PROFILBARU.COM

Віцебскія замкі — драўляныя і мураваныя абарончыя збудаванні, што існавалі ў Віцебску ў XIV—XVIII стст.

Гісторыя

Паводле падання з Віцебскага летапісу, у 974 годзе кіеўская княгіня Вольга заснавала першы драўляны грод пры ўпадзенні Віцьбы ў Дзвіну.

Па ўваходжанні Віцебску ў склад Вялікага Княства Літоўскага ў XIV ст. вялікі князь Альгерд узвёў мураваныя ўмацаванні вакол Верхняга і Ніжняга замкаў.

Адно з найзначнейшых выпрабаванняў Віцебскіх замкаў адбылося ў 1393 годзе пры аблозе вялікім князем Вітаўтам, калі ўпершыню ў Вялікім Княстве Літоўскім былі ўжытыя гарматы. У 1396 годзе Вітаўт ізноў мусіў браць штурмам Віцебскія замкі. У спробе здабыць велікакняжацкі тытул Віцебск двойчы ў 1435 і 1437 гадах браў у аблогу Міхал Жыгімонтавіч. Тройчы ў 1516, 1519, 1568 гг. яго беспаспяхова штурмавалі маскоўскія войскі.

У 1614 годзе адбыўся вялікі пажар, у выніку якога большая драўляная частка Ніжняга і Верхняга замкаў ушчэнт згарэла. У час вайны 1654—1667 гадоў Віцебскія замкі пратрымаліся даўжэй за іншыя вялікалітоўскія ўмацаванні: іх абаронцы здаліся 22 лістапада 1654 года пасля ўпартай 14-тыднёвай аблогі. Захапіўшы замкі маскоўцы спрабавалі іх падрамантаваць, аднак стары мураваны замак Альгерда так і не аднаўляўся: замест мураваных сценаў і вежаў ставілі драўляныя зрубы.

У час Паўночнай вайны 28 верасня 1708 года паводле загаду расійскага цара Пятра I, а пасля ў 1752 годзе ізноў жа праз рускіх асаднікаў драўляныя замкі былі спаленыя, пасля чаго іх закінулі і больш не аднаўлялі.

У 1970 годзе на тэрыторыі Віцебскіх замкаў прайшлі археалагічныя даследаванні (кіраўнік — Міхась Ткачоў).

Архітэктура

Для Альгерда Віцебск меў выключна вялікае значэнне ў правядзенні актыўнай усходняй палітыкі (ваенных паходаў на Маскву), таму не дзіўна што вялікі князь загадаў збудаваць на месцы драўлянага старога гроду комплекс магутных мураваных умацаванняў, які складаўся з Верхняга і Ніжняга замкаў.

Верхні замак меў пяць абарончых вежаў, лінія ягонай абароны дасягала 392 сажань (800 метраў), тым часам сцяна Ніжняга замка дасягала 585 ½ сажань (1250 метраў) і была ўмацаваная трынаццацю вежамі.

Сучаснасць

У 2007 г. аднавілі Духаўскі круглік, у якім зараз знаходзіцца музей.

Літаратура

Брэжго Б. Замкі Віцебшчыны. — Вільня: Друкарня Я. Левіна, 1933. — 38 с.: іл.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.