Рыгор Іванавіч Шалушкоў (1899—1943) — адзін з арганізатараў і кіраўнікоў падпольнага і партызанскага руху на Украіне, сакратар Жытомірскага падпольнага абкама КПУ. Герой Савецкага Саюза.
Біяграфія
Нарадзіўся 19 мая 1899 года ў вёсцы Рудня Бронская цяпер Рагачоўскага раёна Гомельскай вобласці ў сялянскай сям’і. Беларус. Член ВКП(б) з 1925 года.
Пасля рэвалюцыі ў пачатку 1918 года Г. І. Шалушкоў добраахвотна пайшоў у Чырвоную Армію. Удзельнік Грамадзянскай вайны.
У 1926 годзе дэмабілізаваўся і працаваў спачатку рахункаводам у акруговай страхавой касе горада Палтава, а потым — на розных гаспадарчых пасадах Палтаўскага акруговага будаўнічага трэста.
У 1929 годзе Г. І. Шалушкоў быў абраны сакратаром партыйнай арганізацыі гэтага трэста, а ў 1931 годзе — сакратаром партыйнай арганізацыі чыгуначнай станцыі Грабёнка. З 1932 па 1937 год быў на прафсаюзнай і гаспадарчай рабоце. З 1937 года Г. І. Шалушкоў — сакратар парткама завода «Прагрэс», інструктар Бердычаўскага райкама партыі. У 1940 годзе яго абралі першым сакратаром Карастышэўскага райкама КПУ.
Калі пачалася Вялікая Айчынная вайна, Жытомірскі абкам КПУ заняўся падборам кадраў для работы ў тыле ворага. Сакратаром падпольнага абкама партыі быў зацверджаны Г. І. Шелушков. У пачатку ліпеня 1941 года ён прыбыў у Жытомір і ўладкаваўся дворнікам на хлебзавод. Знаёміўся са становішчам, вывучаў людзей і усталёўваў сувязі.
У пачатку 1942 года ў Жытоміры Г. І. Шалушкову ўдалося стварыць каля 20 падпольных груп. Ён усталяваў сувязі з падпольнымі групамі ў Карастышеўскім, Чудновскім, Потиевском, Брусілаўскімм, Жытомірскім раёнах. У сакавіку 1942 года была створана кіруючая тройка на чале з Г. І. Шалушковым. Тройка ўсталявала цесную сувязь з падпольнымі групамі вобласці і разгарнула актыўную падпольную барацьбу супраць акупантаў. Штабам партызанскага руху ў вобласці назваў Г. І. Шалушкоў гэтае баявое ядро падполля на Жытоміршчыне.
Дзейнасць падпольных арганізацый і груп другой паловы 1941 года і першай паловы 1942 года характарызуецца правядзеннем агітацыйна-масавай работы сярод насельніцтва, зборам зброі і боепрыпасаў для далейшай барацьбы. Падпольныя арганізацыі выдавалі антыфашысцкія лістоўкі і адозвы, якія з першых месяцаў дзейнасці падполля перапісваліся ад рукі і распаўсюджваліся сярод насельніцтва.
У сакавіку 1942 года было створана дзве друкарні ў Жытоміры, а таксама па адной — у Чудноўскім і Карастышеўскім раёнах, набыта 5 пішучых машынак. Гэта дало магчымасць пашырыць выпуск улётак і ўзмацніць палітычную працу сярод насельніцтва. Створаны раней штаб партызанскага руху на чале з Г. І. Шалушковым, фактычна выконваў функцыі падпольнага абкама партыі, у жніўні 1942 года быў перайменаваны ў абласны падпольны камітэт. Неўзабаве падпольны абкам ўзначаліў дзейнасць усіх арганізацый і груп горада, а затым і вобласці.
У канцы 1942 года на Жытоміршчыне ўжо дзейнічала каля 75 падпольных арганізацый і груп, якія аб’ядноўвалі амаль 2,5 тысячы чалавек. У распараджэнні падпольных арганізацый было 28 радыёпрыёмнікаў, 5 друкарняў, 5 пішучых машынак, якія выкарыстоўваліся для размнажэння лістовак і газет. Падпольнымі арганізацыямі Жытоміршчыны ў перыяд нямецка-фашысцкай акупацыі было надрукавана 102500 асобнікаў лістовак.
Вялікую дапамогу аказвалі падпольшчыкі вобласці партызанскім атрадам і злучэнням. Яны падрыхтавалі і адправілі да партызанаў 2364 байца, даставілі 1502 вінтоўкі, 3243 гранаты, 11 станковых і 70 ручных кулямётаў, 31 аўтамат, 56 пісталетаў, каля 200 тысяч патронаў, 16 цэнтнераў толу, 245 снарадаў і мін. Падпольныя арганізацыі вобласці забяспечвалі партызанскія атрады прадуктамі харчавання, адзеннем, абуткам, медыкаментамі, дапамагалі ім разведкай. Было арганізавана 4 майстэрні для рамонту зброі.
Сіламі падпольных арганізацый пушчана пад адхон 34 варожых эшалона з жывой сілай і тэхнікай ворага, падарвана 18 мастоў, знішчана 19 аўтамашын. Падпольшчыкі разбуралі тэлефонную і тэлеграфную сувязь, грамілі гарнізоны немцаў. Вялікую працу яны правялі па арганізацыі масавага сабатажу палітычных, эканамічных і ваенных мерапрыемстваў акупантаў.
Для абмеркавання задач далейшай барацьбы з акупантамі 10 красавіка 1943 года была склікана партыйная канферэнцыя. У ёй прыняло ўдзел 19 дэлегатаў ад раённых і нізавых арганізацый. Канферэнцыя вырашыла ўзмацніць узброеную барацьбу з фашыстамі і іх памагатымі, ствараць новыя і новыя партызанскія атрады. На канферэнцыі быў абраны абласны камітэт партыі. Сакратарамі абкама абралі Рыгора Іванавіча Шелушкова і Аляксея Дзям’янавіча Бародзія.
У маі 1943 года падпольны абкам партыі рыхтаваў выхад падпольшчыкаў у партызанскія атрады, каб разгарнуць масавую адкрытую барацьбу з нямецкімі акупантамі. Але перад самым правядзеннем гэтай аперацыі, 25 мая 1943 года, правакатары, якія праніклі ў камітэт, выдалі яго кіраўнікоў. У гэты час і быў арыштаваны Г. І. Шалушкоў. 30 мая 1943 года пасля жорсткіх катаванняў у засценках гестапа Рыгор Іванавіч Шелушков і Аляксей Дзям’янавіч Бародзій былі расстраляныя.
Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 8 мая 1965 года за асаблівыя заслугі ў арганізацыі і кіраўніцтве Жытомірскім падпольным абкамам партыі, мужнасць і гераізм, паказаныя ў барацьбе супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў у перыяд Вялікай Айчыннай вайны сакратару Жытомірскага падпольнага абкама КПУ Шалушкову Рыгору Іванавічу прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.
Узнагароджаны ордэнам Леніна.
У горадзе Жытоміры Герою ўсталяваны помнік, яго імем названа вуліца ў Бярдзічаве. У лесе каля вёскі Доўжык, у трох кіламетрах ад Жытоміра, збудаваны абеліск на месцы расстрэлу Г. І. Шалушкова і А. Д. Бародзія. У горадзе Карастышыў Жытомірскай вобласці на Алеі Герояў Г. І. Шалушкову усталяваны бюст, на прахадной завода «Прагрэс» у горадзе Бярдзічаве — мемарыяльная дошка.
Зноскі
Літаратура
- Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1988. — Т. 2 /Любов — Ящук/. — 863 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-203-00536-2.
- Люди легенд. Выпуск 4. М., 1971.
- Подвигом прославленые. Киев, 1985.
- Украинская ССР в Великой Отечественной войне. 1941—1945 гг. Т. 2. Киев, 1975.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17). — С. 363.
Спасылкі
Григорий Иванович Шелушков на сайце «Героі краіны»
| |
|---|
| Генеалогія і некрапалістыка | |
|---|
