Музей 1883 йылдың 10 ноябрендә (иҫке стиль буйынса 28 октябрь) сауҙагәр Королев аҡсаһына тергеҙелгән Ростов кремленең Аҡ палатаһында асыла[2] Сауҙагәрҙәр А. А.Титов һәм И. А. Шляков музейҙы булдырыу буйынса (һуңғыһы директор була) Император археология йәмғиәте[4][5], Ярославль губернаторы В. Д. Левшин, Ростов һәм Ярославль митрополиты Ионафан, Углич епискобы Амфилохий, Ростов дворянлыҡ рәйесе . А. Булатов, Ярославль сауҙагәре И. А. Вахрамеев һәм Петербург сауҙагәре А.Л.Кекин һәм император асыҡ китапханаһы директоры А. Ф. Бычков ярҙамында инициаторҙар була[2]
Был осорҙа музейҙға яҡынса 50 000 кеше килгән[5]. Шул иҫәптән император Николай II[3], тарихсылар И. Иловайский һәм И. В. Помяловский, рәссамдар. В. Верещагин һәм В И. Суриков, композитор А. Балакирев, яҙыусы Максим Горький, йырсы Шаляпин Фёдор Иванович, Франция илсеһе Морис Бомпар килгән[6].
Ростов дәүләт ҡомартҡылар музейы (1918—1934)
1911 йылдан А И. Шляков музейҙан киткәндән һуң[7] урынды 1921 йылға тиклем Д. А. Иванов биләй[8]. 1921 йылда музей директоры Д.А. Ушаков була. Ошо ваҡыт эсендә ике филиал ойошторола (Борисоглебский һәм Спас-Яковлевский монастыры), ҡомартҡыларҙың ҙур коллекцияһы булдырыла, ҡала архивына нигеҙ һалына[9], 1922 йылда музей коллекцияһы рус авангардистары картиналары менән тулыландырыла[10], шул уҡ йылда музей инициативаһы буйынса Рус төньяғының беренсе музей-тыуған яҡты өйрәнеү съезы үтә. 1928 йылда мәскәү археологы Дмитрий Эдинг Сарск ҡаласығында археологик тикшеренеүҙәр үткәрә. Мәскәү археология институтының Ростов бүлеген ойоштороуҙа шулай уҡ музей хеҙмәткәрҙәре ҡатнаша[11]
Крайҙы өйрәнеү музейы (1934—1969)
Ростов-Ярославль музей-ҡурсаулығы (1969—1995)
Ярославль өлкәһе губернаторы Сергей Вахруков 2010 йылдың сентябрендә Ростов кремлен Рус православие сиркәүенә тапшырыу тураһында хәбәр итә[12][13][14]. Эксперттар фекеренсә, был тәҡдимде патриарх Кирилл фатихаһы менән Протек акционерҙар йәмғиәтенең директорҙар советы рәйесе Вадим Якунин әйтә. Шул уҡ ваҡытта патриархия матбуғат хеҙмәте Ростов кремле «тәүҙә монастырь булараҡ төҙөлгән, һәм был уның туранан-тура тәғәйенләнеше» тип белдерә[15]. Патриархия кремлдә патриарх һәм архиерей резиденцияһын, бер нисә сиркәү музейын булдырырға ниәтләй. Әммә, Григорий Богослов исемендәге фонд сайтында һүҙ бинаны түгел, ә музей-ҡурсаулыҡты тапшырыу тураһында бара[16]. Однако, на сайте фонда имени Григория Богослова заявляется о передаче не зданий, а самого музея-заповедника[17].
Күргәҙмәләре һәм экспозициялары
Ольга Розанова. Йәшел һыҙат. 1917. Музей коллекцияһынан картина
Экспозициялары
Картиналар галереяһы — Самуилов корпусының 3-сө ҡатында урынлашҡан. XVIII—XX быуаттағы рус һынлы сәнғәте коллекцияларын тәҡдим итә . Рәссам И. Шишкин, И.К. Айвазовский, К. Ер Маковский, К. С. Малевич, Д.Д. Бурлюк. картиналары бар[18].
Боронғо рус сәнғәте — урынлашҡан 2 ҡатлы корпусы м самуилов. Экспозицияла XIII быуат — XX быуат башында яҙылған иконалар бар[19]
Баниге В. С., Брюсова В. Г., Гнедовский Б. В., Щапов Н. Б. Ростов Ярославский. Путеводитель по архитектурным памятникам / Под ред. В. В. Косточкина. — Ярославское книжное издательство, 1957.
Баниге В. С. Искусство ростовских строительных мастеров. Л., 1963.
Баниге В. С. Восстановление Ростовского кремля. Ярославль, 1963.
Иванов В. Н. Ростов. Углич. — М.: Искусство, 1975. — 264 с.
Баниге В. С. Кремль Ростова Великого XVI—XVII века. — М. : Искусство, 1976. — 144 с. — 30000 экз.
Кривоносов В. Ростовский музей-заповедник // Ярославль: Верхневолжское книжное издательство, 1985.
Крестьянинова Е. И., Никитина Г. А. По старинным улицам Ростова. — М.: Северный паломник, 2007.
Крестьянинова Е. И., Никитина Г. А. Граждане Ростова. — Ростов, 2009.
.jpg)
