|
İvan Tretyakov
Tretyakov İvan Polikarpoviç — nasir, tərcüməçi, tənqidçi, publisist, 1959-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Jurnalistlər Birliyinin üzvü (1980), Azərbaycanın Əməkdar incəsənat xadimi (1981).
Həyatı
İvan Tretyakov 1922-ci il oktyabrın 24-də Arxangelsk vilayəti Karqopolsk rayonunun Kniqino kəndində yoxsul ailədə doğulmuşdur. Burada ibtidai məktəbi (1934), Tixmanqsk kənd sovetliyində yeddiilliyi (1937) bitirdikdən sonra Leninqrad şəhərində nəqliyyat sənaye texnikumuna daxil olmuş, maddi vəziyyətinin ağırlığı üzündən 3-cü kursdan çıxmış, meşə təsərrüfatında işləmişdir (1940). İkinci dünya müharibəsi başlananda çağırışı gözləmədən könüllü orduya getmişdir. Arxangelsk şəhərində Borisov adına hərbi mühəndislik məktəbini bitirmişdir (1941). Sonra döyüşən orduya - Zaqafqaziya cəbhəsinə, oradan da Krım cəbhəsinə göndərilmişdir. Mina axtaranlar bölməsinin komandiri kimi Kerç, Kuban, Ukrayna, Rumıniya, Macarıstan və Çexoslovakiya uğrunda döyüşlərdə iştirak etmişdir. Qvardiya atıcı alayında mühəndis olmuşdur. Son döyüşlərin birində ağır yaralanmışdır. Uzun müddət müalicə olunmuşdur (1945-1947). Ordudan birinci dərəcəli şikəst kimi tərxis edildikdən sonra Bakı Sovetinin mədəni-maarif işləri şöbəsinin inspektoru (1948-1951), Azərbaycan Baş Mətbuat İdarəsində redaktor işləmişdir (1960-cı ilədək). Eyni zamanda Bakıda qiyabi orta məktəbi bitirib Azərbaycan Dövlət Qiyabi Pedaqoji İnstitutunda təhsil almış (1953-1958), "Literaturnıy Azerbaydjan" jurnalı redaksiyasına məsul katib təyin edilmişdir (1960-1961). Sonra həmin jurnalın baş redaktoru işləmişdir (1961-1991). Ədəbi fəaliyyətə 1955-ci ildə "Literaturnıy Azerbaydjan" jurnalında çıxan ilk hekayəsi ilə başlamışdır. Dövri mətbuatda hərbi vətənpərvərlik mövzusunda yazdığı hekayə və povestləri müntəzəm çap olumuşdur. Azərbaycan ədəbiyyatından 25-dək roman və povesti rus dilinə tərcümə etmişdir. Onun ədəbi-tənqidi məqalələri, oçerk və rəyləri "Literatunaya qazeta", "Komsomolskaya pravda", "Krasnaya zvezda" qəzetlərində, "Drujba narodov", "Naş sovremennik", "Literaturnoe obozrenie", "Kommunist Voorujonnıx sil" və digər jurnallarda vaxtaşırı çap olunmuşdur. İctimai işlərdə fəal çalışmışdır: fəhlə kollektivləri, hərbi hissə döyüşçüləri, məktəblilər arasında tez-tez olmuş, zəhmətkeşlərin hərbi-vətənpərvərlik ruhunda tərbiyəsinə kömək etmişdir. Bakı Sovetinin (X çağırış) deputatı, Azərbaycan KP XXX və XXXI qurultaylarının nümayəndəsi, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının və kemiş SSRİ İttifaqının IV, V, VI, VII, VIII qurultaylarının nümayəndəsi, SSRİ Yazıçılar İttifaqı hərbi-bədii komissiyasının, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Rəyasət Heyətinin üzvü olmuşdur. Döyüş və ədəbi-ictimai xidmətlərinə görə "Qırmızı ulduz", "Xalqlar dostlugu" və I dərəcəli "İkinci dünya müharibəsi" ordenləri, 12-dən çox medal, Azərbaycan və Ukrayna Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanları, partiya, dövlət, həmkarlar və hərbi təşkilatların tərifnamələri ilə təltif olunmuşdur. "Sovetski voin" və "Naş sovremennik" jurnallarının ədəbi mükafatı laureatı olmuşdur (1982). 1991-ci ilin mayından təqaüdə çıxmışdır.
Əsərləri
- Жена капитана (рассказы). Баку: Uşaqgəncnəşr, 1958, 140 стр.
- Утро обычного дня (рассказы). Москва: Военное издательство, 1959, 48 стр.
- Малиновый огонёк (рассказы). Баку: Uşaqgəncnəşr, 1961, 124 стр.
- Имя моё - солдат (рассказы). Москва: Военное издательство, 1962, 208 стр.
- Степан Осокин, минёр (рассказы). Москва: Военное издательство, 1963, 48 стр.
- Не всем суждено... (рассказы). Баку: Azərnəşr, 1963, 120 стр.
- Сперва была кровь (рассказы). Баку: Azərnəşr, 1965, 262 стр.
- Путешествие в юность (рассказы). Москва: Военное издательство, 1966, 312 стр.
- Листопад (повесть). Баку: Gənclik, 1969, 264 стр.
- Пшадский перевал (повесть). Москва: Военное издательство, 1972, 240 стр.
- Голубой цвет надежды (повести). Баку: Gənclik, 1973, 240 стр.
- Все семьдесят с лишним лет (повести и рассказы). Баку: Gənclik, 1975, 304 стр.
- Перекрёстки судьбы (повести и рассказы). Москва: Военное издательство, 1976, 296 стр.
- Пшадский перевал (повести). Москва: Советский писатель, 1976, 496 стр.
- Стоит гора высокая (повести и рассказы). Баку: Gənclik, 1978, 180 стр.
- Идём со светом (povestlər). Баку: Yazıçı, 1980, 408 стр.
- Цветы и мины (рассказы и повести). Баку: Gənclik, 1982, 504 стр.
- Весна в конце лета. Баку: Военное издательство, 1985, 272 стр.
- С Эльбруса видно далеко. Баку: Gənclik, 1985, 296 стр.
- Свет падучей звезды. Баку: Gənclik, 1987, 296 стр.
- В ночь на победу. Москва: Советский писатель, 1968, 464 стр.
- Дорога к отцу. Баку: Mütərcim, 2000, 120 стр.
- Разорённый поле. Баку: Mütərcim, 2002, 260 стр.
- Похищение души (эссе). Баку: Mütərcim, 2002, 92 стр.
- Вечный лейтенант (роман). Баку: Yurd, 2002, 532 стр.
Tərcümələri
(Azərbaycan dilindən):
- Иса Гусейнов. Пламенное сердце. 1959, 130 стр.
- Сулейман Велиев. Триглав. Триглав... (роман). Баку: Azərnəşr, 1961, 204 стр.
- Али Велиев. Дорога в Тураджлы (роман). Москва: Советский писатель, 1964, 392 стр.
- А.Абулгасан. Подчемы (роман). Баку: Azərnəşr, 1965, 548 стр.
- Манаф Сулейманов. На вершинах (роман). Москва: Советский писатель, 1976, 296 стр.
- Алевия Бабаева. Люди и судьбы (роман). Москва. Советский писатель, 1979, 448 стр.
- Сабир Ахмедов. Аран (роман). Баку: Gənclik, 1981, 212 стр.
- Гусейн Аббасзаде. Генерал. Баку: Yazıçı, 1986, 368 стр.
|
|
