Чэмпіянат Еўропы па футболе 2008

Чэмпіянат Еўропы па футболе 2008 UEFA Euro 2008 ням.: Fußball-Europameisterschaft 2008 фр.: Championnat d'Europe de football 2008 італ.: Campionato europeo di calcio 2008 рэтарам.: Campiunadi d'Europa da ballape 2008
Падрабязнасці чэмпіянату
Месца правядзення	Аўстрыя —  Швейцарыя
Гарады правядзення	Аўстрыя: Вена, Зальцбург, Інсбрук, Клагенфурт Швейцарыя: Базель, Берн, Жэнева, Цюрых
Стадыёны	8
Тэрміны адбору	16 жніўня 2006 — 21 лістапада 2007
Тэрміны фіналу	7 — 29 чэрвеня 2008
Лік удзельнікаў	52
у фінале	16
Прызавыя месцы
Чэмпіён	Іспанія (2-гі раз^1964)
Другое месца	Германія (3-ці раз^1976, 1992)
Трэцяе месца	Расія (1-шы раз)  Турцыя (1-шы раз)
Статыстыка чэмпіянату
Наведвальнасць	1 140 902  (36 803 за гульню)
Згуляна матчаў	31
у адборы	306
Забіта галоў	77  (2.48 за гульню)
у адборы	836  (2.73 за гульню)
Бамбардзір(ы)	Давід Вілья  (4 мяча)
у адборы	Дэвід Хілі  (13 мячоў)
Лепшы ігрок	Хаві
< 2004 2012 >

Чэмпіянат Еўропы па футболе 2008 года, звычайна званы «Еўра-2008» — 13-ы па ліку футбольны турнір для еўрапейскіх краін, які праходзіць раз у чатыры гады пад эгідай УЕФА. Турнір праводзіўся сумесна Аўстрыяй і Швейцарыяй, пачаўся 7 чэрвеня 2008 і завяршыўся 29 чэрвеня 2008 года. Гэта быў другі чэмпіянат Еўропы, гаспадарамі якога з’яўляліся дзве краіны. Першым стаў турнір 2000 года, праведзены ў Бельгіі і Нідэрландах.

У турніры ўдзельнічалі 16 каманд. Аўстрыя і Швейцарыя аўтаматычна кваліфікаваліся як краіны-арганізатары. Астатнія 14 каманд былі вызначаны паводле вынікаў кваліфікацыйнага турніру, які пачаўся ў жніўні 2006 года. Іспанія, як пераможца Еўра-2008, атрымала права прыняць удзел у Кубку канфедэрацый 2009 года  (руск.) ў Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі.

Гаспадары чэмпіянату

У ходзе выбараў гаспадара Еўра-2008 галоўнымі кандыдатамі лічыліся 4 прэтэндэнты: Венгрыя, Аўстрыя/Швейцарыя, Грэцыя/Турцыя і скандынаўская чацвёрка (Данія, Швецыя, Фінляндыя, Нарвегія). У выніку галасаванне выйгралі Аўстрыя/Швейцарыя, якім і прагназавалі перамогу.

Венгрыя прайграла ўжо другое галасаванне запар. У 2004 ў яна саступіла Партугаліі. Іншымі кандыдатамі, якія выбылі яшчэ да фінальнага галасавання, былі Шатландыя/Ірландыя, Расія і Харватыя/Боснія і Герцагавіна.

Гарады і стадыёны

Спаборніцтвы прайшлі на васьмі стадыёнах ў абедзвюх прымаюць краінах: чатыры ў Аўстрыі і чатыры ў Швейцарыі. Кожная арэна была разлічана як мінімум на 30 тысяч гледачоў. Найбуйнейшым стадыёнам чэмпіянату быў «Эрнст Хапель»  (руск.) у Вене ўмяшчальнасцю 53295 месцаў^[1], на якім прайшоў фінальны матч чэмпіянату. Зборная Швейцарыі згуляла ўсе свае матчы на ​​стадыёне «Санкт-Якаб Парк»  (руск.) у Базелі. На гэтай жа арэне праходзіла цырымонія адкрыцця турніру і першы матч. Зборная Аўстрыі правяла ўсе свае матчы на ​​стадыёне «Эрнст Хапель».

У 2004 годзе ў арганізатараў узніклі праблемы з правядзеннем будучых спаборніцтваў у Цюрыху. Першапачаткова для гэтых мэтаў планавалася рэканструяваць стадыён «Хардтурм»  (руск.). Аднак, з-за пратэстаў мясцовых жыхароў^[2] рэканструкцыя затрымалася і ўжо не магла быць скончана ў тэрмін. Гэта выклікала занепакоенасць ва УЕФА, паколькі планавалася выкарыстаць па чатыры стадыёны ў кожнай з краін-гаспадынь турніру. Праблема вырашылася, калі арганізатары прапанавалі рэканструяваць іншую арэну — «Летцыгрунд»  (руск.). У студзені 2005 года УЕФА зацвердзіў перагледжаны план. Стадыён «Летцыгрунд» прыняў першы футбольны матч 23 верасня 2007 года^[3].

Аўстрыя
Вена	Клагенфурт	Зальцбург	Інсбрук
Эрнст Хапель Умяшчальнасць: 53 295 Хатняя арэна зборнай Аўстрыі	Хіпо-Арэна  (руск.) Умяшчальнасць: 31 957 Клуб: Аустрыя Кернтэн  (руск.)	Вальс-Зіцэнхайм  (руск.) Умяшчальнасць: 31 020 Клуб: Рэд Бул	Цівалі Ной  (руск.) Умяшчальнасць: 31 600 Клуб: Вакер  (бел. (тар.))
3 матчы групы B 2 чвэрцьфіналы паўфінал і фінал	3 матчы групы B	3 матчы групы D	3 матчы групы D
Вена Клагенфурт Інсбрук Зальцбург Жэнева Берн Цюрых Базель
3 матчы групы A (уключаючы матч адкрыцця) 2 чвэрцьфіналы і паўфінал	3 матчы групы C	3 матчы групы A	3 матчы групы C
Санкт-Якаб Парк Умяшчальнасць: 42 000 Клуб: Базель	Стад дэ Сюіс  (руск.) Умяшчальнасць: 31 907 Клуб: Янг Бойз	Стад дэ Жэнеў  (руск.) Умяшчальнасць: 31 228 Клуб: Сервет  (бел. (тар.))	Летцыгрунд Умяшчальнасць: 30 000 Клуб: Цюрых
Базель	Берн	Жэнева	Цюрых
Швейцарыя

Знакі і атрыбуты

Лагатып чэмпіянату быў распрацаваны дызайнерскай фірмай «English & Pockett». На ім сімвалічна адлюстраваны горны ландшафт, уласцівы абодвум краінам, якія прымалі чэмпіянат, і выкарыстаныя колеры іх сцягоў^[4].

Афіцыйная мелодыя была напісана Рола Армстрангам  (англ.) з Faithless  (руск.) спецыяльна для УЕФА^[5]. Афіцыйным гімнам Еўра-2008 стала песня «Can You Hear Me», якую выканаў іспанскі спявак Энрыке Іглесіяс падчас цырымоніі закрыцця перад фіналам на стадыёне «Эрнст Хапель» у Вене 29 чэрвеня^[6].

Талісманы

27 верасня 2006 года ў музейным комплексе Музейны квартал  (руск.) у Вене былі прадстаўлены талісманы Еўра-2008^[7]. Імі сталі два блізнюкі Трыкс і Флікс, створаныя кампаніяй Warner Bros. Consumer Products. Яны апранутыя ў адпаведнасці з колерамі нацыянальных сцягоў Аўстрыі і Швейцарыі: Трыкс — у белай футболцы з нумарам 20, а Фликс — у чырвонай з нумарам 08. Імёны двайнят былі абраныя ў ходзе галасавання, праведзенага сярод 67 406 футбольных фанатаў Аўстрыі і Швейцарыі (Трыкс і Флікс атрымалі 63,3 % галасоў, Флітс і Бітс — 33,7 %, Загі і Зігі — 3,0 %)^[8]. Варыянты імёнаў выбіраліся кароткія, простыя і лёгка вымаўляюцца на розных мовах.

Кубак

Перад пачаткам турніру была прадстаўлена новая версія Кубка Анры Дэланэ  (руск.), распрацаваная кампаніяй «Asprey London»^[9]. Ён у асноўным ідэнтычны арыгінальнаму, створанаму Арцю Бертранам у 1960 годзе. Кубак пазбавіўся мармуровага пастамента мячом, якая знаходзілася на тыльным баку. Срэбная падстава была павялічана для ўстойлівасці. Назвы краін-пераможцаў, якія перш наносіліся на пастамент, цяпер знаходзяцца на заднім баку трафея. Кубак зроблены з чыстага срэбра, важыць 8 кг, яго вышыня роўная 60 см.

Мяч

Асноўны артыкул: Adidas Europass

Спецыяльна для турніру фірмай Adidas быў створаны мяч, які атрымаў назву «Europass»  (руск.). Прэзентацыя спартыўнага снарада прайшла 2 снежня 2007 года ў Люцэрне падчас лёсавання фінальнага этапу «Еўра-2008»^[10]. Адметнай асаблівасцю мяча стала адсутнасць у яго складзе натуральных матэрыялаў. Дзякуючы гэтаму ўласцівасці снарада не мяняюцца пры змене ўмоў надвор’я (у дождж ён не ўбірае вільгаць і не становіцца цяжэй). Іншыя асаблівасці — гэта вялікая сіла ўдару, вялікая хуткасць скрута мяча, непрадказальнасць палёту^[11][12]. Акрамя таго, 30 красавіка 2008 года ў Вене прэзідэнт УЕФА Мішэль Плаціні прадставіў адмысловую мадыфікацыю мяча — «Europass Gloria», распрацаваную адмыслова для фінальнага матчу чэмпіянату^[13].

Дэвіз

За 500 дзён да правядзення турніру, 24 студзеня 2007 года, быў абвешчаны дэвіз «Еўра-2008»: «Дай волю эмоцыям» (англ.: Expect Emotions)^[14].

Прэзідэнт УЕФА Мішэль Плаціні заявіў, што гэтая фраза «апісвае сутнасць чэмпіянату Еўропы-2008 і тое, што ён можа даць. А менавіта — эмоцыі на любы густ: радасць, засмучэнне, палёгку і нервовае напружанне аж да фінальнага свістка»^[15].

Прызавыя грошы

УЕФА абвешчана аб агульнай суме у € 184 000 000 прызавых^[16], якія размеркаваліся паміж шаснаццаццю камандамі фінальнай стадыі наступным чынам:

• Па € 7 500 000 за ўдзел у фінальнай стадыі.
• У кожным матчы групавой стадыі пераможца атрымлівае € 1 000 000, у выпадку нічыёй абедзве каманды атрымліваюць па € 500 000.
• За выхад у чвэрцьфінал каманды атрымаюць па € 2 000 000.
• Паўфіналісты атрымаюць па € 3 000 000.
• Сярэбраны прызёр атрымае € 4 500 000.
• Пераможца атрымае € 7 500 000.

Размеркаванне прызавых

• Максімальна магчымая сума прызавых склала € 23 000 000. Менавіта такую ​​суму атрымала зборная Іспаніі, якая атрымала перамогі ва ўсіх сваіх матчах фінальнай стадыі.
• Сума прызавых зборнай Германіі склала € 19 000 000.
• Паўфіналісты, зборныя Турцыі і Расіі, атрымалі прызавыя ў памеры па € 14 500 000.
• Самая мінімальная сума прызавых ў зборнай Грэцыі — € 7 500 000. Пераможцы Еўра-2004 прайгралі ўсе тры гульні групавога этапу.

Адборачныя гульні

Асноўны артыкул: Чэмпіянат Еўропы па футболе 2008, адборачны турнір

Лёсаванне адборачнага цыкла праходзіла ў Мантро, Швейцарыя, 27 студзеня 2006 года ў 12:00 па мясцоваму часу.

Адборачны тур пачаўся ў жніўні 2006 года, праз месяц пасля завяршэння чэмпіянату свету 2006 года. Аўстрыя і Швейцарыя атрымалі права ўзяць удзел у фінальнай стадыі як краіны-гаспадыні. Кваліфікацыйны фармат трохі змяніўся ў параўнанні з папярэднімі турнірамі: пераможцы і другія каманды з кожнай групы наўпрост трапілі ў фінальную частку чэмпіянату — стыкавых матчаў не было. Шэсць з сямі груп складаліся з 7 камандаў, яшчэ адна — з 8 камандаў.

Адборачныя групы

Група A	Група B	Група C	Група D
Польшча  Партугалія  Сербія  Фінляндыя  Бельгія  Казахстан  Арменія  Азербайджан	Італія  Францыя  Шатландыя  Украіна  Літва  Грузія  Фарэрскія астравы	Грэцыя  Турцыя  Нарвегія  Боснія і Герцагавіна  Венгрыя  Малдова  Мальта	Чэхія  Германія  Ірландыя  Славакія  Уэльс  Кіпр  Сан-Марына
Група E	Група F	Група G
Харватыя  Расія  Англія  Ізраіль  Македонія  Эстонія  Андора	Іспанія  Швецыя  Данія  Паўночная Ірландыя  Латвія  Ісландыя  Ліхтэнштэйн	Румынія  Нідэрланды  Балгарыя  Беларусь  Славенія  Албанія  Люксембург

Фінальны турнір

Лёсаванне

Паводле рэгламенту, дзве краіны-гаспадыні турніру і чэмпіёны Еўропы 2004 года, зборная Грэцыі, атрымалі месцы ў першым кошыку аўтаматычна. Да іх далучылася зборная Нідэрландаў, якая мела найвышэйшы рэйтынг паводле вынікаў адборачных турніраў да «ЧС-2006» і да «Еўра-2008».

Па астатніх кошыках каманды былі размеркаваны ў залежнасці ад каэфіцыента. У выпадку роўнасці каэфіцыента ў разлік браліся вынікі адборачнага цыкла да «Еўра-2008»: сярэдняя розніца мячоў, сярэдняя колькасць забітых мячоў, сярэдняя колькасць забітых мячоў на выездзе, а ў выпадку роўнасці ўсіх паказнікаў — жэрабя.

Кошык 1 Каманда Каэф.  Швейцарыя 2,011  Аўстрыя 1,989  Грэцыя 2,167  Нідэрланды 2,417

Кошык 2 Каманда Каэф.  Харватыя 2,409  Італія 2,364  Чэхія 2,333  Швецыя 2,273

Кошык 3 Каманда Каэф.  Румынія 2,250  Германія 2,250  Партугалія 2,192  Іспанія 2,182

Кошык 4 Каманда Каэф.  Польшча 2,167  Францыя 2,091  Турцыя 1,958  Расія 1,958

Удзельнікі

Чэмпіёнствы зборнай пазначаны тлустым

Каманда	Кваліфікавана як	Дата кваліфікацыі	Папярэднія ўдзелы ў чэмпіянаце
Аўстрыя	Гаспадыня чэмпіянату	12 снежня 2002	0 (брала ўдзел упершыню)
Германія	2 месца ў групе D	13 кастрычніка 2007	9 (1972^1, 1976^1, 1980^1, 1984^1, 1988^1, 1992, 1996, 2000, 2004)
Грэцыя	1 месца ў групе C	17 кастрычніка 2007	2 (1980, 2004)
Іспанія	1 месца ў групе F	17 лістапада 2007	7 (1964, 1980, 1984, 1988, 1996, 2000, 2004)
Італія	1 месца ў групе B	17 лістапада 2007	6 (1968, 1980, 1988, 1996, 2000, 2004)
Нідэрланды	2 месца ў групе G	17 лістапада 2007	7 (1976, 1980, 1988, 1992, 1996, 2000, 2004)
Польшча	1 месца ў групе A	17 лістапада 2007	0 (брала ўдзел упершыню)
Партугалія	2 месца ў групе A	21 лістапада 2007	4 (1984, 1996, 2000, 2004)
Расія	2 месца ў групе E	21 лістапада 2007	8 (1960^2, 1964^2, 1968^2, 1972^2, 1988^2, 1992^3, 1996, 2004)
Румынія	1 месца ў групе G	17 кастрычніка 2007	3 (1984, 1996, 2000)
Турцыя	2 месца ў групе C	21 лістапада 2007	2 (1996, 2000)
Францыя	2 месца ў групе B	17 лістапада 2007	6 (1960, 1984, 1992, 1996, 2000, 2004)
Харватыя	1 месца ў групе E	17 лістапада 2007	2 (1996, 2004)
Чэхія	1 месца ў групе D	17 кастрычніка 2007	6 (1960^4, 1976^4, 1980^4, 1996, 2000, 2004)
Швейцарыя	Гаспадыня чэмпіянату	12 снежня 2002	2 (1996, 2004)
Швецыя	2 месца ў групе F	21 лістапада 2007	3 (1992, 2000, 2004)

Удзельнікі чэмпіянату.

¹ Зборная  ФРГ

² Зборная  СССР

³ Зборная СНД

⁴ Зборная Чэхаславакіі

Склады каманд

Паводле рэгламенту, склады камандаў-удзельніц чэмпіянату павінны былі быць абвешчаны за дзесяць дзён да першага матча турніру, то бок да 28 мая 2008 года. Усяго ў заяву маглі быць занесены 23 футбалісты (улучаючы 3 брамнікаў). Да першага згулянага матча каманды маюць права замяніць траўмаваных футбалістаў.

Экіпіроўка каманд

Бренд	#	Зборныя
Adidas	5	Германія, Грэцыя, Іспанія, Румынія, Францыя
Nike	5	Нідэрланды, Партугалія, Расія, Турцыя, Харватыя
Puma  (руск.)	5	Аўстрыя, Італія, Польшча, Чэхія, Швейцарыя
Umbro  (руск.)	1	Швецыя

Суддзі

У правядзенні турніру бралі ўдзел дванаццаць суддзяў з дваццаццю чатырма асістэнтамі:

Футбольная асацыяцыя	Арбітр	Асістэнты
Англія  (руск.)	Говард Уэб  (руск.)	Дэрэн Кэн	Майкл Маларкі
Аўстрыя  (руск.)	Конрад Плаўц  (руск.)	Эгон Беройтэр	Маркус Майр
Бельгія  (руск.)	Франк Дэ Блекерэ  (руск.)	Петэр Херманс	Алекс Верстратэн
Германія	Херберт Фандэль  (руск.)	Карстэн Кадах	Фолькер Вецэль
Грэцыя  (руск.)	Кірас Васарас  (руск.)	Дымітрыс Базацыдзіс	Дымітрыс Сараідарыс
Іспанія  (руск.)	Мануэль Мехута Гансалес  (руск.)	Хуан Карлас Юстэ Хіменес	Хесус Кальва Гуадамура
Італія  (руск.)	Раберта Разеці  (руск.)[17]	Алесандра Грызелі	Паала Кальканья
Нарвегія  (руск.)	Том Хенінг Эўрэбё  (руск.)	Гейр-Оге Холен	Ян Петэр Рандэн[18]
Нідэрланды  (руск.)	Пітэр Вінк  (руск.)	Адрыян Ініа	Ханс тэн Хове
Славакія  (руск.)	Любаш Міхел  (руск.)	Роман Слышка	Марцін Балка
Швейцарыя  (руск.)	Масіма Бузака  (руск.)	Матыяс Арне	Стэфан Кюа
Швецыя  (руск.)	Петэр Фройдфельдт  (руск.)	Штэфан Вітберг	Хенрык Андрэн

Заўвагі

1. UEFA EURO 2008 (нявызн.). fussballtempel.net. Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2012. Праверана 08.06.2008.
2. УЕФА боится Евро-2008 (нявызн.)(недаступная спасылка). Газета.Ru. Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2012. Праверана 19 чэрвеня 2008.
3. Чемпионат Европы по футболу 2008. Стадион Летцигрунд (нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2012. Праверана 16 кастрычніка 2015.
4. Логотип ЕВРО 2008 " Информационный вестник — Football Mundial Архівавана 11 студзеня 2012.
5. The official UEFA EURO 2008 music (нявызн.) (PDF)(недаступная спасылка). UEFA (28 лютага 2008). Архівавана з першакрыніцы 3 кастрычніка 2008. Праверана 16 кастрычніка 2015.
6. Official UEFA EURO 2008 Song: "Can You Hear Me" by Enrique Iglesias (нявызн.) (PDF)(недаступная спасылка). UEFA (20 мая 2008). Архівавана з першакрыніцы 3 кастрычніка 2008. Праверана 20 June 2008.
7. Trix and Flix make their debut // UefaDirect. — 2006. — № 12 (56). — С. 14. (англ.)
8. "UEFA EURO 2008™ in figures" (PDF) (Press release)(англ.). Euro2008.uefa.com. 29 мая 2008 г. Архівавана з арыгінала (PDF) 18 сакавіка 2009. Праверана 2 июля 2008. {{cite press release}}: Праверце значэнне даты ў: |access-date= і |date= (даведка)
9. Новый кубок на сайте УЕФА (нявызн.)(недаступная спасылка). Euro2008.uefa.com. Архівавана з першакрыніцы 21 красавіка 2008. Праверана 16 кастрычніка 2015.
10. Официальный мяч ЕВРО (нявызн.)(недаступная спасылка). Euro2008.uefa.com. Архівавана з першакрыніцы 16 красавіка 2008. Праверана 2 июля 2008.
11. Марко Амелиа: «Мяч Euro-2008 доставит проблем вратарям» (нявызн.). Sport-express.ru (27 мая 2008). Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2012. Праверана 2 июля 2008.
12. Чех подверг критике официальный мяч Euro (нявызн.). Sport-express.ru (06 июня 2008). Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2012. Праверана 2 июля 2008.
13. Мяч представлен в Вене (нявызн.)(недаступная спасылка). Euro2008.uefa.com (30 апреля 2008). Архівавана з першакрыніцы 5 мая 2008. Праверана 2 июля 2008.
14. Девизом Euro-2008 избран слоган «Дай волю эмоциям» (нявызн.). Sport-express.ru (24 января 2007). Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2012. Праверана 21 июля 2008.
15. Дай волю эмоциям (нявызн.)(недаступная спасылка). Euro2008.uefa.com (19 августа 2007). Архівавана з першакрыніцы 8 студзеня 2009. Праверана 21 июля 2008.
16. Размер призовых (нявызн.)(недаступная спасылка). www.rusfootball.info. Архівавана з першакрыніцы 21 чэрвеня 2008. Праверана 17 июня 2008.
17. Судзіў фінальны матч
18. Hundredeler for treig til EM-plass (нявызн.)(недаступная спасылка). Dagbladet.no (17 красавіка 2008). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 30 июня 2008. (нарв.)