Каманда 5 (Конга)

Каманда 5
Байцы «Каманда 5» і кангалезскія вайскоўцы падчас сутычкі з мяцежнікамі.
Гады існавання	1964–1967
Краіна	Рэспубліка Конга
Тып	Белыя найміты ў Конга
Удзел у	Кангалезскі крызіс Паўстанне Сімба Мяцяжы ў Стэнлівілі
Камандзіры
Вядомыя камандзіры	Майкл Хоар і Джон Пітэрс

Каманда 5 (англ.: 5 Commando) — падраздзяленне еўрапеоідных наймітаў часоў Кангалезскага крызісу 1960-х. Створана ўрадам Конга (Леапольдвіль) для барацьбы з пастаннем Сімба. Група была найбольш баяздольным злучэннем Кангалезскай нацыянальнай арміі, згуляўшы значную ролю ў падаўленні бунту. Байцам фарміравання ставяць у заслугу абарону белага насельніцтва Конга ад гвалту мяцежнікаў^[1][2]. Аднак у той жа час яны самі часта здзяйснялі супрацьпраўныя дзеянні^[3][4][5].

Гісторыя

У студзені 1964 года на ўсходзе Рэспублікі Конга (сучасная Дэмакратычная Рэспубліка Конга) пачалося паўстанне на чале з Партыяй афрыканскай салідарнасці, лаяльнай СССР. Хваляванні ў гэтай частцы краіны імкліва распаўсюджваліся і пагражалі пачаткам бунтаў у іншых правінцыях^[6]. Прэм’ер-міністр Маіз Чомбэ, улічваючы нежаданне ЗША дапамагаць у падаўленні бунту, вырашыў звярнуцца да палуг наймітаў^[7][8].

У Чомбэ ўжо быў досвед работы з замежнымі наёмнымі спецыялістамі: у пачатку 60-х, калі будучы прэм’ер быў лідарам катангскіх сепаратыстаў, на баку Чомбэ змагаўся белы атрад «Каманда 4».

У ліпені 1964 года праз Джэры Пурэна (былога афіцэр-найміта ВПС Катангі) пачалася вярбоўка замежных баевікоў у атрад «Каманда 5». У ПАР і Радэзіі былі створаны вярбовачныя цэнтры па наборы^[9]. Вярбоўшчыкі нават падалі аб’явы ў газеты^[10]. У стварэнні групы дапамагалі ўлады Бельгіі, якія забяспечылі злучэнне зброяй, боепрыпасамі, грузавікамі і абмундзіраваннем. Найміты, акрамя бельгійцаў, атрымлівалі пастаянную падтрымку ад амерыканскага ЦРУ^[11].

З-за прыцягнення да ўнутранага канфлікту замежнікаў на Чомбэ пасыпалася крытыка кангалезскай грамадскасці і нават урадаў краін-удзельніц Арганізацыі афрыканскага адзінства. Той абяцаў, што заменіць белых наймітаў кангалезцамі, як толькі яны будуць дастаткова падрыхтаваны^[12].

Атрад

Арганізацыйна група была падзелена на восем падраздзяленняў, пазначаных нумарамі ад 51 да 58 (па два афіцэры і тры сяржанты ў кожным злучэнні). Колькасна яны адпавядалі ўзводам^[13]. У шэрагах «Каманда 5» служылі радэзійцы, паўднёваафрыканцы, брытанцы, немцы і бельгійцы^[14]. Кантракты з байцамі заключаліся на шэсць месяцаў. Базавая зарплата радавога складала 280 долараў, сяржанта — 400, старэйшых афіцэраў — 1100. Плюс да гэтага даплачвалі 420 долараў за работу ў небяспечных умовах і 37 000 кангалезскіх франкаў у якасці штомесячнай дапамогі. У выпадку гібелі найміта сваякам выплачвалася кампенсацыя ў памеры 19 000 долараў^[15].

Да 9 снежня 1965 года групу ўзначальваў Майк Хоар. Потым яго замяніў Джон Пітэрс, які камандаваў сіламі да 26 сакавіка 1967 года^[16].

Баявы шлях

Упершыню ў бой атрад уступіў у раёне Альбервіля. Найміты здзейснілі дзве атакі на горад, але абедзве няўдала^[17].

Да пачатку 1965 года, калі кангалезскі ўрад выцесніў мяцежнікаў з большай часткі Усходняга Конга, «Каманда 5» было даручана забяспечыць бяспеку мяжы, аднавіць лініі сувязі і зачысціць рэшткі супраціву, асабліва ў раёнах Фізі-Барака і Увары^[4]. У гэты час найміты трапляюць на загалоўкі еўрапейскіх газет дзякуючы паспяховаму вызваленню белых закладнікаў з палону паўстанцаў^[5].

У 1967 годзе, калі прэм’ера Чомбэ адхілілі ад улады, найміты паднялі мяцеж, але пацярпелі няўдачу. У сакавіку таго ж года ўлады загадалі расфармаваць замежныя атрады^[4]. У красавіку «Каманда 5» спыніла існаванне^[18].

Праблемы

Недахоп абсталявання, дрэнная падрыхтоўка і праблемы з заробкам падрывалі маральны дух падраздзялення, таму асабісты склад першы час нёс вялікія страты^[19]. У канцы 1964 г. кангалезскі ўрад палепшыў фінансавае і матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне, а кіраўніцтва групы звольніла некампетэнтных байцоў. Аднак, акрамя гэтага, у атрадзе былі значныя праблемы з дысцыплінай, у тым ліку з алкагалізмам, наркаманіяй і гомасексуалізмам^[14].

Бельгійскія палкоўнікі Фрэдэрык Вандэваль і Луі Марльер выказвалі сумневы ў якасці наймітаў. Апошні і зусім назваў іх «піратамі, якія нічога не каштуюць у баі»^[3]. Амерыканскі дыпламат Джордж Годлі апісаў «Каманда 5» як «некантраляваную групу галаварэзаў [...], якія лічаць марадзёрства або ўзлом сейфаў цалкам сваёй прэрагатывай»^[19]. Падобныя ацэнкі абумоўлены тым, што ў адваяваных раёнах група здзяйсняла несанкцыянаваныя забойствы, катаванні, рабаванні і згвалтаванні^[20]. У Стэнлівілі найміты зараблялі ператрусам трупаў у пошуках наяўных грошай і ўзломам банкаўскіх сейфаў^[5]. Некаторыя паўднёваафрыканцы «Каманда 5» былі пазней асуджаны кангалезскімі судамі за ненаўмыснае забойства^[4].

Гл. таксама

• Каманда 52 (Конга)

Зноскі

1. История трех наемников
2. Mike Hoare′s Adventures in Africa. Boulder, CO: Paladin Press (2010).
3. Passemiers 2019, pp. 114–115.
4. Passemiers 2019, p. 118.
5. Geraghty 2007, p. 48.
6. Dodenhoff 1969, p. 44.
7. Dodenhoff 1969, pp. 47–49.
8. Hudson 2012, p. 33.
9. Dodenhoff 1969, p. 49.
10. "Obituary: Mike Hoare - Living Dangerously".
11. Devlin 2007, p. 228.
12. Dodenhoff 1969, p. 51.
13. Hudson 2012, p. 51.
14. Passemiers 2019, p. 117.
15. Dodenhoff 1969, p. 50.
16. A list of known Soldiers of Fortune who served in the Congo conflict some time during the 1960's (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 лютага 2021. Праверана 26 лютага 2023.
17. Passemiers 2019, p. 114.
18. Hudson 2012, p. 57.
19. Passemiers 2019, p. 115.
20. Nzongola-Ntalaja 2007, p. 135.

Літаратура

• Nzongola-Ntalaja, Georges (2007). The Congo, From Leopold to Kabila: A People's History (3rd ed.). New York: Palgrave. ISBN 9781842770535.
• Passemiers, Lazlo (2019). Decolonisation and Regional Geopolitics : South Africa and the 'Congo Crisis', 1960–1965 (online ed.). London: Routledge. ISBN 9781351138161.
• Dodenhoff, George H. (1969). "The Congo: A case study of mercenary employment". Naval War College Review. 21 (8). U.S. Naval War College Press: 44–70.
• Devlin, Larry (2007). Chief of station Congo: A memoir of 1960-67. New York: Public Affairs. ISBN 978-1-58648-405-7.
• Geraghty, Tony (2007). Guns for Hire: The inside story of freelance soldiering (1st ed.). London: Piatkus Books Ltd. ISBN 978-0-7499-5145-0.
• Hudson, Andrew (2012). Congo Unravelled: Military operations from Independence to the Mercenary Revolt, 1960–68. Helion and Company. ISBN 978-1907677632.

Спасылкі

• Сергей Арустамов, Курашко Денис. 5 Commando ANC // Независимая Африка : сайт.