Төмән өлкәһе

Рәсәй Федерацияһы субъекты
Төмән өлкәһе
Административ үҙәк	Төмән
Майҙаны	3
- Барлығы - һыу өҫтө %	1,4
ТТП
- Барлығы (ағым. хаҡ.) - Йән башына	3 292,88 млрд. һум (2008) 954,0 мең һум
Федераль округ	Урал федераль округы
Иҡтисади район	Көнбайыш Себер иҡтисад районы
Губернатор
Вице-губернатор	Сергей Михайлович Сарычев
Өлкә думаһы рәйесе	Сергей Евгеньевич Корепанов
РФ субъекты коды	72
ISO 3166-2 коды	RU-TYU
Сәғәт бүлкәте	YEKT һәм Азия/Екатеринбург^[d][1]

Төмән өлкәһе (рус. Тюменская область) — Рәсәйҙәге өлкә. 1944 йылдың 14 авгусында ойошторола^[2].

Төмән өлкәһенең уставына ярашлы Ханты-Манси һәм Ямал-Ненец округтар өлкә составына инә, ләкин Рәсәйҙен тулы хоҡуҡлы региондар булып ҡалалар^[3].

Дәүләт ҡоролошо

Төмән өлкәһе Уставына ярашлы дәүләт власы суд, башҡарма һәм закондар сығарыу йүнәлештәренә бүленә.

Башҡарма власть

Төмән өлкәһе Губернаторы — Төмән өлкәһе башлығы һәм Төмән өлкәһенең иң юғары вазифалы кешеһе. Төмән өлкәһе Хөкүмәте етәксеһе. Төмән өлкәһе Хөкүмәте статусы һәм хоҡуғы Төмән өлкәһе Уставы менән билдәләнгән.

Суд власы

Төмән өлкәһе суд системаһы составында:

1. Төмән өлкәһе өлкә суды, Рәсәйҙең юғары судының түбәнге инстанция суды
2. Төмән өлкәһе арбитраж суды , Рәсәйҙең юғары судының түбәнге инстанция суды

Закондар сығарыу власы

Ҡарағыҙ: Төмән өлкәһе өлкә думаһы
Өлкә Парламенты — Төмән өлкәһе өлкә думаһы.

Файҙалы ҡаҙымалар

Нефть ятҡылыҡтары— Самотлорское, Приобское, Фёдоровское ,Мамонтовское, Красноленинское; газ — Уренгойское, Медвежье, Ямбургское. Нефть 700 метрҙан 4 км тәрәнлеҡтә ята. Шулай уҡ торф, сапропель, кварц, известняк ятҡылыҡтары бар. Поляр Уралдын көнсығышта алтын, көмөш, баҡыр, көкөрт, никель, хром, свинец табылды. Өлкәлә — Обь, Иртыш, Тобол ағалар.

Эре ҡалалар (округтарһыҙ)

1. Төмән
2. Тобольск

Cәнәғәт

Өлкәлә Башнефть-Полюс ЯСЙ, Транснефть, Рәсәй селттәре, Сургутнефтегаз, Газпром етештереү Надым, Газпром етештереү Ноябрьск, Газпром етештереү Уренгой, Газпром етештереү Ямбург эшләй.

Халыҡ

Милли состав:

Халыҡ	Халыҡ һаны 2010 йылда кеше (* 2012 йыл 1 июнь архивланған.)
Урыҫтар	2 352 063
Татарҙар	239 995
Украиндар	157 296
Башҡорттар	46 405
Әзербайжандар	43 610
Ненецтар	31 621
Ханты	29 277
Сыуаштар	25 690
Белорустар	25 648
Немецтар	20 723
Ҡаҙаҡтар	19 146
Молдавандар	15 806
Армяндар	15 542
Мансилар	11 614
Селькуптар	2 065
Эвенктар	87

Иҫкәрмәләр

1. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
2. Указ Президиума ВС СССР от 14.08.1944 «Об образовании Тюменской области в составе РСФСР»
3. Устав Тюменской области 2015 йыл 23 сентябрь архивланған.

Һылтанмалар

• Официальный сайт администрации Тюменской области 2009 йыл 4 март архивланған.
• Законодательство Тюменской области
• Тюмень Он-Лайн — сайт Тюменской области 2008 йыл 21 июнь архивланған.
• Инвестиционный паспорт Тюменской области
• Туристический портал Тюменской области 2014 йыл 21 февраль архивланған.
• Тюменская областная Дума 2006 йыл 15 июнь архивланған.
• Прокуратура Тюменской области 2014 йыл 31 ғинуар архивланған.
• Состав Тюменской области по ОКАТО