Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru (Saesneg: Wales Council for Voluntary Action, adnebir y mudiad fel rheol gan ei rhalfyriad Saesneg a hynny yn y Gymraeg hefyd, WCVA) yw'r sefydliad aelodaeth cenedlaethol ar gyfer y trydydd sector ac yn gwirfoddoli yng Nghymru. Ei nod yw gweithio tuag at 'Ddyfodol lle mae'r trydydd sector a gwirfoddoli yn ffynnu ledled Cymru, gan wella lles i bawb'.[1]
Mae WCVA yn darparu gwasanaethau a chefnogaeth i elusennau, grwpiau cymunedol, sefydliadau gwirfoddol, mentrau cymdeithasol a gwirfoddolwyr.[2]
Strwythur
Mae aelodaeth CGGC yn cynnwys dros 2,500 o sefydliadau trydydd sector. Mae ganddo hefyd bartneriaid o'r sectorau preifat a statudol sy'n cefnogi ei waith.
Yng Nghymru, mae yna gorff seilwaith ar lefel sirol hefyd. Mae gan bob sir Gyngor Gwirfoddol Sirol yn ogystal â chanolfannau gwirfoddoli. Mae'r 19 Cyngor Gwirfoddol Sirol lleol yng Nghymru, a'r corff cymorth cenedlaethol WCVA, yn rhwydwaith o sefydliadau cymorth ar gyfer y trydydd sector yng Nghymru o'r enw Cymorth Trydydd Sector Cymru.[3] Y corff seilwaith a chynrychioliadol cyfatebol ar gyfer sefydliadau gwirfoddol yn yr Alban yw SCVO. Yng Ngogledd Iwerddon mae'n NICVA ac yn Lloegr mae'n NCVO. Y cyrff cyfatebol ar gyfer hyrwyddo, cefnogi a dathlu gwirfoddoli yw Volunteer Now (yng Ngogledd Iwerddon), Volunteer Development Scotland a NCVO yn Lloegr. Ynghyd â WCVA, dyma aelodau Fforwm Gwirfoddoli'r DU.
Yn 2018-19, dyrannodd CGGC tua £11.5 miliwn mewn arian i elusennau, mentrau cymdeithasol a gwirfoddolwyr yng Nghymru.[5] Mae modd i sefydliadau a mudiadau ymuno â thalu gwahanol raddfeydd tâl: am ddim i fudiadau sydd ag uncwm rhwng £0 – £50,000 hyd at £90 y flwyddyn i fudiad ag incwm o £90 y flwyddyn.
Incwm blynyddol y corff yn 2018-19 oedd £16.4 miliwm.[6]
Hanes
Ganwyd WCVA ym 1934 a'i alw'n Gyngor Gwasanaethau Cymdeithasol De Cymru a Sir Fynwy. Yn ystod y Dirwasgiad, ariannodd y Cyngor nyrsys ardal ar gost o £ 100 y flwyddyn, a chefnogodd gynlluniau cydweithredol i gloddio glo mynydd a chadw dosbarthiadau heini i fenywod. Yn y degawdau canlynol cynyddodd cwmpas WCVA, ac roedd yn cefnogi sefydlu sefydliadau fel Citizens ’Advice Bureaux ac Anabledd Cymru.[7]
Ers hynny, mae CGGC wedi hyrwyddo gwirfoddoli ledled Cymru, wedi lansio cynllun Gwirfoddolwr y Flwyddyn Cymru, wedi ymgymryd â chydlynu Gwasanaeth Cymorth Cymunedau yn Gyntaf [8] ac yn helpu i reoli prosiect Amgylchedd Cymru, sy'n cynnig cyllid i grwpiau sy'n gweithio yn y arena newid hinsawdd.[9] Mae hefyd yn darparu cyfleoedd hyfforddi i'r trydydd sector yng Nghymru [10] ac yn cynnal ystod o gynadleddau a seminarau ar gyfer y sector bob blwyddyn.
Prosiectau cyfredol WCVA
Gwirvol - rhaglen gwirfoddoli ieuenctid
Recruit3 - Wedi'i redeg ar y cyd â Big Issue Cymru, mae hwn yn safle recriwtio ar gyfer y trydydd sector.
Cyfranogiad Cymru - Annog cyfranogiad mewn bywyd cyhoeddus yng Nghymru.
Environet Cymru - Ariannu a chefnogi grwpiau sy'n gweithio gyda'r amgylchedd.
Cronfa Grant Gwirfoddoli Cymru - WCVA sy'n rheoli'r cynllun grant hwn a ariennir gan Lywodraeth Cymru.
Grantiau WCVA
Ceir sawl gwahanol grant y gallu fudiadau ymgeisio ar eu cyfer. Bydd rhain yn amrywio o flwyddyn i flwyddyn. Roedd grantiau 2020 yn cynnwys:[5]