Roll armoù Douar ar C'hreiz

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ. 

Ar pennad-mañ a ro roll armoù Douar ar C'hreiz a gaver en oberenn ar skrivagner saoznek J. R. R. Tolkien hag en aozadennoù e romantoù, Aotrou ar Gwalennoù, An Hobbit ha The Silmarillion^[1][2]. Tolkien a gemeras skouer diwar prantad ar Grennamzer uhel hag an henamzer evit ijinañ armoù e oberenn. Klotañ a ra mat-tre neuz an armoù hag an houarnwiskoù deskrivet gantañ gant re sevenadur Europa an norzh a gaver e Beowulf, er sagaioù norsek hag e oberennoù damheñvel. E The Fall of Gondolin (kouezhadenn Gondolin), ar c'hentañ istor skrivet gantañ, Elfed Gondolin a ra gant saeoù houarn, klezeoù, skoedoù, goafioù, bouc'halioù ha gwaregoù henvel ouzh re Europa an norzh. E skridoù all Tolkien e vez impiljet an armoù hag an houarnwiskoù-se gant an holl ouennoù : Elfed, Korred, Men, Hobbited, hag Orked^[2].

Evel en istorioù o deus awenet anezhañ, armoù Tolkien o deus alies pep a anv, a-wezhoù gant enskrivadurioù e runoù hag a ziskouez ez int hud hag o deus o istor hag o galloud dezhe o-unan^[1].

Gwaregoù ha biroù

Belthronding

Gwareg Beleg Cúthalion ("gwareg kreñv"), kabiten gwarded Doriath, eo Belthronding, e The Silmarillion and The Lays of Beleriand^[1][3]The Silmarillion, p. 208, 320; The Lays of Beleriand, p. 26, 117, 127</ref>. Savet e oe e prenn du ur wezenn-ivin. Hervez The Children of Húrin ne c'halle bezañ stignet nemet gantañ. Interet eo bet gant e berc'henn gant Gwindor ha Túrin. E Sindarin e talvez Belthronding "Gwareg diblegus", eus bel ("kreñv"), staran pe thron ("reut, stard"), ha ding (un onomatopeenn heñvel ouzh ting)^[4].

Ar saezh du

Implijet eo ar saezh du gant Bard ar gwareger, a zisklêr e oa bet implijet meur a wezh, atav gant berzh, ha dastumet bepred. Hêrezh meur a rummad eus tiegezh Bard eo ha krediñ a ra e oa goveliet e e goveloù ar Roue dindan ar Menez. Bard a ziskar an aerouant Smaug ganti. Kollet e oa ar saezh gant kelan an aerouant en ur lenn^{[T 1]}.

E filmoù Peter Jackson, The Hobbit' eo bet kemmet natur ar saezh du. E-lec'h bezañ ur saezh a vent reizh, ar saezh du zo ken hir hag un dared, hag implijet eo gant ur arm-bann damheñvel ouzh ur vannerez e Dale. Implijet e oa an holl nemet unan da zifenn ar geoded ouzh Smaug e-pad e arsailh, hep ober muioc'h evit terriñ ur skant d'an aerouant, ha distrujet e oa Dale. Dalc'het eo bet ar saezh diwezhañ gant familh Bard evel hêrezh. Pa dag Smaug keoded Lake Town e klask Bard tennañ outañ gant ur wareg eeun, met e saezhoù ne reont droug ebet da Smaug. A-benn ar fin e lazh Smaug gant ar saezh du a-drugarez d'ar skant kollet gwezhall gant an aerouant hag a laosk un tachad eus e gorf dizifenn.

Klezeoù ha gouglezeoù

Ur c'hleze goveliet diwar skouer Glamdring evel m'emañ deskrivet e Aotrou ar gwalennoù

Andúril

Andúril (« Flammenn ar c'hornôg » e quenya) eo an anv roet gant Aragorn da Narsil, kleze kozh Elendil (ltad Isildur) a lakaas goveliañ en-dro e Rivendell a-raok mont da vrezeliñ da vare Brezel ar Walenn.

Angrist

Angrist (faouter houarn e Sindarin^{[T 2]}) a oa ur gontell krouet gant ar gov Telchar eus Nogrod, hag implijet gant Curufin. Beren e gemeras digant Curufin. Implijout a reas anezhañ da dennañ unan ur Silmaril eus kurunenn houarn Morgoth. Evel ma oa Beren o klask tennañ un all e torras ar gontell^{[1][T 3]}. E stumm koshañ istor Beren e The Book of Lost Tales e rae gant ur gontell evel ar re all. Diwezhatoc'h eo e teuas Curufin da vezañ un elfenn eus avanturioù Beren^{[T 4]}.

Glamdring

Glamdring ("Morzhol an enebourien" e Sindarin^[5]) zo ur c'hleze e-barzh An Hobbit, Aotrou ar gwalennoù hag en Unfinished Tales^[1][6]. Goveliet eo bet e-doug ar C'hentañ oadvezh gant an Noldor e keoded kuzhet Gondolin. Da gentañ e oa bet da Durgon, roue Gondolin. Miliadoù a vloavezhioù diwezhatoc'h, e 2941, eo kavet gant Gandalf e-mesk teñzorioù tri zroll e-barzh An Hobbit, ha dalc'het gantañ e-pad e veaj gant Bilbo Sac'heg ha Kumuniezh ar Walenn. Kavet e oa gant Orcrist ha gouest e oa eveltañ da lugerniñ gant ur skleur glas pa veze orked nepell. Lesanvet e oa Glamdring "Skoer" gant gobilined ar Menezioù latarek.

Gúthwinë

Gúthwinë (eus gúð-wine, "Mignon emgann" e hensaozneg^[7]) eo anv ar c'hleze maneet gant Éomer, trede marichal Riddermark en Aotrou ar gwalennoù^{[1][T 5]}. An anv-mañ a lenner e Beowulf, m'eo implijet gant an haroz da envel ar c'hleze Hrunting, prestet dezhañ gant Unferth, thane Hrothgar, evit e emgann gant mamm Grendel^[8]/

Herugrim

Herugrim ("Kleze ferv" e hensaozneg^[7]) eo anv kleze Théoden^{[1][T 6]}.

Narsil

Eilenn eus Narsil hag e enskrivadurioù evel m'emañ gwelet en Aotrou ar gwalennoù gant Peter Jackson.

Narsil (e Quenya : Flammenn ruz ha gwenn^{[T 7]}), zo ur c'hleze en Aotrou ar Gwalennoù hag er Silmarillion^{[T 8][T 9]}. Levezonet eo gant kleze ar roue Arzhur, Kaledvoulc'h^[9].

Goveliet e oa ar c'hleze e-doug ar c'hentañ oadvezh gant ar c'horr Telchar^{[T 10][10]} eus Nogrod, ur gov brudet evit e armoù en doa savet dija ar gougleze Angrist ha tokarn Hador. E diwezh an eil oadvezh e oa kleze Elendil. Torret e oa e daou damm en emgann etre Elendil ha Gil-galad a-enep Saoron. Isildur a implijas an tamm a zalc'he dre an dornell da droc'hañ ar Walenn Nemeti diouzh dorn Saoron. Dalc'het e oa an daou damm, anvet hiviziken "ar c'hleze a oa torret", gant hêred Isildur en Trede oadvezh, betek Aragorn. Goveliet e oa en-dro evit Aragorn a-raok da Gumuniezh ar Walenn da vont en he zro hag advadezet e oa gantañ Andúril (Flammenn ar c'hôrnog e Quenya)^{[T 11][T 12][T 13]}.

Orcrist

Orcrist (Faouterez Gobilined e Sindarin^{[T 14]}), zo ur c'hleze e-barzh An Hobbit^{[1][T 15]} a oa goveliet e Gondolin hag a oa lesanvet "Kroger" gant Gobilined ar Menezioù Latarek. Kavet e-barzh teñzor ur vandennad Trolled eo kaset ar c'hleze gant Thorin Oakenshield . Lakaet e oa en e vez goude e varv en emgann ar pemp arme. Teurel a ra ur skleur glas pa dosta Orked.

Sting

Sting zo ur gougleze bras goveliet gant an Elfed e keoded Gondolin, e-barzh An Hobbit ha The Lord of the Rings. Kollet e oa pa oa preizhet ar geoded e Kentañ oadvezh Douar ar C'hreiz. Adkavet e oa en Trede oadvezh gant Bilbo Sac'heg e bertim tri zroll eus ar Menezioù Latarek. Bras a-walc'h eo da davezout da gleze evit an hobbited Bilbo ha Frodo^{[1][T 16]}. Bilbo a vadezas an arm goude bezañ argaset ar c'hevnid ramzel e Mirkwood. Diwezhatoc'h er roas d'e niz Frodo da vare Brezel ar Walenn, da vont da zistrujañ ar Walenn Nemeti. Sting a daol ur skleur glas pa vez Orked nepell, evel er Moria^[11].

E filmoù Peter Jackson, The Lord of the Rings ha The Hobbit, eo engravet lavnenn ha dornell Sting gant lizherennoù e Sindarin a zistager evel amañ da-heul Maegnas aen estar nin dagnir in yngyl im. E brezhoneg e talvez "Maegnas eo ma anv, me eo gwalenn ar c'hevnid." Hervez stagadenn ar Silmarillion, e talvez maeg kement ha "lemm" pe "begek" e Sindarin^[12]. E-barzh ar romant An Hobbit, Sting n'en deus enskrivadur ebet.

Grond

Grond (Sindarin: bazh-dotu) eo anv ar vataraz maneet gant Morgoth pa'n em gann gant Fingolfin e The Silmarillion^{[T 17]} met anv un dourterez eo ivez e The Lord of the Rings,^{[1][T 18]}. Implijet eo da doullañ dorioù meur Minas Tirith. Anvet e oa an dourterez diwar anv bataraz Morgoth^{[T 19]}. E reizhadenn Distro ar roue savet gant Rankin-Bass, e reer "arm an diaoul" ha "Morzhol ar bed dindandouar" eus Grond-se.

Notennoù

1. Burdge, Anthony; Burke, Jessica (2013) [2007]. "Weapons, Named". In Drout, Michael (ed.). J.R.R. Tolkien Encyclopedia: Scholarship and Critical Assessment, Routledge., pp. 703–705, ISBN 978-0-415-86511-1.
2. Piela, Joseph, J.R.R. Tolkien Encyclopedia: Scholarship and Critical Assessment, pennad "Arms and Armour", Routledge, 2013, ISBN:978-0-415-86511-1, pp. 26–27
3. The Silmarillion, p. 208, 320; The Lays of Beleriand, p. 26, 117, 127
4. The Lost Road, p. 388
5. An Hobbit. "A Short Rest", p. 62
6. An Hobbit, p. 53; The Fellowship of the Ring, p. 293, 324; The Two Towers, p. 115; The Return of the King, p. 272; Unfinished Tales, p. 54
7. Tolkien Dictionary
8. Beowulf, linennn 1810
9. Richard J. Finn "Arthur and Aragorn - Arthurian Influence in The Lord Of The Rings" e Mallorn (Tolkien Society) 2005, pp. 23–26.
10. J. E. A. Tyler, The new Tolkien companion, Avon Books, 1980, p. 417 (pennad : Narsil), ISBN:9780380469048
11. Henry Gee, The Science of Middle-earth, Cold Spring Press, 2004, p. 236 |ISBN:978-1-59360-023-5
12. The Silmarillion, stagadenn "Elements in Quenya and Sindarin Names", maeg

Daveoù

1. The Hobbit, ch. 14 "Fire and Water"
2. The Silmarillion, p. 316.
3. The Silmarillion, pp. 177, 181
4. The Book of Lost Tales 2, "The Tale of Tinúviel
5. The Two Towers, p. 139
6. The Two Towers, p. 123
7. The Return of the King, p. 438 ; Titouroù hiroc'h e The Letters of J. R. R. Tolkien
8. The Silmarillion, p. 294-295, 343; Unfinished Tales, p. 272, 275; The Fellowship of the Ring, p. 256-257; The Return of the King, p. 123
9. The Fellowship of the Ring, p. 290, 338-339, 391; The Two Towers, p. 36, 104, 115, 139; The Return of the King, p. 123, 158, 245
10. The Two Towers, levrenn III, pennad 6, "The King of the Golden Hall"
11. The Fellowship of the Ring, levrenn II, pennad 2, "The Council of Elrond"
12. The Fellowship of the Ring, levrenn II, pennad 3, "The Ring Goes South"
13. The Return of the King, p. 437
14. The Hobbit. "A Short Rest", p. 62
15. The Hobbit, ch. 3, "A Short Rest"; ch. 18, "The Return Journey"
16. The Hobbit, ch. 2, "Roast Mutton"; The Fellowship of the Ring, p. 23, 290; The Two Towers, p. 221, The Return of the King, p. 173, 204
17. The Silmarillion, pp. 154, 333
18. Distro ar roue, p. 112
19. "Grond they named it, in memory of the Hammer of the Underworld of old.", Distro ar roue, levrenn 5, pennad 4 "Seziz Gondor".