Barros Luco adalah roti lapis panas yang populer di negara Chili yang isiannya berupa daging sapi dan keju yang meleleh[1] dalam belahan roti yang jenisnya bisa beragam.…

Gaya atau nada penulisan artikel ini tidak mengikuti gaya dan nada penulisan ensiklopedis yang diberlakukan di Wikipedia. Bantulah memperbaikinya berdasarkan panduan penulisan artikel. (Pelajari cara dan kapan saatnya untuk menghapus pesan templat ini) Artikel ini membutuhkan rujukan tambahan agar kualitasnya dapat dipastikan. Mohon bantu kami mengembangkan artikel ini dengan cara menambahkan rujukan ke sumber tepercaya. Pernyataan tak bersumber bisa saja dipertentangkan dan dihapus.Cari sumber:…

Lambertia Lambertia formosa Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Plantae (tanpa takson): Angiospermae (tanpa takson): Eudikotil Ordo: Proteales Famili: Proteaceae Genus: LambertiaSm.[1] Spesies tipe Lambertia formosa Spesies Lihat teks. Lambertia adalah genus tumbuhan berbunga, termasuk dalam famili Proteaceae. Lambertia endemik di Australia. Genus ini dinamai pada tahun 1798 oleh Sir James Edward Smith untuk menghormati ahli botani Inggris Aylmer Bourke Lambert. Lambertia adalah semak-semak scl…

Women's team at the 2018 Mediterranean GamesVenueCampclar Athletics StadiumLocationTarragona, SpainDates23–24 JuneCompetitors18 from 6 nationsTeams6Medalists  Marion BardaryAngéline CohendetBérangère Rogazy   France Mónica GalisteoNerea LópezAlicia Marín   Spain Aybüke AktunaYasemin AnagözGülnaz Büşranur Coşkun   Turkey← 20132022 → Archery at the2018 Mediterranean GamesIndividualmenwomenTeammenwo…

Ne doit pas être confondu avec Conseil des représentants (Bahreïn). Conseil des représentants(ar) Majlis an-Nuwwāb(ku) Enjumen-e Nûnerênمجلس النوابئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران 5e législature Emblème du Conseil des représentants.Présentation Type Chambre basse (de jure)Monocaméral (de facto) Création 2005 Lieu Bagdad, Zone verte Durée du mandat 4 ans Présidence Président Mohamed al-Halbousi (TAK) Élection 15 septembre 20189 janvier 2022 Structu…

Herb Wielunia Typ herbu miejski Herb Wielunia – jeden z symboli miasta Wieluń i gminy Wieluń w postaci herbu[1]. Wygląd i symbolika Dawny herb Wielunia Herb przedstawia w polu czerwonym wieżę srebrną z oknem czarnym, z trzema blankami i daszkiem błękitnym, zwieńczonym kulą złotą. Historia Najstarszy znany emblemat Wielunia widnieje na denarach wieluńskich Władysława Opolczyka i przedstawia wieżę obronną, symbolizującą Bramę Krakowską w Wieluniu[2]. Pojawia się on na zach…

Subscription library in Newport, Rhode Island, United States Redwood LibraryThe building's façadeLocationNewport, Rhode IslandTypeSubscription libraryEstablished1747 (1747)Access and useCirculation15,204 (2018)[1]Other informationDirectorBenedict Leca, Ph.D. FRSA[2]Websitewww.redwoodlibrary.orgRedwood LibraryU.S. National Register of Historic PlacesU.S. National Historic LandmarkU.S. National Historic Landmark DistrictContributing Property Location50 Bellevue Avenue, Newpor…

Kebakaran Museum Nasional BrasilMuseum Nasional Brasil terbakar di belakang patung Dom Pedro IITanggal2 September 2018 (2018-09-02)TempatMuseum Nasional (Brasil)JenisKebakaranPenyebabTidak diketahui Pada tanggal 2 September 2018, sekitar pukul 19:30 waktu setempat, kebakaran besar terjadi di Paço de São Cristóvão yang ditempati oleh Museum Nasional Brasil di Rio de Janeiro. Museum ini menyimpan lebih dari 20 juta benda. Presiden Brasil, Michel Temer, menyebut kerugian akibat musnahnya w…

Partial lunar eclipse of 8 October 2014 Total lunar eclipse8 October 2014 From Lomita, California, 10:55 UTC Ecliptic north upThe Moon passes right to left (west to east) through Earth's shadow Saros (and member) 127 (42 of 72) Gamma 0.3826 Magnitude 1.1659 Duration (hr:mn:sc) Totality 0:58:50 Partial 3:19:31 Penumbral 5:18:03 Contacts (UTC) P1 8:15:36 U1 9:14:48 U2 10:25:09 Greatest 10:54:35 U3 11:23:59 U4 12:34:19 P4 13:33:39 A total lunar eclipse took place on Wednesday 8 October 2014. It is …

Railway station in Germany Karlsruhe Hauptbahnhof Through stationMain entranceGeneral informationLocationBahnhofplatz 1a76137 KarlsruheKarlsruhe, Baden-WürttembergGermanyCoordinates48°59′38″N 8°24′2″E / 48.99389°N 8.40056°E / 48.99389; 8.40056Line(s) Karlsruhe–Mühlacker railway Winden–Karlsruhe railway Rhine Valley Railway Rhine Railway Platforms16Connections S 1 S 11 S 31 S 32 S 4 S 5 S 51 S 52 S 7 S 71 S 8 S 81 ConstructionArchitectural styleNeoclassic…

Legislature of Odesa Oblast, Ukraine Odesa Oblast CouncilTypeTypeUnicameral Houses1LeadershipChairmanHrihoriy Didenko, Servant of the People StructureSeats84Political groupsGovernment (57)   Our Home is Ukraine (18)[1]   Servant of the People (16)   For the Future (10)   Fatherland (7)   Independent (6) Opposition (27)   Trust the Deeds (11)   European Solidarity (10)   Party of Shariy (6) ElectionsLast election25 October 2020[2]Meeting…

Comics character GladiatorGladiator as appeared on a variant cover of Guardians of the Galaxy #6 (May 2019).Art by David Marquez.Publication informationPublisherMarvel ComicsFirst appearanceThe X-Men #107 (Oct. 1977)Created byChris ClaremontDave CockrumIn-story informationAlter egoKallarkSpeciesStrontianTeam affiliationsImperial GuardAnnihilatorsDark GuardiansGuardians of the GalaxyNotable aliasesCaptain Universe, Cal KramerAbilitiesSuperhuman strength, speed, stamina, agility, reflexes, and dur…

1983 هي سنة بسيطة بدأت في يوم السبت وفق التقويم الغريغوري، وهي السنة رقم 1983 في الحقبة العامة وبعد الميلاد، والسنة رقم 983 في الألفية الثاينة، ورقم 83 في القرن العشرين والسنة الرابعة في عقد الثمانينات من القرن العشرين. وتعتبر تلك السنة بداية مختلف عليها لبداية الإنترنت وإجراء أول…

Canadian academic publisher Demeter PressFounded2006FounderAndrea O'ReillyCountry of originCanadaHeadquarters locationOntarioPublication typesBooks, journalsNonfiction topicshumanities and social sciencesOfficial websitedemeterpress.org Demeter Press is a not-for-profit feminist academic publisher headquartered in Ontario, Canada. Founded in 2006 by Andrea O'Reilly, it focuses on the topic of motherhood and is partnered with the Motherhood Initiative for Research and Community Involvement (MIRCI…

s-кварк (странный кварк) (s) Состав фундаментальная частица Семья Фермион Группа Кварк Поколение Второе Участвует во взаимодействиях сильное, слабое, электромагнитное, гравитационное Кол-во типов 3 Масса 95 ± 25 МэВ/c2 Теоретически обоснована Гелл-Манн, Цвейг (1964) Обнаруже…

Protein that stimulates red blood cell production erythropoietinIdentifiersAliasesEPOuniprot:P01588epoetinExternal IDsGeneCards: [1] RNA expression patternBgeeHumanMouse (ortholog)n/an/aBioGPSMore reference expression dataOrthologsSpeciesHumanMouseEntrezn/an/aEnsembln/an/aUniProtnan/aRefSeq (mRNA)n/an/aRefSeq (protein)n/an/aLocation (UCSC)n/an/aPubMed searchn/an/aWikidataView/Edit Human Erythropoietin (/ɪˌrɪθroʊˈpɔɪ.ɪtɪn, -rə-, -pɔɪˈɛtɪn, -ˈiːtɪn/;[1][2][3&…

American politician Solon BorlandEnvoy Extraordinary and Minister Plenipotentiary (Nicaragua)In officeApril 18, 1853 – April 17, 1854PresidentFranklin PiercePreceded byJohn B. KerrSucceeded byJohn H. WheelerUnited States Senatorfrom ArkansasIn officeApril 24, 1848 – March 3, 1853Preceded byAmbrose Hundley SevierSucceeded byRobert Ward Johnson Personal detailsBorn(1808-09-21)September 21, 1808Nansemond County, Virginia, U.S.DiedJanuary 1, 1864(1864-01-01) (aged 55)Harri…

Elizeth Cardoso Información personalNombre de nacimiento Elizeth Moreira CardosoNacimiento 16 de julio de 1920Brasil Brasil, Río de Janeiro, Estado de Río de JaneiroFallecimiento 7 de mayo de 1990 (69 años)Río de Janeiro (Brasil) Causa de muerte Cáncer de estómago Nacionalidad BrasileñaInformación profesionalOcupación Música, cantante, actrizAños activa desde 1936Género MPBChoroSamba-canciónBossa novaInstrumentos Vocalista , ContraltoTipo de voz Contralto Artistas relacionados…

This article may contain an excessive amount of intricate detail that may interest only a particular audience. Please help by spinning off or relocating any relevant information, and removing excessive detail that may be against Wikipedia's inclusion policy. (June 2023) (Learn how and when to remove this template message) This article's lead section may be too short to adequately summarize the key points. Please consider expanding the lead to provide an accessible overview of all important aspec…

Disused railway station in North Yorkshire, England ScarboroughLondesborough RoadLondesborough Road with station building (2008)General informationLocationScarborough, ScarboroughEnglandCoordinates54°16′30″N 0°24′38″W / 54.275114°N 0.410500°W / 54.275114; -0.410500Grid referenceTA034877Other informationStatusDisusedHistoryOriginal companyNorth Eastern RailwayPre-groupingNorth Eastern RailwayPost-groupingLondon and North Eastern RailwayKey dates8 June 1908opene…

German sports club Football clubFüchse Berlin ReinickendorfFull nameFüchse Berlin Reinickendorf e.V. BTSV von 1891Nickname(s)Die Füchse (The Foxes)Founded28 January 1891StadiumMax-Schmeling-HalleCapacity3,000ChairmanFrank SteffelManagerGuido PerschkLeagueBerlin-Liga (VI)2015–1610th Home colours Away colours Füchse Berlin Reinickendorf are a German sports club based in Reinickendorf, a western district of Berlin. The football side is part of a larger sports association that has departments …

An animation of the Roman surface representing RP2 in R3 In differential geometry, Pu's inequality, proved by Pao Ming Pu, relates the area of an arbitrary Riemannian surface homeomorphic to the real projective plane with the lengths of the closed curves contained in it. Statement A student of Charles Loewner, Pu proved in his 1950 thesis (Pu 1952) that every Riemannian surface M {\displaystyle M} homeomorphic to the real projective plane satisfies the inequality Area ⁡ ( M ) ≥ 2 &…

Kembali kehalaman sebelumnya