Советтар Союзы Коммунистар партияһы
Коммунистическая партия Советского Союза | | Лидер: |
генеральный (первый) секретарь ЦК КПСС
|
---|
Нигеҙләүсе: |
В. И. Ленин
|
---|
Төҙөлгән ваҡыты: |
30 июля 1903 (как РСДРП(б)) 1 марта 1898 (как РСДРП)
|
---|
Тарҡалған ваҡыты: |
6 ноября 1991
|
---|
Штаб-квартира: |
СССР, Москва, Старая площадь, 4
|
---|
Идеология: |
социализм, марксизм-ленинизм, коммунизм, пролетарский интернационализм
|
---|
Интернационал: |
Коминтерн (1919—1943) Коминформ (1947—1956)
|
---|
Йәштәр берләшмәһе: |
ВЛКСМ, Всесоюзная пионерская организация
|
---|
Ағзалар һаны: |
19 487 822 (1 января 1989)
|
---|
Девиз: |
Пролетарии всех стран, соединяйтесь! Партия — ум, честь и совесть нашей эпохи!
|
---|
Урындар Съезде народных депутатов: |
(12 созыв, 1989)
|
---|
Гимн: |
Интернационал, Гимн партии большевиков (неофициально)
|
---|
Партия баҫмаһы: |
«Правда»
|
---|
Шәхестәр: |
члены партии в категории (1 чел.)
|
- КПСС бите бында йүнәтелә. Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: КПСС (мәғәнәләр).
Советтар Союзы Коммунистар партияһы (рус. Коммунисти́ческая па́ртия Сове́тского Сою́за, КПСС)[1] (ҡыҫҡартылған атамаһы -аббр. КПСС; көндәлек һөйләштә па́ртия) — Совет Социалистик Республикалар Союзында хакимлек иткән фирҡә (партия).
Тарихы
1898 (1903) йылда Рәсәй марксистары тарафынан нигеҙләнгән РСДРП (Российская социал-демократическая рабочая партия)- Рәсәй социал- демократик эшселәр (большевиктар) партияһы; 1918 йылдың мартынан РКП(б)- Рәсәй коммунистар (большевиктар) партияһы тип атала башлай. 1925 йылдан 1991 йылға тиклем — Бөтә Союз коммунистар партияһы, Советтар Союзы Коммунистар партияһы (Всесоюзная коммунистическая партия большевиков-ВКП(б), Коммунистическая партия Советского Союза-КПСС). 1920-се йылдар башынан алып, 1990 йылға тиклем илдә рөхсәт ителгән берҙән-бер партия. Компартияның хакимлыҡ статусын СССР Конституцияһы билдәләй: 1936 йылғы СССР Конституцияһының 126-сы статьяһында Коммунистар партияһы дәүләт һәм йәмәғәт ойошмаларының «етәксе ядроһы» тип, 1977 йылда ҡабул ителгән СССР Конституцияһында (6-сы статья) бөтә совет йәмғиәтенә, дәүләт һәм йәмғиәт ойошмаларына етәксе һәм йүнәлеш биреүсе көс, тип яҙылған[2]. 1990 йылда СССР-ҙа барған «үҙгәртеп ҡороу» осоронда компартияның сәйәси власть монополияһы бөтөрөлә[3], ләкин яңы редакциялағы СССР Конституцияһында ла КПСС башҡа партиялар араһында айырып күрһәтелгән[4].
1991 йылғы (19—21 август) «август болаһы» менән бәйле ваҡиғаларҙан һуң, ул ваҡыттағы РСФСР Президенты Б.Н.Ельцин КПСС-ты Конституцияға ҡаршы эшмәкәрлектә ғәйепләй. Хоҡуҡҡа ҡаршы килгән РСФСР Президенты Указы менән (№ 169, 6 ноябрь, 1991 йыл) КПСС-тың һәм РСФСР Компартияһы эшмәкәрлеге тыйыла — бөтә ойошмалары ла таратыла, мөлкәте тартып алына. Ләкин Рәсәй Федерацияһы Конституция суды ҡарары буйынса (суд ҡарары № 9-П 30.11.1992), КПСС — РСФСР Компартияһының башланғыс ойошмаларының эшмәкәрлеген тыйыу Конституцияға ярашһыҙ тип табыла. Партияның тарҡалыуы һәм бөтә союз ойошмаһы булыуҙан туҡтауы сәбәпле был эште артабан ҡарау туҡтатыла[5].
Иҫкәрмәләр
Әҙәбиәт
- Андреев Герман Наумович Не близнецы, но — братья. // Новый мир. — 1994. — № 4. — С. 185—189. — ISSN 0130-7673
- Введение, состав руководящих органов РКП(б)-ВКП(б)-КПСС, статистика и биографические справки по их членам. // «Известия ЦК КПСС» 1990. № 7.
- Коммунистическая партия Советского Союза // Кварнер — Конгур. — М. : Советская энциклопедия, 1973. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 12).
- Восленский М. С. Номенклатура. Господствующий класс Советского Союза / Предисл. М. Джиласа. — М.: Октябрь; Советская Россия, 1991. — 624 с. — ISBN 1870128176, ISBN 5-268-00063-2.
- Коммунистическая партия Советского Союза в резолюциях и решениях съездов, конференций и Пленумов ЦК (1898—1988). — 9-е изд. — М., 1983—1990.
- История международного коммунистического движения. — М.: Весь мир, 2016. — 472 с. — ISBN 978-5-7777-0606-5.
- История России / Под ред. М. Н. Зуева. — М.: Высшая школа, 1994. — 431 с. — ISBN 5-06-003281-7.
- Коммунистическая партия Советского Союза // Научный коммунизм: Словарь / Александров В. В., Амвросов А. А., Ануфриев Е. А. и др.; Под ред. А. М. Румянцева. — 4‑е изд., доп. — М.: Политиздат, 1983. — 352 с.
- Месяц С. А. История высших органов КПСС. — М.: Открытое общество, 2001.
- Программа Коммунистической партии Советского Союза / Рыженко Ф. Д. // Проба — Ременсы. — М. : Советская энциклопедия, 1975. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.]; vol. 1969—1978, вып. 21).
- Список № 5 исключённых из РКП по Сибири // «Советская Сибирь», № 284 (644), 24 декабря 1921.
- Центральный комитет КПСС, ВКП(б), РКП(б), РСДРП(б): Историко-биографический справочник / Сост. Ю. В. Горячев. — М.: Парад, 2005. — 496 с.
- Лукашевич Д. А. Юридический механизм разрушения СССР. М., 2016. 448 с.
Һылтанмалар
Ҡалып:Съезды КПСС
Ҡалып:Структура КПСС
Ҡалып:СССР в темах
|
|