Hiperplazija (grčki: ὑπέρ – hyper = preko + πλάσις – plasis = formiranje), ili hipergeneza, jest povećanje količine organskog tkiva, što je posljedica proliferacije (brzog umnožavanja) ćelija. To može dovesti do ukupnog proširenja nekog organa. Ovaj ermin se ponekad zbunjujuće moješa sa benignom neoplazijom ili benignim tumorom.[1]
Hiperplazija je zajednički preneoplazijeki odgovor na određeni stimulus. Mikroskopski, ćelije liče na normalne ćelije, ali im je brojnost višestruko povećana. Ponekad ćelije mogu biti povećan i u veličini (hipertrofija). Prema tomr, hiperplazija se razlikuje od hipertrofije po tome što se promjene ćelija u hipertrofiji odvijaju povećanjem veličine ćelija, dok hiperplazija uključuje povećanje broja ćelija.
Znaci i simptomi
Hiperplazija se smatra fiziološki (normalnim) odgovorom na specifični stimulans, a ćelije u hiperplaziji rastu i dalje pod normalnim regulatornim kontrolim mehanizmima. Ovo se razlikuje od neoplazija (procesa koji su osnov za rak i dobroćudne tumore), u kojima se genetički nenormalne ćelije uspješno razmnožavaju na nefiziološki način, koji odgovara na normalne stimulanse.[2][3][4][5][6]
Primjeri
Pacijent sa hemihiperplazijom koja je zahvatila gornje i donji lijevi ekstremitet
Hemihiperplzija uključuje gornje i donje lijeve ekstremitete oboljelih. Neslaganje dužine nogu može se uočiti u nagibu karlice.
Neki od poznatiji kliničkih oblika hiperplazije, odnosno uvjeti dovode do hiperplazije, su:
Hemihiperplazija kada je pogođeno samo pola (ili jednu strana) tijela, što ponekad utiče na pojavu udova različite dužine.
Hiperplazija dojke stvara lezije dojke, uključujući uobičajenu hiperplaziju mliječnih kanalića (duktusnu hiperplaziju), središnje proširenje broja ćelija u vrh kanala dojke i netipsku hiperplaziju kanala dojke, u kojoj se češće i uočljivije javlja abnormalan obrazac rasta. To je povezano s povećanim rizikom od razvoja raka dojke.
Hiperplazija intime se odnosi na zadebljanje intime krvnog suda kao komplikaciju postupka rekonstrukcije ili endarterektomije. Ova hiperplazija je univerzalni odgovor na ozljede i važan razlog neuspjeha na kraju obilaznice („bajpasa“), posebno u venama i sintetskim sudovnim kalemovima.
Fokusna epitelna hiperplazija (također poznat kao Heck-ova bolest) je nalik na bradavicu koja raste u sluzokoži usta ili, rijetko, grlu, što izazivaju određeni pod-tipovi papiloma virus čovjeka (HPV). Nije poznato da li Heckova bolest uzrokuje rak.
Hiperplazija lojnih žlijezda javlja se u vidu žućkastih izraslina na koži, najčešće na licu. Ovo stanje nije ni zarazno niti opasno.
Kompenzacijska hiperplazija jetre se ispoljava kada prolazi kroz intenzivne ćelijske diobe nakon akutne ozljede, što rezultira novim ćelijama koje vraćaju funkcije jetre u osnovno stanje. Oko 75% jetre može biti akutno ili resekcijski oštećeno, a obnovljeno regeneracijom putem podjele hepatocita, odnosno hiperplazije. Ovo je ono što čini mogućim gotovo svakodnevno presađivanje donatorske jetre.[7][8][9][10][11][12][13]
Uzroci
Hiperplazija može nastati zbog bilo kojeg broja uzroka, uključujući iveća oštećenja (na primjer, širenje baznog sloje epiderme za nadoknadu izgubljene kože), hronični upalni odgovor, hormonski poremećaj, ili naknadu oštećenja tokom bolesti i drugdje. Hiperplazija može biti bezopasna na određenom tkivu. Primer je normalan ovakav odgovor za rast i umnožavanje mliječnih sekrecijskih žljezdanih ćelija u dojci kao odgovor na trudnoću, kao pripremu za buduće dojenje.
Možda najzanimljiviji i potentan učinak koji IGF ima na ljudski organizam je njegova sposobnost da izazove hiperplaziju, što je ustvari dijeljenje ćelija. Za razliku od toga, hipertrofija je ono što se dešava, naprimjer, u ćelijama skeletnih mišića tokom teških vježbanja, uz uzimanje stereoida, što počiva na rastu veličine ćelija. Sa upotrebom IGF, jedna od mogućnosti je da dovede do hiperplazije što je zapravo povećava broja mišićnih ćelija prisutnih u tkivu. Težina treninga sa ili bez upotrebe anaboličkih steroida omogućava ovim novim ćelijama da dobijaju u veličini i snazi. Postoji teoretisanje da hiperplazija može biti inducirana putem specifične izlazne snage treninga za sportske rezultate, čime se povećava broj mišićnih vlakana, umjesto povećanja veličine jednog vlakna.[11][12][13]
