Маніфест аб секулярызацыі манастырскіх земляў — ключавы дакумент рэформы 1764 года, мэтай якой была секулярызацыя манастырскіх земляў на карысць дзяржавы. Падпісаны імператрыцай Кацярынай Другой 26 лютага (8 сакавіка) 1764 года. Апублікаваны 29 лютага (11 сакавіка) 1764 года.
Маніфест аб’явіў аб адабранні зямель і прыгонных сялян з манастырскай уласнасці і перадачы іх у дзяржаўную казну. З гэтага часу былой маёмасцю Сінода, архірэйскіх кафедраў і манастыроў, у валоданні якіх датуль знаходзілася звыш 900 тысяч сялянскіх душ мужчынскага полу і 8,5 млн дзесяцін зямельных угоддзяў, стала кіраваць Калегія эканоміі. Манастырам былі пакінуты толькі невялікія сады, агароды і пашы. Былыя манастырскія сяляне былі абвешчаныя «эканамічнымі» і абкладзены аброкам, з якога Калегія эканоміі выдзяляла пэўную суму на ўтрыманне манастыроў, архірэйскіх дамоў і духоўна-навучальных устаноў. Сума вызначалася так званым «штатам» манастыра.
Прыкладна трэць манастыроў была падзелена на «штаты» — першы, другі і трэці, паводле якіх манастыру пералічваліся канкрэтныя сумы грошай; некаторыя мясціны абвешчаныя «заштатнымі» і не фінансаваліся. Астатнія — прыкладна дзве траціны манастыроў, якія існавалі да таго часу, — скасаваныя, а манаскія ў іх пераведзены ў бліжэйшыя «штатныя» манастыры. Кляштары, у якіх было занадта мала зямлі, вызваляліся ад падаткаў і не ўключаліся ні ў адну з гэтых катэгорый.
Зноскі
