Ardenska ofanziva

Ardenska ofanziva
Dio Zapadnog fronta u Drugom svjetskom ratu
Američki vojnici iz 117. pješadijskog puka, dijela 30. pješadijske divizije, prolaze pokraj uništenog američkog tenka M5A1 "Stuart" tokom marša s ciljem ponovnog zauzimanja Sankt Vitha u okviru Ardenske ofanzive
Datum	16. 12. 1944 – 25. 1. 1945.
Lokacija	Ardeni: Belgija, Luksemburg, Njemačka
Ishod	Pobjeda Saveznika Planovi Saveznika za ofanzive na Zapadnom frontu odgođeni za pet do šest sedmica[1] Njemačka ofanziva iscrpila njihove resurse na Zapadnom frontu Kolaps Njemačke otvorio put Saveznicima za konačni proboj Siegfriedove linije Sovjetska ofanziva u Poljskoj pokrenuta 12. 1. 1945, osam dana ranije nego što je prvobitno planirano[2]
Sukobljene strane
Sjedinjene Američke Države Ujedinjeno Kraljevstvo Francuska Kanada Belgija Luksemburg Njemačka
Komandanti
Dwight D. Eisenhower (vrhovni zapovjednik savezničkih snaga) Bernard Montgomery 21. armijska grupa 2. armija 1. armija 9. armija Omar Bradley 12. armijska grupa 3. armija Adolf Hitler (Führer i kancelar) Walter Model (Armijska grupa B) Gerd von Rundstedt (Glavna komanda Zapad) Hasso von Manteuffel (5. oklopna armija) Sepp Dietrich (6. oklopna armija) Erich Brandenberger (7. armija)
Vojne jedinice
16. decembar 228.741 vojnik 483 tenka 499 razarača tenkova i jurišnih topova 1.921 ostalo oklopno vozilo 971 komad protivtenkovskog i artiljerijskog oružja 6 pješadijskih divizija 2 oklopne divizije 24. decembar ~541.000 vojnika 1.616 tenkova 1.713 razarača tenkova i jurišnih topova 5.352 ostalih oklopnih vozila 2.408 komada protivtenkovskog i artiljerijskog oružja 15 pješadijskih divizija 6 oklopnih divizija 1 oklopna brigada 2. januar ~705.000 vojnika 2.409 tenkova 1.970 razarača tenkova i jurišnih topova 7.769 ostalih oklopnih vozila 3.305 komada protivtenkovskog i artiljerijskog oružja 22 pješadijske divizije 8 oklopnih divizija 2 oklopne brigade 16. januar 700.520 vojnika 2.428 tenkova 1.912 razarača tenkova i jurišnih topova 7.079 ostalih oklopnih vozila 3.181 komad protivtenkovskog i artiljerijskog oružja 22 pješadijske divizije 8 oklopnih divizija 2 oklopne brigade[3] 16. decembar 406.342 vojnika 557 tenkova 667 razarača tenkova i jurišnih topova 1.261 ostalo oklopno vozilo 4.224 komada protivtenkovskog i artiljerijskog oružja 13 pješadijskih divizija[a] 7 oklopnih divizija 1 brigada[4] 24. decembar ~449.000 vojnika 423 tenka 608 razarača tenkova i jurišnih topova 1.496 ostalih oklopnih vozila 4.131 komad protivtenkovskog i artiljerijskog oružja 16 pješadijskih divizija 8 oklopnih divizija 1 oklopna brigada 2 pješadijske brigade 2. januar ~401.000 vojnika 287 tenkova 462 razarača tenkova i jurišnih topova 1.090 ostalih oklopnih vozila 3.396 komada protivtenkovskog i artiljerijskog oružja 15 pješadijskih divizija 8 oklopnih divizija 1 oklopna brigada 2 pješadijske brigade 16. januar 383.016 vojnika 216 tenkova 414 razarača tenkova i jurišnih topova 907 ostalih oklopnih vozila 3.256 komada protivtenkovskog i artiljerijskog oružja 16 pješadijskih divizija 8 oklopnih divizija 2 pješadijske brigade[3]
Žrtve
Američke 89.500[5][b] (uključuje poginule, ranjene, nestale, zarobljene) 733 izgubljena tenka i razarača tenkova[6] ~1.000 izgubljenih aviona, više od 647 u decembru[7] i 353 tokom operacije "Bodenplatte"[8] Britanske 1.408 (200 poginulih, 969 ranjenih i 239 nestalih)[9] Njemačke: 63.222[10][11][c] – 98.000[12] (uključuje poginule, ranjene, nestale, zarobljene) 554 izgubljena tenka, razarača tenkova i jurišna topa[13] ~800 izgubljenih aviona, najmanje 500 u decembru i 280 tokom operacije "Bodenplatte"[8]

Američki vojnici tokom Ardenske ofanzive (4. januar 1945)

Ardenska ofanziva (Bitka u Ardenima, Ardenska bitka) bila je njemačka ofanziva od 16. decembra 1944. do 25. januara 1945. Predstavlja posljednji pokušaj da se preokrene tok rata na Zapadnom frontu i posljednja je ozbiljna njemačka napadačka operacija u Drugom svjetskom ratu.

Plan za Ardensku ofanzivu bio je u cijelosti zamisao Adolfa Hitlera. Još od ljetnih mjeseci 1944. nosio se mišlju da još jednom pređe u veliku, uspješnu ofanzivu jer bi jedna ratna pobjeda bila važan uvjet za moguće pregovore o završetku rata. Hitler je 22. oktobra 1944. pozvao pomoćnike načelnikâ Glavne komande Zapad i Armijske grupe B, generale Siegfrieda Westphala i Hansa Krebsa, u vrhovnu komandu da bi ih upoznao s predviđenom ofanzivom. Generali Gerd von Rundstedt i Walter Model smatrali su da je Hitler, s obzirom na raspoložive snage, postavio preambiciozan cilj.

Američki 740. tenkovski bataljon

Dana 1. novembra 1944. načelnik Generalštaba Oružanih snaga general Alfred Jodl poslao je načelniku Glavne komande Zapad prvu naredbu za ofanzivu, koja je šifrirano nazvana "Wacht am Rhein", tj. "Straža na Rajni", kako se zvala stara njemačka himna. Cilj je bio da se uništi neprijatelj sjeverno od linije Antwerpen — Bruxelles — Bastogne. To je, ustvari, bio radikalan cilj ofanzive, tj. "veliki cilj". Model je pokušao razuvjeriti Hitlera upozoravajući na nerazmjer između postojećih snaga i cilja, pri čemu je naglasio savezničku nadmoć u zraku. Hitler je ostao neumoljiv. Donesena je odluka u korist "velikog cilja". Od početka septembra 1944. počele su sistematske pripreme za napad. Da bi se predviđenim jedinicama i vojnicima koji idu u napad ulilo samopouzdanje, divizije su dobile potpuno novu opremu. Hitler je početkom decembra odredio početak ofanzive za 10. decembar, ali ga je dvaput odgodio; 12. decembra definitivno je odredio 16. decembar za dan X, tj. dan početka napada.

Tog dana kroz maglu je krenulo 14 njemačkih divizija prema nedovoljno zaposjednutim američkim linijama. Nisko nad zemljom valjali su se teški oblaci, tako da se kretanje njemačkih jedinica nije moglo vidjeti iz zraka. U sumrak 17. decembra tenkovi 6. SS oklopne armije već su ušli 40 km u Belgiju. Prekretnica u borbi u Ardenima bio je 26. decembar. Tog su dana kod Dinanta, nadomak rijeke Meuse, tenkovi američke 1. armije raspršili njemačke nade kad su spriječili njemačke jedinice da pređu preko rijeke.

Njemačka pješadija u ardenskim šumama

Hitler je 15. januara 1945. otišao u Berlin, a 20. januara povukao je 6. SS oklopnu armiju iz Ardena da bi je mogao angažovati protiv Crvene armije u bici kod Budimpešte jer je 12. januara počela velika sovjetska ofanziva u Poljskoj. Ardenska ofanziva tako je propala.

Napomene

1. Uključuje dvije padobranske divizije.
2. 19.000 poginulih, 47.500 ranjenih i 23.000 nestalih / zarobljenih
3. 10.749 poginulih, 34.225 ranjenih, 22.487 zarobljenih^[7]

Reference

1. Bergström 2014, str. 428. harv error: no target: CITEREFBergström2014 (help)
2. Bergström 2014, str. 358. harv error: no target: CITEREFBergström2014 (help)
3. Dupuy, Trevor (1994). Hitler's Last Gamble. New York City: HarperCollins. ISBN 0-06-016627-4. (dodaci E i F)
4. Dupuy, Trevor (1994). Hitler's Last Gamble. New York: HarperCollins. ISBN 0-06-016627-4. (str. 18)
5. Miles 2004. harv error: no target: CITEREFMiles2004 (help)
6. Parker, "Battle of the Bulge" str. 292.
7. Vogel 2001, str. 632. harv error: no target: CITEREFVogel2001 (help)
8. Parker 1991, str. 339 harvnb error: no target: CITEREFParker1991 (help)
9. Ellis 2009, str. 195. harv error: no target: CITEREFEllis2009 (help)
10. "Heeresarzt 10-Day Casualty Reports per Army/Army Group, 1944". Arhivirano s originala, 25. 5. 2013. Pristupljeno 29. 5. 2018.
11. "Heeresarzt 10-Day Casualty Reports per Army/Army Group, 1945". Arhivirano s originala, 25. 5. 2013. Pristupljeno 29. 5. 2018.
12. Parker, str. 293.
13. Bergström 2014, str. 426, uključujući 20 tenkova Tiger II, 194 tenka Panther, 158 tenkova Panzer IV i 182 jurišna topa i razarača tenkova. harv error: no target: CITEREFBergström2014 (help)

Dodatna literatura

• Beevor, Antony (2015). Ardennes 1944: Hitler's Last Gamble. London: Viking. ISBN 978-0-670-91864-5.
• Caddick-Adams, Peter, Snow and Steel: The Battle of the Bulge, 1944–45, Štamparija Univerziteta u Oxfordu, 2015 (872 stranice)
• Elstob, Peter (2003), Hitler's Last Offensive, Barnsley: Pen & Sword Military Classics, ISBN 0-85052-984-0
• von Luttichau, Charles V. (2000), "Chapter 20: The German Counteroffensive in the Ardennes", u Kent Roberts Greenfield (ured.), Command Decisions, Centar Armije Sjedinjenih Američkih Država za vojnu historiju, CMH Pub 70-7, arhivirano s originala, 30. 12. 2007, pristupljeno 2. 1. 2019 Upotreblja se zastarjeli parametar |chapterurl= (pomoć) (ponovno izdanje iz 1960)

Vanjski linkovi

• Battle of the Bulge – zvanična stranica na sajtu Armije Sjedinjenih Američkih Država
• The Battle of the Bulge: Battlebook (Armija Sjedinjenih Američkih Država – Evropa)
• Battle of the Bulge Museums – spisak muzeja posvećenih Ardenskoj ofanzivi blizu bojnih polja