Віленскі Дольны , або Ніжні замак (літ. : Lietuvos valdovų rūmai ) — рэзідэнцыя вялікіх князёў літоўскіх і каралёў польскіх у складзе комплексу віленскіх замкаў . Размешчаны на Кафедральнай плошчы , на ўсход ад сабора .
Горні і Дольны замкі ў Вільні. 1581 Краявід з Замкавай гары Паўстаў у часы валадарання Аляксандра Ягелончыка ў познегатычным стылі паміж кафедральным саборам і Горнім замкам . Кароль Жыгімонт I Стары загадаў перабудаваць яго ў рэнесансным стылі , будаўнічыя працы былі даручаны архітэктарам Барталамеа Берэці , Бернарзіна Дзанобі дэ Дж'яноцісу і Бенедыкту з Сандаміра .
У часы валадарання Жыгімонта II Аўгуста ў 1544 г. было дабудавана рэнесанснае крыло, якое стала звацца Новым палацам. Працамі кіраваў Джавані Чыні пры ўдзеле Джамарыі Москі і Філіпа Барталамеа да Ф'есоле . Выконваў ролю вялікакняжацкага палаца і рэзідэнцыі каралёў Рэчы Паспалітай , федэратыўнай дзяржавы, якая складалася з Кароны Польскай і Вялікага Княства Літоўскага .
У 1610 годзе палац згарэў[ 1] Жыгімонце III Вазе ў стылі маньерызму . У 1624 годзе перабудаваны пад кіраўніцтвам Кастантэ Тэнкалы ў стылі ранняга барока .
Знішчаны падчас вайны Рэчы Паспалітай з Маскоўскай дзяржавы 1655—1661 гг. і больш не аднаўляўся. Пасля ўваходжання Вільні ў склад Расійскай імперыі ў выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 ) рэшткі палаца былі знесены ў 1799 —1803 гг. па загадзе губернатара Івана Рыгоравіча Фрызеля . Цэгла з разабранага палаца была выкарыстана пры будаўніцтве дамоў. Захавалася толькі частка ўсходняга крыла, якая была набыта і перабудавана ў жылы дом яўрэйскім купцом Абрамам Шлосбергам. Пасля здушэння Лістападаўскага паўстання на месцы палаца была ўзведзена крэпасць .
Аднаўленне палаца Адзін з малюнкаў Францішка Смуглевіча , які быў выкарыстаны пры аднаўленні замка У 1987 г. на тэрыторыі замка былі праведзены археалагічныя раскопкі . У 2001 г. Сейм Літоўскай Рэспублікі вырашыў аднавіць замак у якасці рэзідэнцыі Прэзідэнта . Будаўнічыя працы пачаліся ў 2002 годзе, а 17 сакавіка 2004 , прэм’ер-міністр Альгірдас Бразаўскас і мэр Вільнюса Артурас Зуокас урачыста заклалі першы камень у яго фундамент. 6 ліпеня 2009 года адбылося сімвалічнае адкрыццё замка, у рамках святкавання тысячагоддзя першага гістарычнага ўпамінання пра Літву . Кошт рэканструкцыі, які першапачаткова ацэньваўся крыху большым за 100 млн. літаў , але перавысіў 176 млн.
Мадэль замка Замак у перыяд яго росквіту меў у плане форму няправільнага пяцівугольніка, велічныя трохпавярховыя ўсходняе і паўднёвае крылы выходзілі ва ўнутраны дворык аркадным клуатрам . Усе будынкі былі завершаны рэнесансным атыкам . Пасля аднаўлення палаца інтэр’ер ўсходняга крыла атрымаў гатычнае афармленне, паўднёвае крыло — рэнесанснае, а паўднёва-заходняе — ранняга барока.
↑ Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juljusza Kłosa Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione , Wydawnictwo Wileńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Wilno 1937, s. 21.
