PROFILBARU.COM

**Grumman F-14 Tomcat**
Grumman F-14 Tomcat
	F-14A
Proizvođač	Grumman
Prvi let	21. decembar 1970.
Status	u upotrebi
Glavni korisnik	USAF, Iran
Cijena	38 miliona US$ (1998)

Grumman F-14 Tomcat jest nadzvučni, dvomotorni avion sa dva sjedišta i promjenjivom geometrijom krila. Od 1972. do 2006. bio je glavni lovac presretač i izviđački avion Američke ratne mornarice. Ušao je u službu 1972. zamijenivši McDonnell F-4 Phantom II. Ukinut je 22. septembra 2006, a zamijenio ga je McDonnell F/A-18E/F Super Hornet.

Razvoj

F-14 dizajniran je s namjerom da zamijeni lovca/presretača F-4 Phantom II, koji je dotad bio glavni presretač Američke ratne mornarice. Prvi let F-14 (u verziji F-14A) izvršen je 21. decembra 1970. i ubrzo će se pokazati da je to jedan od najsjajnijih i najubojitijih od svih lovaca/presretača koji su ikad služili u Američkoj ratnoj mornarici. F-14A namijenjena je uloga zračne borbe, što znači da primarno koristi rakete zrak-zrak. Novembra 1973. poslije završnog uspješnog testiranja Pentagon je službeno odobrio uvođenje AIM-54 Phoenix rakete u operativnu upotrebu. Budući da je njen domet preko 180 km, postala je odlično oružje za zaštitu nosača aviona i pratećih brodova u floti od napada tada najvećeg neprijatelja flote, sovjetskih bombardera velikog dometa naoružanih i dalekometnim raketama za napad na brodove. Preuzimanje takve uloge donijelo je i avionima F-14 Tomcat naziv Fleet Defender (Branilac flote). Jedan od najvećih nedostataka verzije F-14A bili su pogonski motori. Pucanje usmjerivača mlaznica na ispuhu motora i prestanak rada motora pri malim brzinama i velikoj visini samo su najveći od niza kvarova. Problemi s pogonskim motorima i saznanje o premalo snage za takav avion, navelo je na razmatranje i ispitivanje nove pogonske grupe. Ugradnja nove pogonske grupe uz ugradnju sistema nadgledanja zamora motora, uz još neke promjene, trebalo je značiti verziju F-14B. Budući da je u to vrijeme Vijetnamski rat iscjeđivao budžet Američke ratne mornarice, zajedno s proizvodnim problemima pogonske grupe F401, u aprilu 1974. odbačen je plan izgradnje verzije F-14B.

U traženju da Mornarica zamijeni lovce/jurišnike predložena je verzija F-14C. Uopšteno je to verzija kao i F-14B uz dodatak ugrađenog naprednijeg sistema za napade na zemaljske ciljeve. S obzirom na visoku cijenu aviona F-14 (oko 38 miliona dolara po komadu), plan je odbačen prije nego je uopšte došao u proizvodnju. Umjesto F-14C US Navy le odlučila kupiti više A-6 Intruder aviona. S krajem vijetnamskog rata, početkom 1980-ih, nakon odbacivanja verzije F-14B, plan o modernizaciji F-14 ponovo je postao aktualan. Dodavanjem novog elektronskog sistema za kontrolu paljbe, sistema za kontrolu i protivmjere, UHF-VHF radio, te rješavanjem problema sa zapaljenjem pogonskih grupa, nastaje verzija F-14A+. Prvi let F-14A+ izveden je 14. januara 1981. Ugradnjom nove pogonske grupe, radijus presretanja se povećao za 62%, a pružena je i mogućnost polijetanja s nosača aviona bez korištenja forsaža (dodatno sagorijevanje).

Za razliku od F-14A+, verzija F- 14D zamišljena je kao avion s digitalnom avionikom. Prvi let verzije F-14D izveden je 9. februara 1990. Verzija F-14D sadrži novi glavni radar AN/APG-7 I (sličan radaru ugraden u F-15 Eagle), ometač za samozaštitu u vazduhu, digitalni navigacioni sistem, laserski navigacioni sistem i dvostruki standardni letni kompjuter. U vrijeme ugradnje u F-14D, AN/APG-71 je bio jedan od najnaprednijih radara s dometom pretraživanja od 370 km (za razliku od prethodnika AWG-9, čiji je domet bio 160 km). Za razliku od prijašnjih verzija, F- 14D je sposoban ponijeti široku paletu oružja i oruđa za napade na zemaljske ciljeve uključujući i gađanje ciljeva laserski navodjenim bombama. Planirano je da može ponijeti HARM, HARPOON, Maverick i AMRAAM rakete. Proizvodnja svih F-14D službeno je završena u martu 1990. nakon proizvedenih samo 37 aviona.

Nadogradnja svih F-14 s mogućnošću napada na zemaljske ciljeve, što uključuje u prvoj fazi nadogradnju na nivo F-14D, u kasnijoj fazi dogradnju na kokpitu, a u posljednoj fazi dodavanje softvera iz radara APG-71 aviona F-15E, trebala je rezultirati verzijom F/A-l4D. Verzije F-14T i F-14X predložene su u 1970-im kad je cijena aviona ozbiljno ugrožavala projekt F-14. Obe predložene verzije trebale su nositi manje raketa i imari slabiju avioniku. Verzija T imala bi samo AIM-7 i AIM-9 rakete, čime ne bi bila značajno bolja od tada postojećih aviona, Phantoma i Crusadera. Verzija X trebala je nositi ili AIM-53 rakete ili ništa, a mogućnosti radara bile bi značajno umanjene. Oba plana su odbačena nakon što se Mornarica odlučila opremiti najboljim mogućim avionima.

S obzirom na povlačenje iz upotrebe jurišnog aviona A-6 Intruder, predložena je verzija F-14 Quick Strike koja bi bila slična F/A-14 i imala bi sličnu avioniku kao i F-15E, duže vrijeme leta i 4 nosača za naoružanje na koje bi se zakačilo po 5 raketa ili bombi. Predloženo naoružanje uključivalo je HARM, Harpoon i Maverick projektile. No s obzirom na uspjeh F/A-18E/F Super Hornet, svi budući programi razvoja F-14 prekinuti su.^[1]

Tipovi

Ukupno je prozivedeno 712 F-14 u Grummanovoj fabrici u Calvertonu na Long Islandu od 1969. do 1991.

YF-14A: Prototip i pretproizvodni model (12 proizvedeno)
F-14A: Originalna proizvodna dvosjedna varijanta konstruirana za Američku ratnu mornaricu kao lovac-presretač. Kasnije su rađene modifikacije ovog modela. 545 zrakolova je isporučeno američkoj mornarici i 80 Iranu. Zadnja 102 modela isporučeni su s poboljšanim motorom (TF30-P-414A).
F-14 + Plus ili F-14B: Varijanta F-14A poboljšana novim motorom GE F110-400. 38 novih aviona je proizvedeno, dok 48 F-14A unapređeno u B varijantu. U kasnim 1990tima 67 F-14B varijante aviona unapređene su kako bi im se povećao rok upotrebe. Ti modeli bili su poznati kao F-14B Upgrade.
F-14D Super Tomcat: Izvorni motori TF-30 zamijenjeni su GE F110-400 kao i na F-14B. Nova varijanta uključivala je i novi sistem avionike i novi radar. Ukupno je proizvedeno 37 novih aviona i 18 F-14A unaprijeđeno je u varijantu D.