|
Tınçtıkbek Çoroteqin
Tınçtıkbek Kadırmambetoviç Çoroteqin (28 mart 1959)—qırğız tarixçisi və jurnalisti, tarix elmləri doktoru (1998), professor (2002).
Həyatı
Tınçtıkbek Kadırmambetoviç Çoroyev 28 mart 1959-cu ildə Qırğızıstanın Narin vilayətinin Narın reyonundakı Eçki-başı kəndində anadan olub. İbtidai məktəbi doğma kəndində oxuyub (1966–1974). Sonra orta təhsilini Narın şəhərində davam etdirib (1974–1976). 1976-cı ildə Yusup Balasaqun adına Qırğız Milli Universitetin tarix fakültəsinə qəbul olub. 1981-ci ildə universiteti tamamlayıb.
Tınçtıkbek Çoroteqin müəllim kimi doğma universitetində çalışıb (1981–1983). O, göndərişlə Özbəkistan EA-nın Şərqşünaslıq institutunda işləyib(1983–1985). Burda bir çox şərq dillərinə yiyələnib. Sonra həmin institutun aspiranturasında təhsilini davam etdirib (1985–1988. 14 dekabr 1988-ci ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə edib.
Tınçtıkbek Çoroteqin Qırğızıstana dönüb, doğma universitetində, tarix fakültəsində dosent kimi çalışıb (1989–1991).
Tınçtıkbek Çoroteqin universitetdə baş müəllim, dosent, kafedra müdiri kimi işləyib (1992–1994).
Tınçtıkbek Çoroteqin 1994-cü ildən 1997-ci ilə kimi universitetin doktorantı olub.10 aprel 1998-ci ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib.
Mükafatlar və fəxri adlar
- 2022 – YUNESKO-nun nəzdində Köçəri Sivilizasiyaların Öyrənilməsi üzrə Beynəlxalq İnstitutun Elmi Şurasının üzvü, Ulan-Bator, Monqolustan
- 2019 — İşenali Arabayev adına Qırğızıstan Dövlət Universitetinin (KMU), Satibaldı Naatov adına Narın Dövlət Universitetinin (NarınMU) və Talas Dövlət Universitetinin (TalMU) fəxri professoru
- 2016 — Qırğızıstan Respublikası Manas dekorasiyası
- 2015 — Beynəlxalq Türk Akademiyasının Fəxri Fərmanı (Astana, Qazaxıstan, avqust 2015)
- 2013 — IV. TürkSOY Mətbuat Mükafatı, Ankara, Türkiyə
- 2011 — Qırğızıstan Respublikasının Şöhrət (Dank) medalyonu
- 2003 — Kırgız Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı'nın "En İyi Eğitimci" rozeti
- 1995 — Beynəlxalq Akademiyanın üzvü Cengiz Aytmatov
- 1992 — Qırğızıstan Respublikasının Gənclər Mükafatı laureatı
- 1989 — Özbəkistanın Daşkənd vilayətinin Lenin adına Gənclər Elmi Mükafatı (XI əsrdə Kaşqarlı Mahmud və onun dövrünə dair tədqiqi məqalələrinin məcmusuna görə)
Əsas elmi işləri
- Этнические ситуации в тюркских регионах Центральной Азии домонгольского времени: По мусульманским источникам IX–XIII вв. Бишкек: Фонд "Сорос-Кыргызстан", 1995. — 208 с. (Научный редактор Б. А. Ахмедов).
- Махмуд Кашгари (Барскани) жана анын "Дивану лугати-т-турк" сөз жыйнагы: (1072–1077). Жооптуу редактор Өмүркул Караев. — Бишкек: Кыргызстан, 1997. — 169 бет, сүрөт, карта. — (ISBN 5-655-01222-7) (Махмуд Кашгари (Барскани) и его словарь "Дивану лугати-т-турк" (1072–1077) / Ответственный редактор Омуркул Караев).
- Historiography of Post-Soviet Kyrgyzstan, in: International Journal for Middle East Studies, 2002, Vol. 34, p. 351–374 (USA); (2002 Cambridge Un-ty Press 0020–7438/02)
- Чоротегин Т. К. Очерки истории кыргызов и Кыргызстана: (С древнейших времен до конца XVIII века) // Кыргызы: 14-ти томник. 11-й том. Источники, история, этнография, культура, фольклор / Составители: Кенеш Жусупов, Каныбек Иманалиев; редакторы Темир Асанов, Рыскул Жолдошов. — Бишкек: Бийиктик, 2011. — ISBN 978-9967-13-792-9. — С. 157–195.
- Краткий курс по изучению арабской графики современных кыргызов КНР: Учебное пособие для студентов-историков / Отв. ред. проф. Т. Н. Омурбеков. — Бишкек: Кырнацуниверситет, 2002. — 22 с. — ISBN 9967-403-49-7.
- The Kyrgyz Republic, in: The Turks (English language edition) / Edited by Hasan Celal Güzel, C. Cem Oguz, and Osman Karatay Published by Yeni Tu"rkiye Research & Publishing Center. Ankara, 2002. Hard cover, 6 volumes, 6000 pages, ISBN 975-6782-55-2. (this chapter is in the 6th vol.).
- ‘The Kyrgyz’; in: The History of Civilisations of Central Asia, Vol. 5, Development in contrast: from the sixteenth to the mid-nineteenth century /Editors: Ch. Adle and Irfan Habib. Co-editor: Karl M. Baipakov. — UNESCO Publishing. Multiple History Series. Paris. 2003. — Chapter 4, p. 109–125. (ISBN 92-3-103876-1)
- Учебники по истории кыргызов и Кыргызстана для 6–8 классов средних школ (Бишкек, 1996–2009). (в нескольких изданиях; в соавторстве с профессором Т. Н. Омурбековым).
- Кыргыздардын жана Кыргызстандын кыскача тарыхы: (Байыркы замандан тартып бүгүнкү күнгө чейин): Тарыхты окуп үйрөнүүчүлөр үчүн. — Бишкек, 2000. — (Краткая история кыргызов и Кыргызстана. На кыргызском языке). (Со-автор кандидат исторических наук Кыяс Молдокасымов). (ISBN 9967-00-001-5). — 160 стр.
- Кыргыз тарыхы: Кыскача энциклопедиялык сөздүк. — Фрунзе: Кыргыз Совет Энциклопедиясынын Башкы редакциясы. 1990. — 288 бет. — (История Киргизии: Краткий энциклопедический словарь). — (В со-авторстве с кандидатом исторических наук, доцентом Бейше Урстанбековым). — (ISBN 5-89750-028-2)
- Кыргыз Жумуриятынын Конституциясынын долбоору: Альтернативдик долбоор. Проект Конституции Республики Кыргызстан: Альтернативный проект. — Бишкек, 1992. — (Авторы: Т. Тургуналы, К. Асаналиев, М. Керимбаев, Т. Чоротегин. На кыргызском и русском языках).
- Чоротегин Т. К. Профессор Ю Тайшань об этнографических сведениях о древних кыргызах, отраженных в труде "My тяныцзы чуань" // "Mahmud Kaşğarlı" Beynəlxalq elmi jurnalı. Bakı, 2023. Cilt 1, No. 2. S. 76–86. — URL: https://www.kashgarli.az/images/kashgarli_PDF_1/Tin%C3%A7tikbek%20%C3%87oroteqin%20.pdf
- Çorotegin T. Mahmud Kaşqari Barskaniyə görə Barskan şəhəri və onun sakinləri (XI əsr) // Mahmud Kaşğarlı: Beynəlxalq elmi jurnal. Bakı, 2023. I Cild. No 1. – S. 84–97.
URL: https://www.kashgarli.az/images/PDF/Mahmud%20Kawgari%201%20n%E2%94%9C%E2%95%A2mre.%2011.09.23.pdf
Kaynakça
- Asanov Üsön, Cumanazarova Asılkan, Çorotegin Tınçtıkbek. Kırgız İlminde Kimdir. Bişkek, 1997. (Кто есть кто в кыргызской науке / У. А. Асанов, А. З. Жуманазарова, Т. К. Чоротегин. — Бишкек, 1997.)
- Asanov Üsön, Cumanazarova Asılkan, Çorotegin Tınçtıkbek. Kırgız İlmi Kişiliklerde. Bişkek, 2002. (Асанов У. А., Джуманазарова А. З., Чоротегин Т. Кыргызская наука в лицах. — Бишкек: Главная редакция энциклопедии и Центра госязыка. 2002. — С. 499.) — ISBN 5-89750-142-4.
- Gundula Salk. Die Sanjira Des Togolok Moldo (1860–1942). Wiesbaden. Harrassowitz Verlag. 2009. — S. 2–3. — ISBN 978-3-447-06161-2
- Karatayev, Olcobay; Yılmaz, Mehmet Serhat; Yakuboğlu, Cevdet. "Dîvânu Lugâti't-Türk" Adlı Eserin Tamamlanmasının 940. Yıldönümü: Şarkiyatçı, Tarihçi, Antropolog Prof. Dr. Tınçtıkbek K. Çorotegin’in Araştırmaları (940th Anniversary of the Completion of "Dîvânu Lugâti'tTürk": Researches of Orientalist, Historian, Anthropologist Prof. Dr. Tınçtıkbek K. Çorotegin) // Alınteri Sosyal Bilimler Dergisi. — Kastamonu Üniversitesi, 2017. — Volume 1 (2). pp. 89–99. — ISSN 2564–6583.
- Tchoroev (Tchorotegin) T. Historiography Of Post-Soviet Kyrgyzstan // Int. J. of Middle East Stud. 34 (2002), p. 351–374. Cambridge University Press, Printed in the United States of America.
İnternet keçidləri
|
|
