Orson Welles

Orson Welles
Orson Welles
	Welles 1937.
Rođenje	6. maj 1915.; Kenosha, Wisconsin, SAD
Smrt	10. oktobar 1985 (70 godina); Los Angeles, Kalifornija, SAD
Zanimanje	Režiser; glumac; scenarist; filmski producent;
Godine aktivnosti	1931–1985.
Supružnik/ci	Virginia Nicolson (1934–1940); Rita Hayworth (1943–1947); Paola Mori (1955–1985)
Djeca	3
Potpis

Orson Welles bio je američki režiser, glumac, scenarist i filmski producent.

U svijet glume i inscenacije ušao je početkom tridesetih godina, za boravka u Dublinu gdje je dobio angažman kao pozorišni glumac i režiser. Pozorištu je ostao vjeran još neko vrijeme po povratku u Sjedinjene Američke Države, a od 1935. godine sve više surađuje na radiju kao narator, glumac ili pisac, a povremeno adaptira i zanimljiva književna djela .

Tako je 30. oktobra 1938. godine izazvao opću paniku vještom i uvjerljivom adaptacijom romana Rat svjetova o invaziji Marsovaca. O toj pomutnji koju je Welles izazvao svojom radio-dramom snimljen je 1975. godine TV film Noć, koji je užasnuo Ameriku.

Njegovo filmsko debitansko djelo, dvosatni film Građanin Kane, kojeg je režirao 1941. godine, spada među remek-djela svjetskog filma. Nominiran je za Oskara za najbolji film, režiju i glavnu ulogu koju je odigrao sam Welles. Kao filmski režiser nikad nije postigao komercijalni uspjeh, ali je zato veliku popularnost stekao kao filmski glumac.

Status filmske zvijezde utvrdio mu je film Treći čovjek, snimljen 1949. u kojem je odigrao lik superiornog kriminalca. Godine 1952. snimio je po Shakespeareovoj tragediji Othello istoimeni igrani film koji mu je donio Zlatnu palmu na festivalu u Canesu. Posljednje djelo, film Istine i laži, snimio je 1974. godine. Godine 1975. dobio je nagradu za životno djelo Američkog filmskog instituta.

Filmografija

Građanin Kane (1941)
Treći čovjek (1949)
Othello (1952)
Prinuda (1959)
Ponoćni otkucaji (1965)
Bitka na Neretvi (1969)
Istine i laži (1974)

Nagrade

1941. – Građanin Kane – Oscar za najbolji originalni scenarij
1971. – Počasni Oscar za životno djelo
1975. – Američki filmski institut – Nagrada za životno djelo
1965. – Ponoćni otkucaji – Kanski filmski festival
1959. – Prinuda – Najbolji glumac – Kanski filmski festival
1952. – Othello (film) – Kanski filmski festival
1983. – Nagrada David di Donatello
1984. – Nagrada za životno djelo – Udruženje američkih režisera
1964. – Proces – Nagrada Udruženja filmskih kritičara Francuske
1978. – Nagrada za životno djelo – Nagrada Udruženja filmskih kritičara Los Angelesa
1993. – Sve je to istina (film objavljen posthumno) – Nagrada Udruženja filmskih kritičara Los Angelesa
1974. – F for Fake – Nagrada Sant Jordi (Barcelona)
1970. – Zlatni lav za životnu karijeru – Filmski festival u Veneciji