Proslava buđenja proljeća

Hiderles
Proslava Hiderlesa 6. maja
Nematerijalna kulturna baština
Regija	Evropa
Država	Sjeverna Makedonija, Turska
Svjetska baština
Lista upisa	Reprezentativna lista nematerijalne kulturne baštine čovječanstva
UNESCO oznaka	01284
Datum upisa	2017.
Lokacija upisa	UNESCO

Hiderles (makedonski: Hiderles; turski: hıdırellez ili hıdrellez) je proslava buđenja proljeća koje se slavi svakog 6. maja na teritoriji Osmanskog Carstva, kada su se proroci Hidir i Ilija susreli na zemlji.^[1]

Etimologija

Rituali povezani sa poštovanjem paganskog božanstva, čija je obilježja u hrišćanstvu bio Sveti Đorđe, a u islamu prorok al-Kadir (arap. ٱلْخَضِر‎, tur. Hızır), bili su veoma rašireni među mnogim narodima u Osmanskom Carstvu.

Ime praznika Hiderle nastalo je od imena religijskih likova Hizir i Ilias (prorok Ilija). Ovaj muslimanski naziv praznika Hederlez znači „dan proroka Ilije - dan Hizir Iliasa“. Mitološki lik Hizir povezan je sa izvorima vode i deluje kao svetac zaštitnik radnika, davalac obilja i sreće.

Smatra se da je Hizir mitska ličnost o kojoj se ponavljaju narativi u različitim mitologijama i kulturama. Turski teolog Mahmut Erol Kilič zastupa ideju da su Idris, Ilias i Hizir različita imena za jednu istu ličnost, preuzeta u različitim vremenima i iz različitih kultura i da je ovaj lik identičan liku boga Teuta u starom Egiptu, Enoha kod Jevreja ili Hermesa kod Starih Grka.^[2]

Proslava Hiderlesa u Moldaviji

Nematerijalna kulturna baština

Tokom proslave ovog praznika izvode se razne ceremonije i rituali povezani sa prirodom, koji garantuju dobrobit, plodnost i prosperitet porodice i zajednice i štite stoku i usjeve za narednu godinu. Praznik pripada svim učesnicima: porodicama, djeci, omladini, odraslima, plesačima i pjevačima. Rituali imaju duboko ukorijenjena kulturna značenja i pružaju učesnicima osjećaj pripadnosti i kulturnog identiteta i priliku za jačanje odnosa. Praznik se prepoznje kao dio kulturnog identiteta lokalne zajednice koji se prenosi unutar porodice i između članova šire zajednice kroz usmenu komunikaciju, posmatranje i učešće u proslavi.

Hiderles se nalazi na UNESCO-voj Reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovječanstva kao zajednički element nematerijalnog kulturnog nasleđa u Sjevernoj Makedoniji i Turskoj. Odluku o upisu donio je Međuvladin komitet za očuvanje nematerijalnog kulturnog nasleđa na zasjedanju koje je održano od 13. do 18. decembra 2017. god. na Islandu^[3][4][5]

Reference

1. UNESCO - Nematerijalna kulturna baština u Sjevernoj Makedoniji - ich.unesco.org, Pristupljeno, 17.12.2022
2. The vanished kurban: Modern dimensions of the celebration of Kakava, Hıdırellez among the Gypsies in Eastern Thrace (Turkey) Bilijana Sikimić i Petko Hristov: Institut Balkanskih studija, Beograd, str. 33.–50. Pristupljeno 17.12.2022engleski: '
3. UNESCO Hiderles - ich.unesco.org, Pristupljeno, 17.12.2022
4. Saglasnosti
5. Kršćanska simbolika