Элі Жазеф Картан

Элі Жазеф Картан
фр.: Élie Cartan
Дата нараджэння	9 красавіка 1869(1869-04-09)[1][2]^[…]
Месца нараджэння	Далам’ё^[d], дэпартамент Ізер, Францыя[4]
Дата смерці	6 мая 1951(1951-05-06)[3][1]^[…] (82 гады)
Месца смерці	Парыж, дэпартамент Сена, Францыя[4]
Месца пахавання	могілкі Далам’ё^[d]
Грамадзянства	Францыя
Жонка	Марыя-Луіза Картан^[d]
Дзеці	Анры Картан, Жан Картан^[d], Элен Картан^[d] і Луі Картан^[d]
Род дзейнасці	матэматык, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера	дыферэнцыяльная геаметрыя, АТА і матэматыка[5]
Месца працы	факультэт прыродазнаўчых навук Парыжскага ўніверсітэта^[d] Універсітэт Манпелье[6] Ліёнскі ўніверсітэт^[d][6] Нансі-Універсітэт[7] Парыжскі ўніверсітэт Ліёнскі ўніверсітэт
Альма-матар	Вышэйшая нармальная школа^[d] ліцэй Жансон-дэ-Саі факультэт прыродазнаўчых навук Парыжскага ўніверсітэта^[d] Парыжскі ўніверсітэт[8]
Навуковы кіраўнік	Жан Гастон Дарбу[9] і Софус Лі
Вядомыя вучні	Палет Ліберман^[d] і Шыінг-Шэн Чэрн
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Французская акадэмія навук Акадэмія Румыніі Нацыянальная акадэмія дэі Лінчэі Нідэрландская каралеўская акадэмія навук Нарвежская акадэмія навук Лонданскае матэматычнае таварыства Бюро даўжынь^[d] Нацыянальная акадэмія навук Італіі^[d] Нацыянальная акадэмія навук ЗША
Узнагароды	Прэмія Лекантэ^[d] (1930) прэмія Панселе^[d] (1920) Прэмія імя М. І. Лабачэўскага^[d] (1937) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] (1 мая 1947)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Элі Жазеф Картан (фр.: Élie Joseph Cartan; 9 красавіка 1869, Далам’ё, Ізер, Францыя — 6 мая 1951, Парыж) — французскі матэматык, член Парыжскай АН (1931). Бацька матэматыка Анры Картана.

Біяграфія

Скончыў Вышэйшую нармальную школу (1891, Парыж), з 1912 года прафесар Парыжскага ўніверсітэта. Вучань Гастона Дарбу і Софуса Лі.

Асноўныя працы — па тэорыі бесперапынных груп, дыферэнцыяльных ураўненняў і дыферэнцыяльнай геаметрыі.

У 1894 годзе заклаў асновы алгебраічнай тэорыі груп Лі. У 1913 годзе пабудаваў тэорыю прадстаўленняў паўпростых груп Лі з дыферэнцыяльнай геаметрыяй і тапалогіяй. У 1899—1902 гадах стварыў так званы метад знешніх форм, які дазволіў яму вырашыць праблему сумеснасці сістэм пфафавых ураўненняў. У дыферэнцыяльнай геаметрыі шматмерных прастор ім пабудаваны абагульненыя прасторы афіннай, праектыўнай і канформнай складнасці і, акрамя таго, дадзены агульны метад рухомага рэпера, які ў злучэнні з метадам вонкавых форм з’яўляецца эфектыўным сродкам рашэння геаметрычных праблем.

Аўтар шэрагу важных работ у галіне матэматычнай фізікі.

Зноскі

1. MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
2. Elie Joseph Cartan // Léonore database — ministère de la Culture. Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2886420"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q384602"></a>
3. Картан Эли Жозеф // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
4. Картан Эли Жозеф // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
5. Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
6. Google Books — 2005. — С. 7.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q206033"></a>
7. Google Books — 2005. — С. 8.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q206033"></a>
8. Матэматычная генеалогія — 1997.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>
9. Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 8 жніўня 2016.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>