Ekspedicijski stil

Ekspedicioni stil predstavlja jedan od dva osnovna načina penjanja na visoke planine. Ovaj stil podrazumijeva podizanje stalne linije opskrbljenih kampova na planini, koji su stalno dostupni tokom trajanja ekspedicije.^[1]

Ekspedicija

Korijen riječi ekspedicija je u latinskom jeziku (ex pes, ped - na noge, expedire - slati, isporučiti, otići). Riječ se višeznačno upotrebljava za:

• odeljenje za otpremanje raznih pošiljki
• slanje, odašiljanje, otpremanje nečega
• putovanje radi izvršenja nekog zadatka (naučnog, političkog, sportskog i sl.)
• vojni pohod, vojna operacija
• specifična grupa ljudi koja učestvuju u takvom putovanju^[2]

Od 15. stoljeća u doba istraživanja dalekih krajeva postao je pojam za duga putovanja gdje su čovjek ili grupa odvojeni od ostalog svijeta, a sve potrebno za preživljavanje, djelovanje i ostvarenja cilja moraju imati sa sobom.

Ekspedicija se koristi da označi vojni pohod, kopneni ili pomorski, s određenim zadatkom. Kaznena ekspedicija koju provode ekspedicijske snage na tuđem teritoriju ima za cilj odmazdu nad širom zajednicom čiji su članovi počinili neki zločin, te označava ujedno i odvraćanje članova te zajednice od činjenja tih nedozvoljenih radnji u budućnosti. I kod kaznenih ekspedicija postoje razlike, pa se dijele na one blaže poput uništavanje imovine ili stoke i poljoprivrednog zemljišta, preko zarobljavanja ili ubijanja čanova neke teritorijalne ili plemenske zajednice što može prerasti u genocid, kao najteži oblik kaznene ekspedicije.

Ove kaznene ekspedicije unutar vlastitih granica jedne države se rijetko primenjuju i to nezvanično. Dobar primer su brazilske policijske ekspedicije koje se bore protiv narko bandi u čuvenim fevelama.^[3]

Članovi Britanske ekspedicije na Mount Everest 1921.
Stoje: Wollaston, Howard-Bury, Heron, Raeburn.
Sjede: Mallory, Wheeler, Bullock, Morshead.

Ekspedicioni stil u planinarstvu

U planinarstvu pojam ekspedicija koristi se od kraja 19. stoljeća kada su u teško dostupna svjetska velegorja krenule grupe planinara. Prve ekspedicije su sasvim istraživačkog karaktera, s pokušajima uspona na vrhove. U većem dijelu uspona i silaza upotrebljavaju alpinističku opremu i tehniku te koriste vlastitu logistiku za ostvarenje cilja: određuju smjer uspona i silaska, mjesta noćenja - bivakiranja ili visinskih logora, snabdjevaju ih, po svom planu izmjenjuju ekipu u njima i sl.^[4]

Mount Everest je iz više razloga posebno privlačio. Bio je nepoznat, neosvojen i najviši vrt na planeti. Nakon niza ekspedicija botaničkog, geološkog i topografskog karaktera, dolazi do prvih ekspedicija kojima je glavni cilj da se uspnu na vrhove Himalaja. U tome prednjače Britanci. Prvi pokušaj uspona na Mount Everest bio je 1921. godine (H. Bury). Nakon toga slijede drugi pokušaji, a neki završavaju tragično (George Mallory, Andrew Irvine) 1924. godine. Nemilosrdnu borbu vode i Nijemci oko Nanga Parbata (8.125 m) kada su poginula trojica penjača (W. Merkel, W. Welzenbach, V. Wieland) i 6 Šerpa, a godine 1937. nestala je skoro cijela ekspedicija. Nakon drugog svjetskog rata broj ekspedicija se povećava. Kod uspona se upotrebljavaju pomoćna tehnička sredstva: aparati za kisik, aluminijske ljestve za prijelaz pukotina, specijalna odijela, velika količina materijala. Koncepcije osvajanja vrhova zasniva se na studioznim predhodno razmotrenim planovima. Svaki član ekipe ima određenu dužnost. Organizacija i oprema postaju najvažniji faktori uspjeha.

Zajedničke osobine ekspedicija

• objektivan i jasan cilj - cilj ekspedicije, veliki ili mali, mora biti jasan i jedinstven za sve
• odgovornost za druge - učesnici su u obavezi jedan prema drugom
• duži period trajanja - učesnici su u dužem periodu od nekoliko sedmica do više mjeseci odvojeni od uobičajnih standarda prehrane i noćenja (sami pripremaju hranu iz svojih zaliha, ne postoje čvrsti objekti za odmor i spavanje).
• udaljenost^[1]

Treking

Treking tura u Hrvatskoj Primorje-Gorski Kotar

U vezi sa pojmom ekspedicija u planinarstvu je u upotrebi i riječ treking. Izraz trekking potječe od riječi “trek”, južnoafričko-nizozemske imenice koja znači “vući, putovati”. Značenje se odnosi na duže putovanje od mjesta A do mjesta B. Specifičnost takvog dužeg putovanja je što se ono obično izvodi na nepreglednim dijelovima prirode kojima se ne može pristupiti nikakvim transportnim sredstvom. Disciplina je nastala 60 tih godina, a svijetu ju je prvi predstavio James Roberts (1916–1997).^[5] Roberts je kao oficir pri britanskoj ambasadi u Khatmandu mnogo vremena provodio planinareći i istražujući himalajske vrhove. Najpoznatiji je istraživač i planinar 20. stoljeća, a postavio je temelje današnjih ekspedicija na Himalaju (otac trekinga u Nepalu).^[6]

Reference

1. "Clyde Soles, Phil Powers - Penjanje". Knjiga o planinarstvu, 2003 - 221 stranica. Pristupljeno 15. 2. 2020.
2. Ekspedicija - značenje riječi
3. Ekspedicija
4. Ekspedicija - Hrvatski leksikografski zavod
5. James Roberts - Oko Dhaulagiri
6. "Značenje riječi trekking". Arhivirano s originala, 11. 4. 2021. Pristupljeno 20. 12. 2020.