Вуглавая скорасць

Вуглавая скорасць
ISQ dimension	${\displaystyle {\mathsf {T}}^{-1}}$
Формула, якая апісвае закон або тэарэму	${\displaystyle {\boldsymbol {\omega }}={\frac {\mathrm {d} \varphi }{\mathrm {d} t}}{\boldsymbol {u}}}$[1] і ${\displaystyle {\boldsymbol {\omega }}=\omega {\boldsymbol {u}}}$
Пазначэнне ў формуле	${\displaystyle {\boldsymbol {\omega }}}$, ${\displaystyle \varphi }$, ${\displaystyle t}$, ${\displaystyle {\boldsymbol {u}}}$ і ${\displaystyle \omega }$
Сімвал велічыні (LaTeX)	${\displaystyle {\boldsymbol {\omega }}}$[2] і ${\displaystyle {\vec {\omega }}}$
Рэкамендаваная адзінка вымярэння	radian per second^[d][1][3] і reciprocal second^[d][1]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вуглавая скорасць
${\displaystyle \omega }$
Размернасць	T ^−1
Адзінкі вымярэння
СІ	рады/с
СГС	рады/с

Вуглавая скорасць (сіняя стрэлка) у адну адзінку па гадзіннікавай стрэлцы

Вуглавая скорасць (сіняя стрэлка) у паўтары адзінкі па гадзіннікавай стрэлцы

Вуглавая скорасць (сіняя стрэлка) у адну адзінку супраць гадзіннікавай стрэлкі

Вуглава́я ско́расць^[4][5], ці вуглава́я ху́ткасць — фізічная велічыня, якая характарызуе, наколькі хутка змяняецца вугал павароту цела пры яго вярчэнні. Кажучы больш фармальна, вуглавая скорасць — гэта вытворная вугла павароту па часе:

${\displaystyle \omega ={\frac {d\Phi }{dt}}}$

Пры павароце пункта, які рухаецца па акружнасці з радыусам R, на вугал ${\displaystyle d\Phi }$ яго перамяшчэнне складае:

${\displaystyle dr=Rd\Phi }$

Адсюль вынікае сувязь між вуглавой і лінейнай скорасцю матэрыяльнага пункта:

${\displaystyle v={\frac {dr}{dt}}=R{\frac {d\Phi }{dt}}=\omega R}$

Такім чынам, пры вярчэнні кожны пункт цела мае сваю скорасць, якая залежыць ад яго адлегласці R ад воcі вярчэння. У той жа час, вуглавая скорасць усіх пунктаў (для абсалютна цвёрдага цела) аднолькавая.

Вуглавая скорасць можа разглядацца як вектар, які накіраваны ўздоўж восі вярчэння так, што калі глядзець у напрамку вектара, то вярчэнне адбываецца па гадзіннікавай стрэлцы. Вектар вуглавой скорасці належыць да псеўдавектараў.

Вектар вуглавой скорасці можна вызначыць наступным чынам:

${\displaystyle \mathbf {\omega } ={\frac {\mathbf {r} \times \mathbf {v} }{r^{2}}},}$

дзе ${\displaystyle \mathbf {r} }$ — вектар радыуса, накіраваны ад цэнтра акружнасці да матэрыяльнага пункта.

Модуль вуглавой скорасці вымяраюць радыянамі за секунду.

Частата вярчэння — фізічная велічыня, роўная колькасці абаротаў, якія цела зрабіла за 1 секунду.

Гл. таксама

• Вуглавая частата
• Вуглавое паскарэнне
• Момант імпульсу

Зноскі

1. 3-12 // Quantities and units — Part 3: Space and time, Grandeurs et unités — Partie 3: Espace et temps — 2 — ISO, 2019. — 11 p.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15028"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q90137277"></a>
2. 3-12 // Quantities and units — Part 11: Characteristic numbers — 2 — ISO, 2019. — 50 p.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q100957475"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15028"></a>
3. 3-10.a // Quantities and units—Part 3: Space and time — 1 — ISO, 2006. — 19 p.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15028"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26711932"></a>
4. Вучэбныя праграмы: Фізіка VI—XI класы. Астраномія XI клас. — Мн.: Нацыянальны інстытут адукацыі, 2012.
5. БелЭн 1997.

Літаратура

• Вуглавая скорасць // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 4: Варанецкі — Гальфстрым / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 4. — С. 285. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 4).