Рерих Николай Константинович

Николай Рерих
Николай Рерих (1940-сы йылдар)
Тыуған:	27 сентябрь (9 октябрь) 1874[1][2]
Тыуған урыны:	Санкт-Петербург, Рәсәй Империяһы
Үлгән:	13 декабрь 1947({{padleft:1947|4|0}}-{{padleft:12|2|0}}-{{padleft:13|2|0}})[1][3][4]^[…] (73 йәш)
Үлгән урыны:	Һиндостан, Химачал-Прадеш штаты, Наггар ауылы[5].
Ил:	Рәсәй империяһы
Уҡыған урыны:	Император сәнғәт академияһы, Санкт-Петербург университеты
Наградалары:	Изге Станислав ордены Изге Анна ордены Изге Владимир ордены Тимерғаҙыҡ йондоҙоның ордены рыцары
Исемдәре:	Император сәнғәт академияһы Академигы
Сайт:	roerich-museum.ru
Имза:
Работы

Никола́й Константи́нович Ре́рих (Рёрих) (27 сентябрь (9 октябрь) 1874 йыл, Санкт-Петербург — 13 декабрь 1947 йыл, Һиндостандың Химачал-Прадеш штаты Наггар ауылы^[5]) — рус рәссамы, сәхнә биҙәүсе (сценограф)^[6], философ-мистик^[7], яҙыусы, сәйәхәтсе, археолог^[8], йәмәғәт эшмәкәре^[9].

Ғүмере буйы 7000-гә яҡын картина ижад иткән, уларың күптәре донъяның билдәле галереяларында һаҡлана. 30 томға яҡын әҙәби хеҙмәте бар, шуларҙың икәүһе — шиғри йыйынтыҡ ^[10]. «Рерих пакты»ның идея авторы һәм инициаторы, «Мир через культуру» һәм «Знамя Мира» исемле халыҡ-ара мәҙәни хәрәкәттәргә нигеҙ һалыусы^[11]. Рәсәй Империяһының һәм сит илдәрҙең бер нисә наградаһына лайыҡ булған^[⇨].

Рәсәйҙәге тормошо һәм ижады осоронда археология һәм коллекция йыйыу менән шөғөләнә, рәссам булараҡ, уңышлы күргәҙмәләр ойоштора, сиркәүҙәр проектлауҙа һәм уларҙы биҙәүҙә ҡатнаша^[12], «Императорҙың сәнғәтте дәртләндереү йәмғиәте»нә ҡараған мәктәптә директор булып эшләй, «Сәнғәт дорнъяһы» («Мир искусства») тип аталған һынлы сәнғәт берләшмәһен етәкләй, театр сәхнәләрен биҙәү бурыстарын тейешле кимәлдә башҡара, боронғо рус милли ҡомартҡыларын һаҡлау һәм тергеҙеү проекттарында, хәйриә ойошмалары эшмәкәрлегендә әүҙем ҡатнаша.

1917 йылдан эмиграцияла йәшәй. Үҙәк Азияға һәм Манчжурияға экспедициялар менән бара, күп сәйәхәт итә. «Урусвати» исеме аҫтында Гималайҙы тикшереү институтын һәм төрлө илдәрҙә тиҫтәнән артыҡ мәҙәни һәм белем биреү учреждениелары һәм йәмғиәттәре ойоштора. Әүҙем йәмәғәт эшмәкәрлеге алып бара, төрлө сәйәси һәм иҡтисади проекттарҙа ҡатнаша, большевиктар һәм масонлыҡ хәрәкәте (масонство) менән бәйләнеш тота. Күп төрлө ойошмаларҙа ағза булып тора^[⇨].

Ҡатыны — Рерих (ҡыҙ фамилияһы Шапошникова) Елена Ивановна (1879—1955) рус дини философы, яҙыусы, йәмәғәт эшмәкәре. Улдары: Рерих Юрий Николаевич (1902—1960), шәрҡиәтсе, телсе, сәнғәт белгесе, этнограф, филология фәндәре докторы, профессор; һәм Рерих Святослав Николаевич (1904—1993), рус һәм һинд рәссамы, йәмәғәт эшмәкәре, СССР Сәнғәт академияһының почётлы ағзаһы (1978).

Наградалары

• Рәсәй Империяһы:
  • Орден Святого Станислава
  • Орден Святой Анны
  • Орден Святого Владимира.
• Сит илдәр:
  • Орден Святого Саввы (Югославия)
  • Почётлы легион ордены (Франция)
  • Орден Полярной звезды (Швед короллеге)

Иҫкәрмәләр

1. Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
2. Историческая энциклопедия Сибири (урыҫ) / под ред. В. А. Ламин — Новосибирск: 2009. — ISBN 5-8402-0230-4
3. Nicholas Roerich // SNAC (ингл.) — 2010.
4. Nicholas Roerich // Internet Speculative Fiction Database (ингл.) — 1995.
5. О месте смерти см. напр.:
   • Nicholas Roerich // Encyclopedia Britannica  (инг.)
   • Шелохаев В. РЁРИХ (Рерих) Николай Константинович 2016 йыл 4 март архивланған. // Энциклопедия Русской эмиграции, 1997.
   • Антипин А. В Индии вышла новая книга про жизнь и творчество Николая Рериха 2013 йыл 17 октябрь архивланған. // ИТАР-ТАСС, 13.03.2013.
     «Бывшее имение Рерихов в живописном горном посёлке Наггар в штате Химачал-Прадеш на севере Индии, где прожил последние годы и был кремирован художник Николай Рерих...»
6. Nicholas Roerich (инг.) // Britannica Online Encyclopedia
7. Nicholas Roerich // Encyclopedia Britannica  (инг.)
   • Рерих Николай Константинович // Большая биографическая энциклопедия
   • Рерих Николай Константинович // Энциклопедия Кирилла и Мефодия
   • Nicholas Roerich // Dictionary of Dance. The Oxford Dictionary of Dance. Copyright © 2000, 2004 by Oxford University Press. [1]  (инг.)
   • Nicholas Konstantinovich Roerich // Russian History Encyclopedia. Encyclopedia of Russian History. Copyright © 2004 by The Gale Group, Inc. [2]  (инг.)
   • Nicholas Konstantin Roerich // Occultism & Parapsychology Encyclopedia. Encyclopedia of Occultism and Parapsychology. Copyright © 2001 by The Gale Group, Inc. [3]  (инг.)
   • Брачев В. Тайные общества в СССР. — СПб.: Стомма, 2006. — С. 185. — 390 с.
8. * Большая советская энциклопедия 2014 йыл 24 июль архивланған.
   • Лазаревич О. В., Молодин В. И., Лабецкий П. П. Н. К. Рерих — археолог. Издательство Института археологии и этнографии СО РАН. Новосибирск, 2002
   • Маточкин Е. П. Археологические мотивы в искусстве Н. К. Рериха // Петербургский Рериховский Сборник. — Самара: АГНИ, 1999. — Вып. 2—3
   • Мельников В. Л. Николай Рерих и Императорское Русское Археологическое Общество // Санкт-Петербургский университет. — СПб.: Изд-во СПб. гос. ун-та, 1997б. — № 3 (3437).
   • Окладников А. П. Н. К. Рерих и археология // Рериховские чтения. К 50-летию исследований Н. К. Рериха на Алтае. — Новосибирск, 1976. — С. 8—12
9. Рерих Николай Константинович // Большая биографическая энциклопедия
   • Рерих (Рёрих) Николай Константинович(недоступная ссылка) // С. Левит. Культурология. XX век. Энциклопедия., 1998 г.
   • Рерих Николай Константинович // Биографический словарь
   • Рерих (Рёрих) Николай Константинович // Современная энциклопедия
   • Рёрих Николай Константинович 2014 йыл 24 июль архивланған. // Большая советская энциклопедия
   • Рерих Николай Константинович // Современный Энциклопедический словарь. Изд. «Большая Российская Энциклопедия», 1997 г.
10. Рерих Н. К. Письмена. — М.: Профиздат, 2009. — 256 с. — (Поэзия ХХ века). ISBN 978-5-255-01676-1;
    • Рерих Н. К. Цветы Мории / Николай Рерих. — М.: Эксмо, 2011. — 320 с. — (Золотая серия поэзии). ISBN 978-5-699-49778-2
    • Кира Молчанова. Светоч мировой культуры 2015 йыл 24 сентябрь архивланған. // INFO-пресс. — 19 декабря 1997 г.
    • Валентин Сидоров. Стихи Николая Рериха
    • В. Л. Мельников. Филологическое окружение Н. К. Рериха
    • Поэты и писатели Эстонии, корреспонденты Н. К. Рериха. Алексис Ранит. [4]
11. Краткий философский словарь / А. П. Алексеев, Г. Г. Васильев и др.; под ред. А. П. Алексеева — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: ТК Велби, Изд-во Проспект, 2004.
    • М. П. Куцарова. Пакт Рериха — основа международной правовой защиты ценностей культуры и её будущее. Журнал «Культура и время». 2005. № 4 (18)
    • Екатерина Морозова. Конференцию ООН по охране культурных ценностей могут провести в Крыму 2014 йыл 14 декабрь архивланған..
12. Маточкин Е.П. Николай Рерих: мозаики, иконы, росписи, проекты церквей.. — Агни, 2005.