Удзел Германіі ў грамадзянскай вайне ў Іспаніі

Удзел Германіі ў грамадзянскай вайне ў Іспаніі
Асноўны канфлікт: Грамадзянская вайна ў Іспаніі
Нямецкія вайскоўцы на вайсковым парадзе ў горадзе Сьюдад-дэ-Леон, 22 мая 1939 года.
Дата	ліпень 1936 — 1 красавіка 1939
Месца	Іспанія
Вынік	поспех інтэрвенцыі і перамога нацыяналістаў
Праціўнікі
Трэці рэйх: • Асаблівы штаб «W» • Марская група «Нордзэе» • Легіён «Кондар» • Ваенспецы і ваенныя саветнікі Саюзнікі: / Паўстанцы-нацыяналісты Каралеўства Італія Партугалія  Другая Іспанская Рэспубліка: • Узброеныя сілы Іспанскай Рэспублікі • Народны фронт • Інтэрнацыянальныя брыгады Саюзнікі: СССР Мексіка Францыя
Камандуючыя
Адольф Гітлер (фюрар Германіі), Гельмут Вільберг (1-ы начальнік штаба «W»), Эрвін Ёнеке (2-і начальнік штаба «W»), Вальтэр Варлімант (галоўнакамандуючы нямецкімі ўзброенымі сіламі ў Іспаніі і прадстаўнік вермахта пры Франка), Хуга Шперле (камандзір легіёна «Кондар»), Вольфрам фон Рыхтгофен (начальнік штаба легіёна «Кондар») розныя асобы
Сілы бакоў
50 000 байцоў за ўвесь час невядома

У 1936 годзе Трэці Рэйх далучыўся да грамадзянскай вайны ў Іспаніі на баку паўстанцаў-нацыяналістаў Франсіска Франка. Удзел Германіі быў неафіцыйным, а нямецкія вайскоўцы, якія дзейнічалі ў зоне канфлікту, афармляліся як добраахвотнікі.

Перадгісторыя

Задоўга да пачатку грамадзянскай вайны германскі фюрэр Адольф Гітлер усталяваў цесныя сувязі з іспанскімі правымі арганізацыямі. Ён нават абяцаў фінансавую падтрымку партыі «Іспанская фаланга», якая была адной з галоўных проціваг левым сілам у Іспаніі. Перамога на парламенцкіх выбарах 1936 года кааліцыі «Народны фронт» была сустрэта нямецкімі ўладамі негатыўна, паколькі дадзены блок быў дружалюбны СССР. На выбары немцы ўскладалі вялікія надзеі, спадзеючыся, што да ўлады легальным шляхам прыйдзе «Іспанская канфедэрацыя аўтаномных правых»^[1].

У гэты час у арміі, дзе наспелі антылевыя настроі, пачалася падрыхтоўка да ўзброенага паўстання. У сакавіку ў Берлін прыбывае адзін з удзельнікаў змовы, выгнаны апазіцыйны генерал Хасэ Санхурха, якога прадказвалі ў кіраўнікі бунту. Ён атрымаў ад нямецкай верхавіны запэўніванні ў аказанні ўсёй неабходнай дапамогі^[1].

Паўстанне пачалося 17 ліпеня.

Разгортванне

У канцы ліпеня ў Германіі быў створаны асаблівы штаб «W». Яго спачатку ўзначаліў генерал Гельмут Вільберг, затым генерал Эрвін Ёнеке. На гэты штаб ускладалася задача перакідання ў Іспанію ваеннай тэхнікі, спецыялістаў, а ў далейшым і воінскіх часцей^[2]. Паралельна сфарміравана марская група «Нордзэе», якая стварыла «мост» паміж германскімі, партугальскімі і іспанскімі партамі, захопленымі мяцежнікамі^[3].

У жніўні па загадзе Гітлера палкоўнік Вальтэр Варлімант, выраблены неўзабаве ў генералы, быў прызначаны галоўнакамандуючым нямецкімі ўзброенымі сіламі ў Іспаніі і прадстаўніком вермахта пры лідары паўстанцаў Франка^[4]. З кастрычніка ў краіне быў разгорнуты Легіён «Кондар» — добраахвотніцкае германскае ваенна-авіяцыйнае падраздзяленне пад пачаткам Хуга Шперле. Адначасна былі кінуты танкавыя, зенітныя, інжынерныя і іншыя злучэнні^[5].

Удзел у канфлікце

Ужо ў жніўні 1936 года замежная ваенная дапамога для Франка, у тым ліку нямецкая, адыгралі значную ролю ў перакідцы мараканскай групоўкі паўстанцаў з Паўночнай Афрыкі ў Іспанію праз Гібралтар. Авіяцыя з Германіі і Італіі не толькі дапамагла ў транспарціроўцы войскаў, але і аказала садзейнічанне ў баях за Эстрэмадуру^[6].

Пасля афіцыйнага прызнання 18 лістапада Германіяй урада Франка інтэрвенцыя ў Іспаніі набыла якасна новы характар. Калі раней Берлін пасылаў толькі ваенную тэхніку і ваенных спецыялістаў, то зараз накіроўваў цэлыя воінскія злучэнні^[7]. Кіраўніцтва краіны імкнулася прапусціць праз іспанскі канфлікт як мага больш салдат і афіцэраў для авалодання баявым вопытам. У сярэднім штомесяц у баі знаходзілася 10—12 тысяч немцаў. Усяго на працягу 1936—1939 гадоў на баку мяцежнікаў у розны час ваявала больш за 300 тысяч замежных салдат, з іх не менш за 50 тысяч з Трэцяга Рэйха^[8].

Значным для паўстанцаў апынулася і матэрыяльная дапамога. Толькі за першыя два гады вайны Германія накіравала генералу Франка 650 самалётаў, 200 танкаў, 700 артылерыйскіх гармат^[9].

У Іспаніі ваеннае кіраўніцтва Рэйха апрабавала прынцыпы сваёй ваеннай дактрыны, асабліва метады вядзення татальнай вайны, а таксама баявую тэхніку, удасканальвала ўзбраенне і адпрацоўвала спосабы яе прымянення. Надаючы вялікае значэнне ў будучых аперацыях авіяцыі і матарызаваным войскам, немцы практычна выпрабавалі ўсе свае найноўшыя тыпы самалётаў, узоры зенітнай і супрацьтанкавай артылерыі, стралковай зброі, магчымасці танкаў і аўтамашын. Асаблівую цікавасць выяўляўся да савецкага ўзбраення^[1]. Так, напрыклад, у ходзе бітвы на Эбра (ліпень—лістапад 1938 года) нямецкай авіяцыі быў дадзены сур’ёзны адпор савецкімі зеніткамі^[10].

Значэнне

Замежная інтэрвенцыя, у тым ліку германская, змяніла суадносіны сіл паміж праціўнікамі і прыхільнікамі Іспанскай Рэспублікі і стала вызначальным фактарам ваеннай перавагі франкістаў. Італія, што таксама актыўна ўдзельнічала ў канфлікце, сур’ёзна ўгразла ў Іспаніі, адправіўшы туды значныя ваенныя сілы і рэсурсы, што не дазволіла ёй процідзейнічаць нямецкаму захопу Аўстрыі і ўмацаванню пазіцый Берліна ў Цэнтральнай Еўропе, Прыдунайскай зоне і краінах Балканскага паўвострава^[1].

Зноскі

1. История Второй Мировой Войны. 1939-1945. Том 2. — М.: Воениздат, 1974. - 479 с
   Глава 2. Итало-германская интервенция в Испании и политика «невмешательства»
2. M. Merkes. Die deutsche Politik gegenuber dem Spanischen Burgerkrieg 1936-1939. Bonn, 1961, S. 28.
3. Interbrigadisten. Der Kampf deutscher Kommunisten und anderer Antifaschisten lm national-revolutionaren Krieg des spanischen Volkes 1936 bis 1939. Berlin, 1966, S. 279.
4. Институт военной истории Министерства обороны СССР. Документы и материалы, инв. № 7126, л. 14.
5. Pasaremos. Deutsche Antifaschisten im national - revolutionaren Krieg des spanischen Volkes. Berlin, 1970, S. 168.
6. * La batalla de Badajoz [1]
   • Quién era el general Yagüe, el ‘carnicero’ de Badajoz que ha recuperado una calle en Oviedo [2]
   • Reseña: La columna de la muerte. El avance del ejército franquista de Sevilla a Badajoz [3]
7. Жорж Сориа. Война и революция в Испании 1936-1939. т. I, стр. 200, 204.
8. El balance de veinte afios de dictadura fascista. Las tareas inmediatas de la opo-sicion у el porvenir de la democracia espanola. Documento del Comite Central del Partido Comunista de Espana. Praha, 1959, p. 35.
9. Журнал «Коммунистический Интернационал», 1938, № 7, стр. 57.
10. Ирина Лагунина, Виктор Черецкий. 70-летие битвы на Эбро. Роль советских советников в испанской войне [дают интервью испанские историки и исследователи гражданской войны Рафаэль Пермуй (Rafael Permuy), Сесарь Видаль (César Vidal), Энрике Гутьеррес (Enrique Gutierrez)] // Радио Свобода : радиовещательная организация. — 12 июня 2008.