Надзея Канстанцінаўна Крупская

Надзея Канстанцінаўна Крупская
руск.: Надежда Константиновна Крупская
Дата нараджэння	14 (26) лютага 1869[1][2]
Месца нараджэння	Санкт-Пецярбург, Санкт-Пецярбургская губерня, Расійская імперыя[5]
Дата смерці	27 лютага 1939(1939-02-27)[3][4]^[…] (70 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР[5]
Пахаванне	Некропаль каля Крамлёўскай сцяны
Грамадзянства	Расійская імперыя  РСФСР  СССР
Адукацыя	Бястужаўскія курсы^[d]
Навуковая ступень	доктар педагагічных навук
Партыя	УКП(б) (1939) Расійская сацыял-дэмакратычная рабочая партыя
Член у	Акадэмія навук СССР ЦК КПСС Цэнтральны выканаўчы камітэт СССР Усерасійскі цэнтральны выканаўчы камітэт Таварыства старых бальшавікоў
Род дзейнасці	бібліятэкарка, пісьменніца, настаўніца, палітык
Бацька	Канстанцін Крупскі^[d]
Маці	Elizaveta Krupskaya^[d]
Муж	Уладзімір Ільіч Ленін
Узнагароды
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Надзея Канстанцінаўна Крупская (Ульянава) (26 лютага 1869, Санкт-Пецярбург — 27 лютага 1939, Масква) — савецкая грамадская дзяячка, педагог. Жонка Уладзіміра Леніна. Ганаровы член АН СССР (1931). Доктар педагагічных навук (1936).

Біяграфія

Нарадзілася ў незаможнай шляхецкай сям’і, выхадцаў з Валынскай губерні. Бацька — паручнік Канстанцін Ігнацьевіч Крупскі (1838—1883), належаў да арганізацыі Камітэт рускіх афіцэраў у Польшчы, маці — Лізавета Васілеўна Цістрава (1843—1915), гувернантка. Дзед па бацьку Ігнат Крупскі, слуцкі дваранін, выведзены як персанаж у паэме «Файнбергада» слуцкага паэта Р. Скурата^[6].

Скончыла гімназію (1887), вучылася на вышэйшых Бястужаўскіх жаночых курсах. У 1891—1896 г. настаўнічала ў Пецярбургу, адначасова (з 1890) займалася рэвалюцыйнай дзейнасцю. Была арыштаваная ў 1896 г., з 1898 член Расійскай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі, у тым жа годзе яе асудзілі да трох гадоў ссылкі ў сяло Шушанскае Уфімскай губерні (цяпер Краснаярскі край), дзе адбываў ссылку і У. Ульянаў (Ленін). Там яна з ім прымае хрысціянскі шлюб у Рускай Праваслаўнай Царкве. У 1900—1901 адбывала ссылку ва Уфе. З 1901 г. суправаджала У. Леніна ў эміграцыі, падтрымлівала яго ў якасці сакратара і прэс-сакратара. Дапамагала У. Леніну ў выданні газет «Искра» і «Вперёд» (1901—1905), «Пролетарий» і «Социал-демократ» (1907—1911). 3 красавіка 1917 зноў у Расіі. Удзельніца Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917. Пасля 1917 г. працавала ў савецкай сістэме адукацыі. Член калегіі Наркамасветы, з лістапада 1920 старшыня Галоўпалітасветы пры Наркамасветы РСФСР, з 1929 намеснік народнага камісара асветы РСФСР. 3 1924 член ЦКК, з 1927 член ЦК ВКП(б).

Распрацоўвала прынцыпы савецкай сістэмы народнай асветы, метадалагічных і метадычных асноў навучання і выхавання. Аўтар прац па педагогіцы і ўспамінаў пра У. Леніна.

Зноскі

1. Исаев Ю. Н. Чувашская энциклопедия — Чувашское книжное издательство, 2006. — 2567 с. — ISBN 978-5-7670-1471-2
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q22918706"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4517503"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19909792"></a>
2. Педагоги и психологи мира — 2012.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126722605"></a>
3. Крупская Надежда Константиновна // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
4. Person Profile // Internet Movie Database — 1990. Праверана 15 кастрычніка 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q37312"></a>
5. Крупская Надежда Константиновна // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
6. Прогулка по Слуцку, или по следам Файнберга(недаступная спасылка) (руск.)

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — С. 487. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).