BGN/PCGN раманізацыя беларускай мовы — сістэма раманізацыі (запісу лацінскім пісьмом) беларускага кірылічнага тэксту, распрацаваная супольна ў Радзе па геаграфічных назвах ЗША (BGN, United States Board on Geographic Names) і ў Пастаянным камітэце па геаграфічных назвах для брытанскага афіцыйнага выкарыстання (PCGN, Permanent Committee on Geographical Names for British Official Use).
Гэтая раманізацыя для беларускай мовы — частка шырэйшага збору сістэм раманізацыі BGN/PCGN, які ўлучае метады для 29 розных моваў. Частка, якая тычыцца беларускай мовы, была супольна ўхвалена гэтымі арганізацыямі ў сваім сённяшнім выглядзе ў 1979. Мяркуецца, што сістэма BGN/PCGN адносна прасцейшая ў вымаўленні і інтуіцыйна лепей зразумелая для англамоўнага чытача, чым іншыя сістэмы раманізацыі. Сістэма выкарыстоўваецца ў англамоўнай картаграфічнай і падобнай прадукцыі (напр., геаграфічныя базы дадзеных).
У гэтай сістэме ўжываюцца толькі базавы лацінскі алфавіт (няпоўны) і знакі пунктуацыі. Ніякія дыякрытычныя знакі ці незвычайныя літары не патрабуюцца, хоць існуе неабавязковае правіла ўжывання знаку інтэрпункцыі «·» дзеля пазбягання неадназначнасцяў.
BGN/PCGN раманізацыя беларускай мовы (1979)
| Беларуская літара
|
Раманізацыя
|
Заўвагі
|
Прыклады
|
| А (а) |
A (a) |
—
|
Антон = Anton
Вілейка = Vilyeyka
|
| Б (б) |
B (b) |
—
|
Брэст = Brest
Дубна = Dubna
|
| В (в) |
V (v) |
—
|
Віцебск = Vitsyebsk
Асіповічы = Asipovichy
|
| Г (г) |
H (h) |
—
|
Гродна = Hrodna
Брагін = Brahin
|
| Д (д) |
D (d) |
—
|
Добруш = Dobrush
Ліда = Lida
|
| Е (е) |
Ye (ye) |
—
|
Гомель = Homyel’
Беліца = Byelitsa
|
| Ё (ё) |
Yo (yo) |
—
|
Ёдкавічы = Yodkavichy
Нёман = Nyoman
|
| Ж (ж) |
Zh (zh) |
—
|
Жлобін = Zhlobin
Ружаны = Ruzhany
|
| З (з) |
Z (z) |
—
|
Зоя = Zoya
князь = knyaz’
|
| І (і) |
I (i) |
—
|
Ігнат = Ihnat
Мінск = Minsk
|
| Й (й) |
Y (y) |
Пасля рэформы правапісу ў 2008 гэтая літара не сустракаецца ў пачатках беларускіх словаў.
|
Йосель = Yosyel’
Койданава = Koydanava
|
| К (к) |
K (k) |
—
|
Крапіўна = Krapiwna
Менск = Myensk
|
| Л (л) |
L (l) |
—
|
Лаўна = Lawna
Лёсік = Lyosik
Купала = Kupala
Вілейка = Vilyeyka
Міхал = Mikhal
Вільня = Vil’nya
Лепель = Lyepyel’
|
| М (м) |
M (m) |
—
|
Магілёў = Mahilyow
Няміга = Nyamiha
|
| Н (н) |
N (n) |
—
|
Наваградак = Navahradak
Баранавічы = Baranavichy
|
| О (о) |
O (o) |
—
|
Орша = Orsha
Востраў = Vostraw
|
| П (п) |
P (p) |
—
|
Пінск = Pinsk
Дняпро = Dnyapro
|
| Р (р) |
R (r) |
—
|
Рагачоў = Rahachow
Сураж = Surazh
|
| С (с) |
S (s) |
—
|
Смаляны = Smalyany
Арэса = Aresa
Рось = Ros’
|
| Т (т) |
T (t) |
—
|
Талачын = Talachyn
Масты = Masty
|
| У (у) |
U (u) |
—
|
Уладзімір = Uladzimir
Бабруйск = Babruysk
|
| Ў (ў) |
W (w) |
Звычайна, беларускія імёны не пачынаюцца з гэтай літары, але такі запіс можа сустрэцца ў тэкстах, аформленых паводле альтэрнатыўных правапісаў.
|
Быхаў = Bykhaw
Воўпа = Vowpa
Іўе = Iwye
|
| Ф (ф) |
F (f) |
—
|
Фолюш = Folyush
фортка = fortka
|
| Х (х) |
Kh (kh) |
—
|
Хатынь = Khatyn’
Быхаў = Bykhaw
|
| Ц (ц) |
Ts (ts) |
—
|
Ганцавічы = Hantsavichy
Стоўбцы = Stowbtsy
цьмяны = ts’ myany
мясцовы = myastsovy
Астравец = Astravyets
Прыпяць = Prypyats’
|
| Ч (ч) |
Ch (ch) |
—
|
Чэрыкаў = Cherykaw
Шчара = Shchara
Нарач = Narach
|
| Ш (ш) |
Sh (sh) |
—
|
Шклоў = Shklow
Ашмяны = Ashmyany
|
| Ы (ы) |
Y (y) |
Звычайна, беларускія імёны не пачынаюцца з гэтай літары, але яна можа сустрэцца ў такой пазіцыі ў беларускім запісе іншаземных імён.
|
Ыттык-Кёль = Yttyk-Kyol’
Кобрын = Kobryn
Солы = Soly
|
| Ь (ь) |
’ |
Гэтая літара не сустракаецца ў пачатках беларускіх словаў.
|
Копысь = Kopys’
рунь = run’
|
| Э (э) |
E (e) |
—
|
Эйсманты = Eysmanty
Крэва = Kreva
|
| Ю (ю) |
Yu (yu) |
—
|
Юры = Yury
уюн = uyun
|
| Я (я) |
Ya (ya) |
—
|
Язэп = Yazep
Івянец = Ivyanyets
|
| ’ |
’’ |
Гэты знак выкарыстоўваецца дзеля азначэння палаталізацыі, і не ўваходзіць у стандартны алфавіт.
|
з’езд = z’’yezd
|
| Зг (зг) |
Z∙h (z∙h) |
Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
|
|
| Кг (кг) |
K∙h (k∙h) |
Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
|
|
| Сг (сг) |
S∙h (s∙h) |
Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
|
|
| Тс (тс) |
T∙s (t∙s) |
Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
|
|
| Цг (цг) |
ts∙h (ts∙h) |
Карыстанне гэтым дыграфам неабавязковае.
|
|
| Ґ (ґ) |
G (g) |
Гэтая літара састарэлая.
|
Літаратура
- United States Board on Geographic Names Foreign Names Committee Staff, 1994. Romanization Systems and Roman-Script Spelling Conventions, p. 23.
